NATO Genel Sekreteri George Robertson Hürriyet için yazdı

İYİ BİR BAŞLANGIÇ

Uluslararası topluluğun Kosova'da gösterdiği çabaları küçümsemek, bir düş kırıklığı ve başarısızlık tablosu çizmek, kötümserler arasında son günlerde ne yazık ki moda haline gelmeye başladı. Kosova'daki durum, bizlerin arzu ettiği kadar iyi olmayabilir. Ve bu konuda olumsuz düşünenlerin sürekli olarak dikkat çektiği gibi çeşitli engeller ve aksilikler çıkacak, bireysel ıstıraplar da yaşanacaktır. Peki ama, neredeyse bir yıl boyunca umutsuz bir etnik savaşa sahne olan, nüfusunun yarısı Başkan Miloseviç tarafından bir kalemde sürülen bir bölgede başka ne olması beklenebilirdi ki?

Acaba halen devam etmekte olan kin ve nefrete dayalı eylemler - eskiye oranla çok daha küçük çapta da olsa - Kosova'daki görüntünün tamamını yansıtıyor mu? Geçtiğimiz baharda etnik temizliği sona erdirmek için hava operasyonu başlatan NATO'nun bu konudaki haklılığını tartışmalı hale getiren olaylar yerel halkın hayatını o kadar kötü mü etkiliyor? Kesinlikle hayır.

OLAY BİREYSEL

Her ne kadar büyük bir suç teşkil etse de, bireysel misilleme eylemlerinin Kosova tablosunun bütününe egemen olmasına izin veremeyiz. Sadece altı ay önce 850 bin mülteci Arnavutluk ve eski Yugoslavya cumhuriyeti Makedonya'da alelacele kurulan çadırlarda yaşıyordu. Kosova içlerinde de evlerinden kaçan yaklaşık 550 bin kişi sürekli hareket halindeydi. Ailelerin dönüşlerini engellemek için evler sistemli olarak yakılıyordu. Yaklaşık 70 bir konut önemli derecede hasar görmüştü. Nüfus kağıtları ve diğer bütün resmi kağıtlar toplanıp imha edilmişti. Sivil halk, zorba rejimin örgütlediği yoğun şiddet ve imha operasyonlarına maruz kalıyordu. Kosovalı Arnavut nüfusun hayatı Miloseviç'in askerleriyle özel polisi ve milis güçlerinin insafına kalmıştı.

Yeniden evlere

Oysa bugün 810 bin mültecinin büyük bir hızla evlerine dönüşü sağlandı. Sadece birey ya da grupları değil nüfusun tamamını etkileyen düşmanlıklar sona erdirildi. Sırpların tamamı geri çekildi. Kosova Kurtuluş Ordusu dağıtıldı ve silahsızlandırıldı, 10 bin silah teslim alındı.

Gazeteler, Sırplar'a ve diğer azınlıklara yönelik bireysel saldırılara yer verse de Kosova'daki cinayet oranı belirgin bir şekilde düştü: Haziran ayında cinayet oranı 100 binde 197 iken bu Ekim ayında 25 oldu. 25 de fazla ancak, dünyanın birçok büyük kentindekinden daha az. Öldürülenlerin % 50'sinden azı Sırp ya da diğer azınlıklara mensup ve KFOR güçlerinin yarısı özellikle Mitrovica ve Kamenica gibi Sırp bölgelerindeki azınlıkları korumaya tahsis edildi. Bir haftadan diğerine yaşanan önlemez değişimler ne olursa olsun, güvenliğin artması ve cinayet oranların düşmesi genel trendi oluşturmaktadır. Ve KFOR sadece insanları değil, Sırp kiliselerini, manastırlarını ve tarihi mekanlarını da 24 saat boyunca korumaktadır.

Kosova'da hukuku ve düzeni sağlamak NATO'nun en öncelikli kaygısı olmaya devam etmektedir. Halen Kosova'daki uluslararası polis sayısı azdır - yaklaşık 1800 polis konuçlandırılmıştır - ancak eyaletin % 60'nın tamamında sivil polis mevcuttur. BM sivil polisi bir süre önce Priştine ve Prizren bölgesinde hukuk ve düzenin sağlanması sorumluluğunu üzerine almıştır ve birkaç gün önce Kosova Polis Akademisi'nin ilk ‘multi-etnik’ öğrencileri mezun olmuştur. Bu öğrenciler ilk ‘multi-etnik’ Kosova Polis Gücünü oluşturacak ve yeni sınıf Aralık ayında dersbaşı yapacak. Aralarında Sırp ve diğer azınlıklara mensup kişilerin de bulunduğu bölge halkından binlerce erkek ve kadın bu yeni polis gücüne katılmak için başvuruda bulundu.

