Öfke ve kutlama

Brezilya’da önceki gün senatoda yapılan oylama, ülkenin ilk kadın devlet başkanı 68 yaşındaki Dilma Rousseff’i koltuğundan etti. Rousseff, 2014’te yeniden iktidara geldiği genel seçimler öncesinde, kamu açığını gizlemek amacıyla bütçede usulsüzlük yapmakla suçlanıyor. Azil davasında Senato, 20’ye karşı 61 oyla Rousseff’in tamamen görevden alınması yönünde karar verdi. Böylece İşçi Partisi’nin (PT) 13 yıllık iktidarı da sonlanmış oldu.

‘PES ETMEYECEĞİM’
Pazartesi günü 14 saat boyunca sorgulamaya alınan, önceki günkü oylamaya ise katılmayan Rousseff, azil kararının ardından destekçilerine yaptığı açıklamada veda etmeyeceğini ve geri dönerek darbeyle kurulan hükümete karşı mücadelesini sürdüreceğini söyledi. 70’li yıllarda askeri darbe sırasında Marksist gerilla iken gördüğü işkenceleri hatırlatan Rousself, “Ölümden, işkencenin bedenime ve ruhuma izlerinden korkuyordum daha önce. Bugün ise sadece demokrasinin ölümünden korkuyorum. Bizi yendiklerini düşünüyorlar ancak yanılıyorlar. Biliyorum ki herkes mücadele edecek. Onlara daha sert karşı koyulacak.” dedi.

Rousseff’in görevden azledilmesinin ardından yerine eski devlet başkanı yardımcısı 75 yaşındaki hukuk profesörü Michel Temer geçti. Muhafazakar olan Demokratik Hareket Partisi’nden (PMDB) Temer, yemin töreninde yaptığı konuşmada, Rousseff’in darbe girişiminde bulunduğu suçlamalarını “Darbeci sensin. Anayasayı ihlal eden sensin” sözleriyle reddetti. Brezilya’yı rayına oturtmayı umduğunu söyleyen Temer, “Dünyaya siyasi ve yasal istikrarımızın var olduğunu göstermek için G-20 Zirvesi’ne katılacağım. Ülkede umudun olduğunu göstermek zorundayız.” dedi.

Ancak ülkede tansiyon yüksek. Başkent Brasilia ve Rio de Janeiro’da sendikaların da katıldığı gösterilerde binlerce kişi meydanlara çıkarak Rousseff’in azledildiği kararı protesto etti. Protestoların en şiddetli olduğu yer, binlerce göstericinin polisle çatıştığı Sao Paulo kenti oldu. Çıkan çatışmalarda en az bir polis yaralandı. Sao Paulo’da ise Temer yanlıları Rousseff’in gidişini pasta keserek ve şampanya patlatarak kutladı.



EKONOMİ KÖTÜ
Bazı Brezilyalıların sevincinin nedeni ülkeyi kimin yöneteceğine ilişkin belirsizlik döneminin sona ermesi gösteriliyor. Daha önce Dilma’nın partisine oy veren Maristela Ferreira dos Santos isimli bir işçi, “Fakat bugün bu kararla itiraf etmek gerekirse rahatladım. Dilma’nın bahsi geçen suçları işleyip işlemediğini bilmiyorum. Fakat ekonominin yönü böyle gitmezdi” dedi. Siyasi analist Lucas de Aragão da “Senatonun kararı hiçbir şekilde siyasi ya da ekonomik krizi çözmeyecek. Ancak bize umut verir. Çünkü uzun zamandan sonra ilk kez bir yol haritasına sahip olacağız” dedi.

Ancak yeni devlet başkanın işi zor. Rousseff’in yerine görev süresinin biteceği tarih 1 Ocak 2019’a kadar görev yapacak olan Temer’in siyasi krizin yanında ekonomiyi canlandırması da bekleniyor. Ülkedeki popülaritesi oldukça düşük olan Temer, WikiLeaks sitesinin paylaştığı 2006 tarihli bir belgeyle ABD için muhbirlik yaptığı iddia edilmişti.

'AMERİKAN DARBESİ'
Latin Amerika ülkeleri ise sosyalist Devlet Başkanı Dilma Rousseff’in görevinden azledilmesi kararını “senatonun ve ABD’nin darbesi olarak” nitelendirdi. Ekvador, Bolivya ve Venezuela, Brezilya’daki diplomatlarını geri çekerek karara tepki gösterdi.

Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales, Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Brezilya demokrasisine karşı yapılmış parlamenter darbeyi kınıyoruz. Bu zor zamanlarda Dilma, Lula ve halklarının yanındayız.” ifadesini kullandı.

Ekvador Devlet Başkanı Rafael Correa da Twitter hesabından “Maslahatgüzarımızı geri çağırdık. Bizlere, Amerikamızın karanlık dönemlerini anımsatan bu uygulamaları hiçbir zaman kabul etmeyeceğiz.” dedi.

Venezuela Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da Brezilya’daki Venezuela büyükelçisinin geri çağrıldığı, Brezilya ile siyasi ve diplomatik ilişkilerin dondurulduğu belirtildi. Açıklamada, “Brezilyalı milletvekillerin, vatan hainliğine imza attığı ve ülkede bu göreve getirilmiş en dürüst devlet başkanını hedef aldığı” ifadesi kullanıldı.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby ise “Brezilya’nın demokratik kurumları, anayasal çerçeve içinde hareket etti. Güçlü ilişkilerimiz sürecek” dedi.



BU SÜRECE NASIL GELİNDİ?
İşçi Partisi’nden selefi Luiz Inácio Lula da Silva’nın ardından 2011 yılında iktidara gelen Rousseff, yeniden seçildiği 2014 seçimleri öncesinde bütçe açığını kapatmak amacıyla devlet bankalarından yasadışı şekilde para kullanmakla suçlanıyordu. Ülke uzun yıllar süren büyüme sürecinin ardından resesyona girince popülaritesi düşmeye başladı. Devlete ait petrol şirketi Petrobras’taki yolsuzluk operasyonuna adı karışan ve polis tarafından gözaltına alınan eski başkan Lula’yı, açıktan destekleyince tepkiler daha da artmaya başladı. Mayıs ayında görevi askıya alınmıştı.