NATO’da Biden ile yeni sayfa

Bir önceki Amerikan yönetiminin köhne olarak tanımladığı, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, “Beyin ölümü gerçekleşti” demekten çekinmediği NATO, Brüksel’de yapılan birkaç saatlik zirvede temel ilke ve değerler etrafında, daha güçlü olma ve yeni sınamaların üstesinden gelme hedefiyle geri döndüğünün mesajını verdi.

Bir yandan oluşan yeni tehdit ve sınamalarla mücadele edebilmek için kendini günün koşullarına adapte etmesini sağlayacak stratejik önerilerden oluşan NATO 2030 belgesini kabul eden liderler bir yandan da 11 yıllık stratejik konseptin yenilenmesi doğrultusunda adım attılar. Zirveden çıkan en çarpıcı sonuçlardan birisi ise Çin’e yönelik yaklaşım oldu. NATO sonuç bildirisinde Çin’in uyguladığı politikalardan ‘sistematik sınama’ olarak bahsedildi.

‘Geleneksel hasım’ olarak Rusya’yı gören ve yıllardır bu ülkeyi odakta tutan bir yaklaşım içinde olan NATO’nun Çin’i merkeze yerleştirmeye başlaması İttifak açısından bir ilk olma özelliği taşıyor. Çin’in yaklaşımını iddialı olarak niteleyen NATO, bu yaklaşımın uluslararası düzene ve İttifak’ın güvenliğini ilgilendiren alanlara yönelik sistemik sınama olarak gördüğünü metne yansıttı.

UZAYDAN SALDIRI OLURSA

NATO bildirisinin dikkat çeken bir başka unsuru da uzaya yönelik vurgular. Son dönemde çok sayıda ülke uzaydaki üstünlüğünü artırma yönünde adım atıyor. Bu yaklaşımı dikkate alan NATO, uzayda ya da uzaydan saldırıya uğraması halinde buna karşılık vereceğini belirtti. Uzay odaklı saldırılar NATO tarafından İttifak’ın güvenliği açısından net sınama olarak görülüyor. NATO’nun uzay konusuna verdiği önemi gösteren vurgu ise bu tür saldırıların İttifak’ın ortak savunma ilkesi olan ve bir müttefike yapılan saldırının tüm müttefiklere yapılmış sayılacağına dayanan 5’inci maddesinin devreye sokulmasına neden olabileceği oldu.

NATO’DA BİR ARADAYIZ

Hiçbir ülke ve kıtanın zorluklarla yalnız mücadele edemeyeceğini ifade eden NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Transatlantik ilişkilerde yeni bir sayfa açacakları mesajı vererek, “Bir arada olduğumuzda, güvenliğimize yönelik her türlü tehdidin üstesinden gelebiliriz” dedi. Zirvenin açılışında konuşan Stoltenberg, Avrupa’nın da Kuzey Amerika’nın da yalnız olmadığını söyleyerek, “NATO’da bir aradayız. Bu tablonun etrafındaki ülkeler en güçlü demokrasilerdir. Neredeyse bir milyar insanı ve dünyanın ekonomik gücünün yarısını ve yarısından fazlası askeri gücünü temsil etmektedir” ifadelerini kullandı.

İŞTE YOL HARİTASINDA ÖNE ÇIKAN BAŞLIKLAR

NATO’nun mevcut ve gelecekteki sınamalara ayak uydurma amacıyla aralarında eski NATO Genel Sekreter Yardımcısı Büyükelçi Tacan İldem’in de bulunduğu on âkil adama hazırlattığı rapor liderler tarafından kabul edildi. “NATO 2030: Yeni Bir Çağ İçin Birliktelik” adını taşıyan belgede öne çıkan bazı unsurlar şöyle:

KONSENSÜSE DEVAM: Oybirliğiyle karar alınmaya devam edilmesi ancak karar mekanizmasının hızlandırılması isteniyor. Karar almada müttefikler arasında daha fazla danışma yapılması da talep edilen unsurlar arasında.

YENİ STRATEJİ: NATO’nun bugünkü uygulamaları 2010’da kabul edilen Stratejik Konsept’e dayanıyor. Bu belgenin güncellenmesini öneren uzmanlar terörizmle mücadelenin de NATO’nun ana görevlerinden olmasından yana. Yeni konseptte, eski belgenin işleyen unsurları korunacak. Yeni eklemeler yapılacak. Yeni stratejik konseptin gelecek yıl İspanya’da yapılacak zirvede kabul edilmesi öngörülüyor.

RUSYA YAKLAŞIMI: Rusya’ya yönelik caydırıcılık ve diyaloğa dayalı politikanın sürdürülmesi, bu ülkenin tehdit ve düşmanca hareketlerine kararlı ve uyumlu şekilde yanıt verilmesi isteniyor.

ÇİN ODAKTA: NATO’nun Çin kaynaklı güvenlik sınamalarına daha fazla zaman ve siyasi kaynak ayırması görüşü savunuluyor.

AB’YLE İLİŞKİLER: AB ile güvenin en üst düzeyde canlandırılmasının yollarının aranması, iki örgüt liderlerinin özel bir resmi oturumda bir araya gelmelerinin yararlı olacağı vurgulanıyor.