ADALETE DÖNÜŞ

Birleşmiş Milletler Misyonu (UNMIK) Priştine, Prizren ve diğer bölgelerde yargı hizmeti vermek üzere her etnik gruptan yargıç ve adli görevliler atamıştır. Bu hakimler göreve başladığında ve suçlulara cezalarını verdiklerinde, hukukun ve düzenin ıslah edilmesiyle caydırıcılık artacaktır. Ve adalete kademeli bir dönüş olacaktır; bu da halk arasındaki şiddetin sona erdirilmesinin ön koşuludur.

Her açıdan bakıldığında, daha önce yaşanan anarşi ve kanunsuzluk ortamı şimdi artık yok. Sırp azınlığın yönetiminde olduğu Milosoviç'in ırkçı yılları da artık çok geride kaldı.

HER YER İNŞAAT

İnsani gelişmelere baktığımızda ise büyük bir gelişme görmekteyiz. Kışa hazırlık çalışmaları % 70 oranında tamamlandı. 50 bin ev tamir edildi. Dünya Gıda Programı çerçevesinde 650 bin Kosovalı'ya gıda yardımı yapılıyor. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, 387 bin ihtiyaç sahibine kışı geçirmeleri için gerekli çadır ve benzeri gereç dağıttı. Aynı zamanda bölgede büyük bir inşaat seferberliği de devam ediyor. 19 NATO ülkesinin büyükelçileriyle yaptığım son gezide her köşebaşından süren bir inşaatın sesi duyulabiliyor.

544 okulda mayın temizleme çalışması yapıldı, infilak etmemiş patlayıcılar da toplandı. 300 bin öğrenci Kasım ve Aralık ayı içinde son 10 yıldır ilk kez kendi dilleriyle eğitim görebilecek. Sırp yetkililerin ayrılırken önemli parçalarını beraberlerinde götürmesine rağmen, Kosova'nın en büyük enerji santrali yeniden hizmete açıldı. Üretilen enerji miktarı geçen yıllara göre 3 misli artırıldı. Kışa hazırlık ve ülkenin yeniden inşaası için sivil bir Kosova gücü oluşturuldu. Bu kış Kosovalılar için çor geçecek, ama BM, uluslararası kuruluşlar ve NATO kuvvetleri elbirliğiyle ihtiyaçların tamamlanması için çalışıyor.

11 CESET

BM otoritesini her geçen gün arttırıyor. BM yetkilileri, Kosova'nın 29 belediyesinde tam yetkili ve hakimiyete sahip. Kamu görevlilerinin maaşlarını düzenli bir şekilde ödüyorlar. 17 Kasım'da Brüksel'de toplanan ikinci Kosova Konferansı'nda bölgeye 2000 yılı sonuna kadar 1 milyar dolarlık yardım yapılması yönünde karar alındı. Savaş suçları mahkemesinin çalışmaları da iyi gidiyor. Lahey'deki uluslarası savaş suçları mahkemesi 529 mezardan çıkartılan 11 bin cesetle ilgili raporları incelemeye aldı. Şu ana kadar 195 toplu mezarda süren çalışmalar tamamlandı.

Önümüzdeki ilkbaharda hava koşulları elverdiğinde geri kalan 334 alan araştırılacak ve mezarlar açılacak. Araştırmacılar uluslararası ekipler gelmeden önce cesetlerin toplu mezarlardan çıkarıldığına dair kanıtlar bulduğundan Miloseviç'in etnik temizliğinin tüm boyutları hiçbir zaman bilinemeyecek.

50 YIL EZİLDİLER

Kosova'daki durum gül bahçesi değil, ancak geçmişe kıyasla çok daha iyi. Kosova etnik temizlik öncesinde 40 yıl süresince komünist ekonomi politikalarında ve 10 yıl da Miloseviç'in Sırp etnik yönetiminde inledi. Böylesine bir tarihe rağmen yeniden yapılanma, uzlaşma ve adil, güvenli barışın tesisi KFOR ve UNMIK'in Kosova'ya geldiği birkaç aydan çok daha fazla zaman alacak. Ancak Kuzey İrlanda, Lübnan ve Bosna-Hersek deneyimleri, sabır ve azimle, bir zamanlar imkansız varsayılan başarıların elde edilebileceğini ortaya koyuyor.

Demokratik ve etnik coğrafyası zengin bir Kosova hedefimiz, önümüzdeki yıllarda çözümlere taahhüdü ve sürekli özeni gerektiriyor. Aksi halde, Kosovalıların umudu hayal kırıklığına dönüşecek ve Avrupa'nın bu tehlikeli köşesinde istikrarı sağlama yatırımı yitirilecek. BM ve ilgili tüm diğer uluslararası örgütler tam desteği hak ediyor.

Kötü haber arayanlar her zaman bulabilirler. Ancak gerçeklerle ilgilenenler bugün Kosova'nın geçen yıl bu zamanlara kıyasla çok daha iyi olduğunu farkedebilir. Uluslararası toplumun görev alanı sınırlı olduğu halde iyi bir başlangıç yaptı. Görevimizin devamlılığını gözetmeliyiz.