NATO’nun zor seçimi: Stoltenberg’le devam mı
Güncelleme Tarihi:
Bir yanda Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sürerken öte tarafta Batı ittifakı NATO içinde yeni genel sekreterin kim olacağı tartışması yapılıyor. Çok sayıda isim konuşulsa da savaş sürerken bir değişimden kaçınılması fikri giderek öne çıkıyor. Görev süresi daha önce iki kez uzatılan Jens Stoltenberg bir süre daha yerinde kalabilir. 2014’ten beri bu görevdeki Stoltenberg ise o kadar istekli değil.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının tüm hesapların yeniden yapılmasını gerektirdiği NATO, ufukta ciddi sınamaların yer aldığı bir ortamda önemli bir seçime adım adım yaklaşıyor. Aylardır NATO’nun yeni yüzünün kim olacağına ilişkin isimler dile getiriliyor, potansiyel adaylar konusunda tahminler yapılıyor. Vilnius Zirvesi’ne bir aydan az süre kalırken henüz tam anlamıyla öne çıkan bir aday olmaması, görev süresi daha önce iki kez uzatılan Genel Sekreter Jens Stoltenberg’le bir süre daha devam edilmesi fikrine ciddi şekilde zemin kazandırıyor.
KİMLERİN İSMİ KONUŞULDU
Şu ana kadar Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’den Hollanda Başbakanı Mark Rutte’ye kadar çok sayıda isim ortaya atıldıysa da son dönemeçte sıkça tekrarlanan üç isim var. Bunlar arasında öne çıkanlardan biri Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen. NATO’ya artık bir kadın Genel Sekreter atanmasının zamanının geldiğini düşünenler için iyi bir isim olan Frederiksen, Ukrayna politikasıyla da puan topluyor. Buna karşın Polonya, Frederiksen’e soğuk baktığını net şekilde ortaya koydu. Bunun nedenleri ise Varşova’nın Doğu Avrupa’dan bir aday görmek istemesi, üçüncü kez bir İskandinav liderin bu görevi üstlenmesini istememesi ve Danimarka’nın belirlenen savunma harcama hedefinin altında kalması. Türkiye’nin de Frederiksen ile ilgili çekinceleri olduğu sır değil.
Kaja Kallas,Mette Frederiksen
BAKAN MI LİDER Mİ
Genel Sekreter olarak eski Sovyetler Birliği ülkelerinden bir ismin atanmasının Ruısya’ya karşı güçlü bir sinyal olacağı görüşünde olanlara da rastlamak mümkün. Bu bağlamda Estonya Başbakanı Kaja Kallas’ın ismi zaman zaman gündeme geliyor. Batı kanadının ise Kallas konusunda bazı endişeleri var. Kallas’ın Rusya karşıtı şahinler arasında yer alması bu yönde bir adımın fazla provokatif olabileceğinin düşünülmesine neden oluyor. Bu iki isim göreve talip olmadıkları izlenimi verirken göreve talip olduğunu gizlemeyen İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace da son aylarda ismi sıkça duyulan isimlerden. Asker kökenli Wallace’ın önündeki en önemli engellerden biri lider değil bakan olması. Daha önce de bakanlar Genel Sekreter olarak atanmıştı ancak bazı ülkeler NATO’nun başında lider seviyesinde bir isim görmek istiyor. Fransa’nın tercihi de Genel Sekreter’in Avrupa Birliği’nden bir isim olması.
‘UZATMA ARAYIŞIM YOK’
Stoltenberg, 2014’te göreve geldi. İlk uzatma 2018’de, ikincisi ise Mart 2022’de yapıldı. Zor bir dönemde başarılı bir performans sergileyen Stoltenberg’in görevinin kısa süreliğine bir kez daha uzatılması ciddi bir opsiyon olarak değerlendirilmeye başlandı. Ankara’nın da çok iyi anlaştığı bir isim olarak dikkat çeken Stoltenberg, konuya ilişkin son açıklamasında, “Uzatma arayışında olmadığımı ve işimi sonlandırmaktan başka bir planım olmadığını defalarca ifade ettim” dedi.
ABD-AVRUPA DENGESİ
-NATO Genel Sekreteri şu ana kadar hep Avrupa ülkeleri arasından seçildi. Buna karşın Avrupa Yüksek Komutanlığı ise ABD’ye emanet.
-NATO’nun kurallarına göre, Genel Sekreter oybirliğiyle seçiliyor. Dört yıl olan görev süresi karşılıklı rıza ile uzatılabiliyor.
-Genel Sekreter’in belirlenmesinde çok sayıda ulusal çıkar ve bölgesel denge devreye giriyor. Atama süreci, dikkat edilmesi gereken hassasiyetler olması ve 31 üye arasında konsensüs arayışı nedeniyle aslında göründüğünden çok daha zorlu olabiliyor.