Milyonlarca insanın katili onlar değilmiş!
Güncelleme Tarihi:
Ortaçağ'da Avrupa ve Asya'da milyonlarca insanın ölümüne yol açan veba salgının farelerden değil, insanlardaki bit ve pirelerden yayıldığı öne sürüldü.
ABD Ulusal Bilimler Akademisi'nin dergisi PNAS'ta yayınlanan araştırmaya göre; 1347-1351 arasında yaşanan ve Avrupa nüfusunun 3'te 1'inin (25 milyonu aşkın insan) hayatını kaybettiği Büyük Veba Salgını'nı insanların yaydığını savunuyor.
Oslo Üniversitesi'ne bağlı Ekolojik ve Evrimsel Sentez Merkezi'nden Prof. Nils Stenseth, BBC'ye yaptığı açıklamada, "Avrupa'daki dokuz şehirde yaşanan salgınlardan kaynaklı ölümlere ilişkin sağlam verilere sahibiz. Böylece hastalığın dinamiklerine ilişkin modelleri inşa edebiliyoruz" dedi.
Stenseth ve meslektaşları bu kentlerin her birinde salgınları simüle etti ve hastalığı yayan üç modeli fareler, havadan geçme ve insanlar ile kıyafetleri üzerinde yaşayan bit ve pireler olarak belirledi.
Üzerinde çalışılan dokuz kentten yedisinde "insan paraziti modeli" salgının şablonuyla daha iyi örtüştü. Bu model, salgının yayılma hızı ve etkilenen insanlarının sayısını yansıttı. Prof. Stenseth'e göre; "Eğer veba farelerden geçseydi, bu kadar hızlı yayılma ihtimali olmazdı."
Salgın sırasında neler yaşandığını mümkün olduğunca anlamanın gelecekteki ölümleri azaltmak açasından her zaman iyi olacağını söyleyen Prof. Stenseth, "Çalışmamız vebanın gelecekte yayılmasını önlemek için hijyenin en önemli şey olduğunu ve ayrıca hastalandığınız takdirde, çok fazla insanla temas kurmamanız gerektiğini belirtiyor. Yani hastaysanız evde kalın" dedi.
VEBA NASIL BULAŞIYOR
Yersinia pestis bakterisiyle enfekte olan pireler, insanları ısırdığında, bu bakteri kan dolaşımına girebiliyor ve tüm vücutta bulunan lenf bezlerinde şişiyor. Enfeksiyon lenf bezlerinde ağrılı şişliklere yol açar.
1800'lü yılların sonlarından bu yana, 2017'de Madagaskar'daki salgın dahil, fareler ve kemirgenler hastalığın yayılmasını sağladı. Y. pestis farelere bulaşırsa, bakteri kemirgenlerin kanını içen pirelere geçebiliyor. Vebaya yakalanan fare öldüğünde, parazitleri cesedini terk ediyor ve insanları ısırabiliyor.
Modern veba salgınlarındaki farelerin rolü ve Orta Çağ vebalarında kurbanların Y. pestis bakterisinden ölmeleri nedeniyle birçok uzman, Büyük Veba Salgını'nda da farelerin bu hastalığı yaydığını düşünüyor.