Mostar köprüsü açıldı

Osmanlı mimarisinin şaheserlerinden biri olan Mostar Köprüsü, Boşnaklar ile Bosnalı Hırvatlar arasında 1993-1994'de meydana gelen ve kenti ikiye bölen savaşta, 9 Kasım 1993'te Hırvatların attığı bir havan topu mermisiyle yıkılmıştı. 11 yıl önce yıkılan Neretva Nehri üzerindeki köprü, Türk taş ustalarının bir yıllık çalışmasıyla yeniden ayağa kalktı.

Köprü ve köprünün bulunduğu kompleksin yeniden inşası için, UNESCO tarafından başlatılan proje, Dünya Bankası, Avrupa Bankası ve başta Türkiye olmak üzere İtalya, Hollanda, Hırvatistan gibi ülkelerin bağışlarıyla yürütülmüştü. Toplam maliyetinin 20 milyon dolar olduğu belirtilen proje için Türkiye 1 milyon dolar bağışta bulunmuştu.

TÜRK USTALAR ONARDI

Tarihi Mostar Köprüsü, ünlü kemeriyle sadece kentin iki yakasını birleştirmekle kalmıyor, özellikle, geçmişte olduğu gibi, insanları, halkları ve medeniyetleri birleştiriyor. Açılış öncesi köprünün kemeri beyaz kurdelelerle gelin gibi süslendi.

Fatih Sultan Mehmet’in fermanıyla Mimar Sinan’ın öğrencisi Hayreddin tarafından 1557 yılında inşasına başlanan tarihi köprü, 9 yılda tamamlandı. Köprünün yapımında 456 adet kesme taş kullanıldı. 

427 yıl ayakta kaldıktan sonra yıkılan 20 metre yüksekliğe, 28.60 metrelik ayak açıklığına sahip Mostar Köprüsü’nün orijinal taşlarının önemli bir bölümü de Neretva Nehri’nde kayboldu.

DÜNYA MİRASI LİSTESİNDE

UNESCO tarafından Dünya Mirası'na alınan tarihi köprünün yeniden yapılması için Dayton Anlaşması’nın imzalanmasından sonra 29 Ağustos 1997 yılında düğmeye basıldı. Dünya Bankası'nın Türkiye, Hollanda ve Almanya’nın da aralarında bulunduğu 10 ülkenin desteğini alarak oluşturduğu fondan Mostar Belediyesi'ne 3 milyon 700 bin euro kredi sağlandı.�

Bu aşamada Uluslararası Barış Gücü (SFOR) dalgıçları Neretva Nehri’nin yatağından kemere ait ilk taşı çıkardılar. Nehir yatağından çıkarılan köprüye ait orijinal parçaların rehabilite edilememesinden dolayı Mostar Belediyesi'nin kurduğu Uluslararası Kültür Komisyonu, restorasyonun ‘eski bir yapının saklanmış dokümantasyonuna dayanılarak birebir yeniden inşa edilmesi’ olarak kabul edilen ‘Facsimile’ metoduyla yapılmasına karar verdi.

TÜRK FİRMASI KAZANDI

2002 yılında açılan köprüyü onarım ihalesini de son elemeye kalan 3 firma arasından Türkiye'den tek şirket olan Ankara’daki Er-Bu İnşaat Şirketi kazandı. ‘Facsimile’ metodu uygulanırken jeolojik incelemeler, duvar ayaklarının güçlendirilmesi ve patolojik analizler yapıldı. Ancak bürokratik işlemlerin gecikmesi nedeniyle köprünün onarımı 2003 yılının mayıs ayında başladı.

TÜRKİYE’DEN 65 USTA GİTTİ

Er-Bu İnşaat, köprünün kemerinin onarımı için Türkiye’den 65 taş ustasını Mostar’a götürdü. 35 Müslüman Boşnak'ın da katılımıyla 100 kişilik bir ekip oluşturuldu.

Er-Bu İnşaat'ın ortaklarından Burhan Çetin, uzun süre bürokrasiyle mücadele ettiklerini söyleyerek, “Daha sonra hızla onarıma koyulduk. Türk ustalar gece gündüz çalışarak 20 metre yükseklikteki 26.80 metrelik ayak açıklığıyla Avrupa’nın açıklığı en büyük kemerinin yapımını tamamladı. Proje Türkiye, Hollanda ve Almanya’nın da aralarında bulunduğu 10 ülkenin mali desteğiyle 3 milyon 700 bin euro'ya tamamlandı” dedi.

Projede görev alan Mimar Tolga Çolak da restorasyonun çok güç şartlarda bitirildiğini ve ışıklandırıldığını söyledi. Mimar Çolak, “Kemeri de gelin gibi süsledik.  Büyük bir heyecanla açılışı bekliyoruz. 23 Temmuz Cuma Günü yapılacak açılış bizim için bir gurur günü olacak” dedi.

Tarihi köprünün yapımında bir yıldan fazla çalışan taş ustaları ise ev ve eşlerinden uzak geçirdikleri günlerin hüznünün, onarımın bitmesiyle  büyük bir mutluluğa dönüştüğünü ifade ettiler.

5 TÜRK BAKANI MOSTAR'DA

Köprünün açılışına katılacak 5 bakan ile bürokrat ve gazetecilerden oluşan heyet Mostar'a geldi.

Devlet Bakanı Beşir Atalay, Devlet Bakanı Mehmet Aydın, Bayındırlık ve İskan Bakanı Zeki Ergezen, Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu, Tarım ve Köyişleri Bakanı Sami Güçlü ile bazı bürokratlardan oluşan heyet, Mostar havaalanında Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçisi Melek Sina Baydur ve Mostar kenti yetkilileri tarafından karşılandı.

Köprünün açılış töreni TSİ 15.00'de başlayacak. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Pamukova'daki tren kazası nedeniyle Bosna Hersek programını iptal etmişti.

PRENS CHARLES DA KATILACAK

İngiltere Veliahtı Prens Charles'ın, yaklaşık 50 ülkenin temsilcileri ile Bosna Savaşı sırasında 1993'de Hırvatlar tarafından bombalanarak yıkılan tarihi Mostar Köprüsü'nün 23 Temmuz'daki yeniden açılış törenine katılacağı bildirildi.

Törene, Arnavutluk, Bulgaristan, Hırvat ve Sırbistan-Karadağ devlet başkanları ile Fransa, İtalya ve Hollanda dışişleri bakanları katılacak.