Olivier Roy: İran Kemalizme meydan okumaktan vazgeçecek

SİYASİ İslamın İflası kitabında, İran'daki Molla Yönetiminin iktidarının er ya da geç zayıflayacağını ortaya koyan Fransız İslam uzmanı Olivier Roy ‘İran Türkiye ilişkileri normalleşme sürecine girecek. Şimdiye kadar, Kemalizm’i hedef alarak Türkiye'ye karşı ideolojik bir meydan okuma politikası güden İran bundan vazgeçecek' dedi.

İran seçimleriyle ilgili görüşlerine telefonla başvurduğumuz Olivier Roy'a yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şöyle:

Soru: Seçim sonuçlarını nasıl değenlendiriyorsunuz?

Roy: Sonuç bir devirm değil, bir evrimdir. İran'da demokratikleşme ve libarelleşme süreci başlamıştır. Bu geçiş döneminin kazasız belasız atlatılması için kanımca Cumhurbaşkanı Hatemi ile dini lider Hamaney arasında bir anlaşma sözkonusu. İran'daki heyecan verici gelişmelerde tek eksik olan ekonomik program. Hatemi yanlıları ekonomi konusunda bölünmüş durumda. İslamcı solcular devletçi, gerçek liberaller ise özelliştirme, sınırların açılmasından yanalar.

Soru: İranlıların hayatında ne değişecek?

Roy: Hemen büyük bir değişiklik beklememek gerekir. Ama sanıyorum önce günlük hayatın kontrolünde bir gevşeklik yaşanacak. Mesela kadınlar hemen başörtülerini fırlatıp atmayacaklar ama polisin denetimi bu kadar katı olmayacak. Ev eğlencelerine mesela fazla karışılmayacak. Basında sansür azalacak, kadın haklarında özellikle boşanma gibi konularda bazı değişiklikler olacak. Kısaca atmosfer değişecek, insanlar kendilerini daha özgür hissedecekler. Polilik partilere izin veren bir yasanın çıkması da beklenebilir.

Soru: Reformcuların zaferi Türkiye-İran ilişkilerine nasıl yansıyacak?

Roy: İki ülke ilişkilerinde normalleşme bekliyorum. Şurası kesin ki, İran ideolojik meydan okumadan vazgeçecek. Hamaney ve anımsadığım kadarıyla Türkiye'ye geldiğinde Anıtkabir'i ziyaret etmeyen eski cumhurbaşkanı Rafsancani'nin Kemalizmi hedef alan söylemlerine bundan böyle rastlamayacaksınız. Ayrıca İran ekonomisini yabancı yatırımcılara açtığı takdirde bundan en fazla yararlanacak olan ülke Türkiye'dir. Ekonomiden, güvenliğe, taşımacılığa kadar her alanda olumlu gelişmeler bekleyebiliriz.

Soru: ABD ile normalleşme beklenebilir mi?

Roy: Hemen değil. İsrail önemli bir faktör. ABD biliyorsunuz İran'dan İsrail'i tanımasını istiyor. İran'da liberaller dahi buna karşı. Bildiğim kadarıyla Hatemi'nin karısı Lübnanlı ve kendisi de İsrail'e pek sempatiyle bakmıyor.

Mollalar:

Yenildik

İRAN'daki parlamento seçimlerinde reformculara karşı varlık gösteremeyen muhafazakarlar, yenilgiyi itiraf etti. Muhafazakar kanadın ideoloğu olarak kabul edilen Muhammed Rıza Bahonur, ‘Prensiplerimizden tabii ki taviz vermeyeceğiz. Ancak çok doğaldık ki, politikalarımız ve uygulama metodlarımız konularını gözden geçirmek zorundayız. Sonuçta rakiplerimiz mecliste çoğunluğu sağladı’ dedi.

Tahran'dan aday olan ve kazanamayacağı ortaya çıkan muhafazakar adaylardan Rıza Bahonur, reformcuların kendilerinden çok daha iyi organize olduğunu ve programlı bir propaganda faaliyeti yürüttüğünü de kaydetti.