Müzakerede kritik gün

İran ile BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri ve Almanya’nın oluşturduğu P5+1 grubu arasında sürdürülen nükleer müzakerelerde bugün kritik gün. 1 Temmuz 2015’te öngörülen nihai çözümün çerçeve anlaşması için süre bugün geceyarısı doluyor. Ancak müzakerelerde önemli engeller aşılamadı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da İsviçre’nin Lozan kentinden ayrılma kararı aldı. Lavrov’un sözcüsü, Rus Dışişleri Bakanı’nın bir anlaşmaya dair ‘gerçekçi şans’ olduğu takdirde döneceğini söylediğini aktardı. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de dün yaptığı açıklamada, İran ile nükleer müzakerelerde çerçeve anlaşma için belirlenen sürenin bugün dolduğunu hatırlatarak, “Çok çalışıyoruz” dedi. AFP Ajansı’na konuşan üst düzey Batılı bir diplomat müzakerelerin artık ‘evet’ veya ‘hayır’ anında olduğunu kaydetti. Aynı kaynak müzakerelerin üç ana konuda kilitlendiğini söyledi:

Kısıtlamaların süresi

En az 10 yıl boyunca nükleer faaliyetleri kısıtlandıktan sonra Tahran tüm sınırlamaların kaldırılmasını istiyor. P5+1 ise bu sınırlamaların izleyen 5 yıl boyunca derece derece kaldırılmasını ifade ediyor.

Yaptırımların kaldırılması

İran, anlaşma sonrası Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının çok kısa sürede kaldırılmasını istiyor. P5+1 ise yaptırımların aşamalı olarak kaldırılmasını, nükleer teknolojiyle ilgili ithalata dair kısıtlamaların yıllarca kalmasını savunuyor.

Anlaşmanın ihlali

ABD ve Avrupalı müttefikleri, İran’ın anlaşmayı ihlali halinde askıya alınmış BM yaptırımlarının süratle yeniden yürürlüğe konmasını istiyor. Rusya, bildirildiğine göre, bunu kabul ediyor, ancak BM Güvenlik Konseyi’ndeki veto haklarının muhafaza edilmesini istiyor.

Tahran: Yakıtı ülke dışına göndermeyiz

Müzakereler bu üç kilit konuya takılırken İran’ın önde gelen müzakerecisi Abbas Arakçi önceki gece Tahran’ın mevcut nükleer yakıtını ülke dışına çıkarmaya artık istekli olmadığını söyledi. Bu yakıtın Rusya’ya gönderilmesi anlaşmanın önemli maddelerinden biriydi. Arakçi bu konuda diğer seçeneklerin incelendiğini söyledi. Oysa Batılı kaynaklar, Tahran’ın santrifüj 20 binden 6 bine indirme ve elindeki nükleer yakıtın büyük bölümünü ülke dışına gönderme konusunda “az çok” anlaşmaya vardığını söylemişti.

İranlı gazeteci iltica için başvurdu

Müzakereler sürerken, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin bir dönem basın danışmanı olarak görev yapan Emir Hüseyin Motaghi adlı gazeteci, İsviçre’ye iltica etmek için başvurdu. Motaghi, Lozan’da İran Öğrenci Muhabirleri Derneği (ISCA) için nükleer müzakerelerle ilgili haber yapıyordu. Sansürden şikâyet ederek, sadece söyleneni yazabildiğini kaydeden Motaghi, ABD’de Cumhuriyetçilere yakın Newsmax haber sitesine göre merkezi Londra’da bulunan muhalif IraneFarda haber sitesine verdiği demeçte, “Vicdanım bu şekilde görevimi yapmama daha fazla izin veremezdi” dedi. Motaghi, ABD’nin İran için çalıştığını ve müzakeredeki diğer güçleri bunu kabul etmeye zorladığını iddia ediyor.