Nükleer korku

PAKİSTAN ve Hindistan, dün iki taraf arasındaki tartışmalı Keşmir bölgesinde, birbirlerinin savaş uçaklarını düşürerek bölgede tehlikeli bir gerilime yol açtı. Hava sahasını ihlal ettikleri gerekçesiyle Hindistan’a ait 2 savaş jetini düşürdüğünü duyuran Pakistan, düşen uçağın pilotunu gözaltına alarak görüntülerini yayınladı. Gelişmelerin ardından bir uçağının düşürüldüğünü doğrulayan Hindistan, Keşmir’in tartışmalı Himalaya bölgesinde bir Pakistan jetinin vurulduğunu açıkladı. Dışişleri Bakanlığı da, gözaltındaki pilotun sağ salim teslim edilmesi için çağrı yaptı.

HAVA SAHASI KAPATILDI

Taraflar krizi daha da derinleştiren birtakım adımlar attı. Pakistan ikinci bir emre kadar hava sahasını sivil uçuşlara kapattığını duyururken, Hindistan’da 6 havalimanı kapatıldı. Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’nin kuzeyinde geniş bir hava sahası sivil uçuşlara kapatıldı. İki ülke sınır kontrollerini de sıkılaştırdı. Gelişmeler üzerine Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’in yanı sıra Türkiye, Çin, ABD, Rusya, İngiltere ve Fransa gibi birçok ülkeden taraflara itidal çağrısı yapıldı. AB Komisyonu Sözcüsü Maja Kocijancic, “Taraflar, azami itidal göstermeli ve gerginliği artırmaktan kaçınmalı” dedi. BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric de şöyle konuştu: “Taraflara tansiyonu düşürme ve bölgede barış ve güvenliği sağlama konusundaki sorumluluklarını yerine getirmeleri için acil adım atmaları çağrısı yapıyoruz.” Fransa Dışişleri Bakanlığı ise Hindistan’ın terörizme karşı güvenliğini sağlama konusunda meşruiyetinin bulunduğuna dikkat çekerek, “Fransa, Pakistan’ı ülkesindeki terörist grupların eylemlerine son vermeye çağırıyor” ifadesini kullandı.

‘OTURUP KONUŞMALIYIZ’

İki ülkenin savaşın eşiğine gelmesi üzerine Pakistan Başbakanı İmran Han, Hindistan’a diyalog çağrısında bulundu. Hindistan ile görüşme talebini yineleyen Han, nükleer silahlara sahip iki ülke arasında yaşanan çatışmalarla tırmanan gerilimin azaltılması için ‘aklıselimin galip gelmesini umduğunu’ söyledi. Han, televizyonlardan canlı yayınlanan konuşmasında, “Tarih bize savaşların yanlış hesaplamalarla dolu olduğunu gösteriyor. Benim sorum, elimizdeki silahlar düşünüldüğünde bu yanlış hesaplamayı yapmanın bedelini ödeyip ödeyemeyeceğimiz. Hindistan’ı müzakere masasına davet ediyorum” diye konuştu. Ayrıca Han, Ulusal Komuta Konseyi’ni topladı. Ordu Sözcüsü Asıf Gafur’un nükleer cephanelik güvenlik mekanizmaları hakkında brifing verdiği toplantıda misilleme önlemleri ve stratejisinin ele alındığını ifade edildi.

Hindistan’ın 110, Pakistan’ın ise 140 ile 150 arasında nükleer savaş başlığı bulunduğu öne sürülüyor.

GERİLİM NASIL TIRMANDI?

14 ŞUBAT PERŞEMBE: İki nükleer gücü dün karşı karşıya getiren olaylar, 14 Şubat’ta Keşmir’in Hindistan kontrolündeki bölgesinde askeri konvoya bomba yüklü araçla düzenlenen saldırı ile tırmandı. 44 Hint askerinin hayatını kaybettiği saldırıyı, Pakistan merkezli terör örgütü Ceyş-i Muhammed üstlendi.

15 ŞUBAT CUMA: Terör saldırısından Pakistan’ı sorumlu tutan Hindistan Başbakanı Narendra Modi, “Terörist gruplara ve onların efendilerine sesleniyorum. Büyük bir hata yaptılar. Çok ağır bir bedel ödeyecekler” dedi. Modi, ülkede teröre karşı mücadelede hükümet güçlerine “tam yetki” verildiğini de söyledi.

26 ŞUBAT SALI: Hindistan Hava Kuvvetlerine bağlı savaş uçakları, Pakistan hava sahasına girerek Balakot bölgesinde hava operasyonu düzenledi. Hindistan, operasyonlarda çok sayıda Ceyşi Muhammed militanının öldürüldüğünü söylese de Pakistan can kaybı yaşanmadığını iddia etti ve Hindistan’ın düşmanca yaklaşımına yanıt verileceğini duyurdu.

