Nil de kopyalanıyor

Mısır bir kez daha coğrafyaya ve zamana meydan okuyor. Herodot ‘Nil, Mısır’a tanrının bir hediyesidir' demişti. Mısırlılar şimdi tanrının bu hediyesini ‘kopyalamaya’ karar verdi. Nil'e paralel ikinci bir vadi yaratılacak. ‘İkinci Nil’ Akdeniz'e belki de ... 300 yıl sonra ulaşacak.

TEMELİ yakında atılacak olan ve ‘İkinci Nil’ denilen kanal tam... 300 yılda tamamlanacak. 3 asır sürecek bir proje çılgınlık gibi görünebilir. Ama Piramitleri ve Asuan barajını inşa eden Mısır zamandan korkmaz. Mısır, daima zamana ve coğrafyaya meydan okudu. Mesela, Firavun Nikao'nun M.Ö. 600 yılında başlattığı Süveyş kanalını Ferdinand de Lesseps 2500 yıl sonra tamamladı.

Ancak bu seferki proje tam bir çılgınlık : çölün ortasında ikinci bir Nil Vadisi yaratılacak. Nasır gölünden çıkıp Nil nehrinin batısından Akdeniz'e uzanacak bir kanal-nehir. Zayed Kanalı adı verilen 320 km'lik ilk bölümün 2017 yılında 500 bin hektar alanı sulayacak şekilde tamamlanması planlanıyor. Ancak, ‘İkinci Nil’in tamamlanması yani Akdeniz'e varması 2100 yılını, olmadı 2200'ü, hatta belki de 2500 yılını bulacak.

FİNANSÖRÜN ADI VERİLDİ

Projenin ilk bölümü Nasır gölünü Baris Vahasına bağlayacak olan 320 kilometrelik bir kanal. 1 milyar dolarlık finansmanı Birleşik Arap Emirlikleri karşılıyor. Mısırlıların kara gözleri için değil elbette : kanala ‘Zayed kanalı’ adı verilecek. Yani BAE şeyhinin adı.

Finansman sorunu ve teknik zorluklar aşıldı diyelim. En önemli sorun başka: ikinci Nil'e yetecek su bulunabilecek mi ? Sudan Mısır'la yaptığı anlaşma gereği, 55.5 milyar metre müp su bırakıyor. Yeni kanala 6 milyar daha lazım. Hüsnü Mubarek ‘Sudan’la iyi anlaşıyoruz' diyor.

HİDROLİK DESPOTİZM

Projenin diğer dilimlerine finansman temin etmek için suyu köylülere parayla satmayı planlanıyor. ‘Seçimle gelmiş hiçbir hükümet bu kadar sevimsiz bir karara imza atmaz’ diyenlere tarihçiler şöyle cevap veriyor: 'Nil vadisinde tarih hep tekerrür eder. Firavunlar döneminde de altyapı çalışmaları ‘hidrolik despotizm’ metoduyla yürütülmüştü'.

Yeni bir Nil vadisi yaratmak müthiş bir proje. Ama denize kavuşmayan nehre nehir denir mi? Projenin asıl çılgınlığı burada: Baris vahasına kadar uzanan Zayed kanalını Akdeniz'e bağlamak! Bunun için Kattara çukurundan faydalanılacak. Deniz hizasının 137 metre altındaki bu çukurun suyla dolması 200 yıl alacak. Çukur dolarken Asuan barajının ürettiği kadar elektrik üretilecek. İkiyüz yıl sonra bu kez Kattara'yı denize ulaştırmak gerekecek. Eh onu da gelecek nesiller düşünsün.