'Mister İsrail'den veda
Güncelleme Tarihi:
Eski İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres iki hafta önce geçirdiği felcin ardından dün sabaha karşı hayata veda etti. 93 yaşında ölen Peres, İsrail’i kuran ilk neslin yaşayan son temsilcilerindendi. Dünya Yahudi Kongresi’nin “Mister (Bay) İsrail” diye nitelediği Peres, ülkesini Ortadoğu’da güçlendirmek için çalışırken, Filistin’de barışçı çabalarından ötürü de 1994’de Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmüştü.
İSRAİL’in kuruluşunda rol oynayan neslin hayatta kalan son üyesi olan Şimon Peres çarşamba günü yerel saatle 03.40’ta hayatını kaybetti. Dünya Yahudi Kongresi’nin lideri Ronald S.Lauder, Şimon Peres’in ölümünü “O Mister (bay) İsrail’di’ sözleriyle karşıladı. 93 yaşında olan Peres iki hafta önce felç geçirdiği için Tel Aviv şehrindeki Tel Hoshemer Hastanesi’nde tedavi altına alınmıştı. Komadaki Peres’in sağlık durumu önceki gece daha da kötüleşmişti. İsrail Başbakanlık Basın Ofisi’nin resmi internet sayfasında yer verilen açıklamada, “Basın Ofisi, eski Başbakan ve Cumhurbaşkanı Peres’in yasını tutmaktadır. Peres, İsrail için devletin kurulmasından öncesinden başlayarak şimdiye kadar önemli bir şahsiyet oldu” ifadeleri kullanıldı. Bakanlık, başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı yapmış olan Şimon Peres’in cenazesi yarın resmi törenle defnedilecek. Törene ABD Başkan Obama, Demokrat Partili başkan adayı Hillary Clinton ve eşi ABD eski Başkanı Bill Clinton, Alman Başbakan Angela Merkel, Fransa Cumhurbaşkanı Francois Hollande’ın da aralarında bulunduğu çok sayıda uluslararası ismin katılması bekleniyor.
İsrail-Filistin çatışmasını sona erdirmek için taraflar arasında 1993’te Oslo Anlaşmaları imzalanmıştı. İsrail Başbakanı İzak Rabin ve o dönem Dışişleri Bakanı olan Şimon Peres, FKÖ lideri Yaser Arafat’la birlikte bu uzlaşmanın mimarı olmuştu.
BELARUS’TA DOĞDU
Peres, Belarus’ta 1923 yılında zengin bir tüccarın oğlu olarak dünyaya geldi. Peres, ‘kartal’ anlamına geliyordu. Büyükbabası Belarus’ta bir sinagogun Naziler tarafından kundaklanması sonucu ölmüştü. Peres bu olayı altı yıl önce Almanya’ya yaptığı ziyarette anlatmıştı. 11 yaşında ailesiyle İngiliz manda yönetimi altında bulunan Filistin’e göç eden Peres, İsrail parlamentosu Knesset’te 48 yıl milletvekilliği yaptı. Merkez sol siyasi çizgiyi benimsedi. 29 yaşında savunma bakanlığında bürokrat olduğu sırada İsrail’in ilan edilmemiş nükleer programının geliştirilmesinde önemli rol oynadı.
ŞAHİNDEN GÜVERCİNE
Şimon Peres, siyasi kariyerinin başlarında Filistin sorununda sertlik yanlısı ‘şahin’ görüşleri savunuyordu. Batı Şeria’nın Yahudi yerleşimcilere açılmasını destekliyordu. Zamanla görüşleri değişti. 1980’lerden itibaren Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile müzakereleri savunmaya ve ‘güvercin’ bir tutum takınmaya başladı. İsrail işgali altındaki topraklardaki Filistinlilerin isyan etmesiyle 1987’de başlayan Birinci İntifada’nın sonuna doğru merkez sol İzak Rabin hükümetinde dışişleri bakanıyken, FKÖ ile barış anlaşmasıyla sonuçlanan 1993’teki Oslo Anlaşmaları’nda kritik rol oynadı. Bu çabalarından ötürü 1994’te dönemin İsrail Başbakanı İzak Rabin, FKÖ lideri Yaser Arafat ile birlikte Nobel Barış Ödülü’ne layık bulundu. İki devletli çözümü savunuyordu. Şimon Peres cumhurbaşkanlığı görevini 2014 yılının Temmuz ayında Reuven Rivlin’e devretmişti.
'ONE MINUTE' KRİZİ İLE HATIRLANIYOR
Türk halkı, Şimon Peres’i, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı “one minute” (Bir dakika) çıkışıyla hatırlıyor. İsrail Cumhurbaşkanı olan Peres, 2009 yılında İsviçre’nin Davos kasabasında düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda, dönemin Başbakanı Erdoğan ile gerilim yaşamıştı. “Gazze ve Ortadoğu’da Barış” konulu oturumda Peres’in sözlerinin ardından konuşma süresinin adil olmadığını belirten Erdoğan, İngilizce “bir dakika” süre istemiş ve Peres’e hitaben, “Siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz. Plajlardaki çocukları nasıl öldürdüğünüz, nasıl vurduğunuzu çok iyi biliyorum” diyerek toplantı salonunu terk etmişti.
KİM NE DEDİ?
ABD Başkanı Obama: “Bir ışık söndü, ama bize verdiği umut sonsuza dek yanacak.”
İngiltere Başbakanı Theresa May:“Vizyoner ve cesur bir devlet adamıydı.”
Rusya Devlet Başkanı Putin:“Her seferinde onun cesareti, vatanseverliği, ileri görüşlülüğü ve en zor meselelerin özünü kavrayabilme yeteneği bende hayranlık bıraktı.”
Filistin Devlet Başkanı Abbas: “Peres, eski Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat ve eski İsrail Başbakanı İzak Rabin ile cesurca yapılan barış çalışmalarının ortağıydı. Oslo anlaşmasından bu yana bölgede daimi barışın tesisi için çok çaba sarf etti.”
Hamas Sözcüsü Ebu Zuhri: “Filistin halkı dökülen kanlarının sorumlusu olarak gördükleri bu suçlunun ölümü nedeniyle çok mutlu. Şimon Peres, işgalin kurucusu olan İsrailli yetkililerin son kalıntısıydı. Onun ölümü bu işgalin tarihteki son aşaması olacak ve zayıflık aşamasını başlatacak.”