Nazilerin elinden kaçan son isyancı da öldü

BİR Ukrayna Yahudisi olan Arkadiy Vayspapir, 1921 yılında, bugünkü Ukrayna’nın Herson ilinde dünyaya gelmişti. 1941 yılında Almanların Sovyetler Birliği’ne saldırdığı dönemde, Kiev’in savunmasına katılmış ve çatışma sırasında aldığı ağır yara nedeniyle askeri hastanede yatarken, Kiev’in Almanların eline geçmesi sonucunda esir düşmüştü. Çeşitli esir kamplarına gönderilen Vayspapir, 1943 yılında, Nazilerin en büyük imha kamplarından biri olan Sobibor’a gönderildi.

PROVADA ÖLDÜRME PLANI
Burada, yine bir Sovyet savaş esiri olan Teğmen Aleksandır Peçerski liderliğindeki isyan ve kaçış planının organizasyonunda görev aldı. Plana göre, kampta terzi atölyelerinde çalışan esirler, kampın üst rütbeli SS subaylarını, elbise provası gibi çeşitli bahanelerle atölyelere davet edip burada öldürecek ve böylelikle hem silahlanıp hem de kampın bütün komutanlarını devre dışı bıraktıktan sonra, kamptan kaçacaklardı. Ancak, bazı komutanların atölyelere gitmeyi reddetmesi ve öldürülen bazı komutanların cesetlerine rastlanması, planın tam başarıya ulaşmasına engel oldu.

170 KİŞİ KURŞUNA DİZİLDİ
Ele geçirilen silahlarla bazı muhafızlar öldürüldü ve kamptaki 550 civarındaki mahkûmdan 420 kişi kampın çevresindeki mayınlı bölgelerden koşarak kaçmaya çalıştı. Bu sırada 80 kişi hayatını kaybederken, takip eden haftalarda kamptan kaçanlardan 170 kişi yakalanarak kurşuna dizildi. Hayatta kalanların önemli bölümü ise Nazi karşıtı partizan hareketine katıldı. Böylelikle bu olay, İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi kamplarında başarıya ulaşan yegane silahlı isyan hareketi olarak tarihe geçti.

KAMP YERİ, PATATES TARLASI OLDU
Sobibor Kampı’nın faaliyet gösterdiği 17 aylık dönemde (15 Mayıs 1942-15 Ekim 1943), kampta büyük çoğunluğu Yahudi kadın ve çocuklar olmak üzere, 250 bin kişi gaz odalarında öldürülmüştü. İsyan ve kaçış operasyonundan sonra SS Şefi Heinrich Himmler’in talimatıyla kamp ortadan kaldırılarak buradaki bütün izler yok edildi ve kamp yeri, patates tarlasına dönüştürüldü.