27 ŞUBAT ÇARŞAMBA: Hindistan ve Pakistan’a ait savaş uçakları önce Keşmir’in Hindistan kontrolündeki bölgesinde, ardından da Pakistan kontrolündeki tarafında karşı karşıya geldi. Pakistan 2 Hint savaş uçağının düşürüldüğünü ve pilotların yakalandığını açıkladı. Hindistan ise bir uçağın düştüğünü teyit etti ve Pakistan’ın aksine iki pilotunun yanı sıra bir de sivilin öldüğünü belirtti.

Gözaltına alınan Hint pilot olduğu belirtilen bir kişinin görüntüleri Pakistan’ın resmi Twitter hesabından yayınlandı. Filo komutanı Abhi Nandan olduğunu söyleyen kişi, sicil numarasını verip ‘Dinim Hinduizm’ diyor. Detay istendiğinde “Üzgünüm efendim, söyleyebileceğim tek şey bu” yanıtını veriyor.

KEŞMİR KRİZİ NEDİR

İngiltere 1947’de Hindistan’dan çekilirken, prenslik şeklinde yönetilen Keşmir’i Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda serbest bıraktı. Nüfusunun yüzde 90’ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947’de Pakistan’a katılmaktan yana tavır alsa da dönemin prensi Hindistan ile birleşmeye karar verdi.

Karara Müslüman Keşmir halkı karşı çıktı. Pakistan ve Hindistan’ın bölgeye asker göndermesi üzerine de taraflar 1947’de ilk kez savaştı. İki ülke arasında yine aynı nedenle 1965 ve 1999’da da savaş çıktı.

Keşmir’in yüzde 45’i Hindistan’ın, yüzde 35’i Pakistan’ın kontrolünde bulunuyor. Bölgenin yüzde 20’sine ise Çin hakim durumda. Hindistan ele geçirdiği bölgeleri “Cammu Keşmir” eyaleti adı altında kendine bağladı. Cammu Keşmir, halen Hindistan’da Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu tek eyalet olma özelliği taşıyor.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1948’den itibaren aldığı kararlarla Keşmir’in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halkoyuyla belirlenmesini öngördü. Hindistan halk oylamasına sıcak bakmazken, Pakistan ise BMGK kararlarının uygulanmasını istiyor.

Hem Hindistan, hem de Pakistan nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Keşmir’in kendi topraklarına ait olduğunu savunuyor ama yalnızca bir kısmının kontrolünü elinde bulunduruyor.

Karşılıklı açılan ateşler, ‘Kontrol Çizgisi’ olarak bilinen 776 km’lik sınır hattı boyunca, ateşkes ilan edilen 2003’e kadar yoğundu. Ama 2013 yılından bu yana her iki taraf da ateşkesi ihlâl ediyor. 

ÇAVUŞOĞLU’DAN ‘ÇÖZÜM’ MESAJI

PAKİSTAN ile ile Hindistan’ın Keşmir sorunu nedeniyle savaşın eşiğine gelmesi Ankara’yı da hareketlendirirken, Türkiye taraflara sorunun çözümüne katkı yapmaya hazır olduğu mesajını gönderdi. Dışişleri Bakanlığı, İslamabad ve Yeni Delhi büyükelçilikleri üzerinden gelişmelerle ilgili bilgi alırken, Bakan Mevlüt Çavuşoğlu da, Pakistanlı mevkidaşı Şah Mahmud Kureyşi ile üç kez kez telefonla görüşerek itidal çağrısında bulundu. Çavuşoğlu, Türkiye’nin konuyu Hindistan’la da görüşmek istediğini de belirtti. “Türkiye olarak gerginliğin azaltılmasında ve Keşmir dahil bu problemlerin çözümüne her zaman katkı yapma arzusundayız” diyen Çavuşoğlu, problemin çözümünde üzerlerine düşeni yapmaya hazır olduklarını vurguladı.

TÜRK VATANDAŞI YOK

Edinilen bilgiye göre Keşmir’de herhangi bir Türk vatandaşı bulunmuyor. Bir yetkili, bölgede bir iki Türk inşaat şirketinin işi olduğunu ancak buralardan herhangi bir olumsuz haber gelmediği bilgisini paylaştı. Bu arada Türk Hava Yolları (THY), Pakistan ile Hindistan hava sahasının kapatılması nedeniyle bazı seferlerini iptal etti.

Uğur ERGAN/ANKARA