Mağrip niye patladı

Kuzey Afrika’da ilk kıvılcım Tunus’ta çıktı. Şimdi Mısır ve Yemen yanıyor? Nedir bu ayaklanmaların ortak yanı?
Tunus’tan Körfez bölgesine kadar diktatörler, rejimlerini sürdürebilmek için İslam’ı Batı karşısında korkuluk gibi gösterdi. Buna karşılık facebook gibi internet olanakları, Arap ülkelerindeki haberleşme, WikiLeaks ile başlayan artık gizli hiçbir şeyin kalmaması akımı, bu isyanların tetikçisi olmuştur.
- Bugün genel olarak tablo nedir?
Fas’ta kral ailesine ve dine dokunmadığınız sürece bu ülkede insanlar konuşabiliyor. Ayrıca Kral ve eşi sempati duyulan kişiler. Cezayir’de ise Bouteflika rejimi ayaklanmaları, 150 milyar dolarlık petrol rantını orta sınıfa pompalayarak engellenmeye çalışıyor. Suriye’de, Zeynel Bin Ali’nin kaçtığı günün ertesi Esad rejimi halka kışlık yakacak yardımı yaptı. Yemen’de sert bir ayaklanma var. Mısır öyle. Yine açlık ve yoksullukla öfkelenen gençler baş aktör.
- Tunus halkına ABD hemen destek verdi. Ama Mısır’da aynı desteği henüz göremiyoruz?
Mısır’da 30 yıldır süren bir diktatörlük var. Bugüne kadar Mübarek rejimi direndi. Çünkü Amerika’nın çok önemli bir stratejik ortağı. ABD için, Suveyş Kanalı ve bölge güvenliği için Mısır çok büyük önem taşıyor. Ama Mısır’da bir ayaklanma daha sert sonuçlar doğuracaktır. Çünkü Tunus’ta orta sınıf var. Mısır’da ise, 80 milyonluk nüfusun yüzde 45’i günlük 2 doların altında gelirle yaşıyor. Tunus’ta İslami akımlar Mısır’daki kadar da etkili değil. Müslüman Kardeşler bu güne kadar Mübarek yönetimi tarafından Batı’ya karşı “biz gidersek ya kaos, ya da İslamcılar” diyerek ‘korkuluk’ olarak kullanıldı. Müslüman Kardeşler Mısır’da etkili ama alternatif olamaz. Bu saate kadar gençler, sendikacılar, orta sınıf sokaklara döküldü. İslamistler değil. Ama bundan sonra herşey olabilir.
- Bu ülkelerde eylemlere karşı İran modeli korkusu öne sürülüyor. Sizce Mısır’da ve domino etkisi beklenen diğer ülkelerde bu korku ne kadar gerçekçi?
Yoksulluk altında ezilen insanlar alternatif arayışına girdiler ve İslami akımlar taraftar topladı. Arap dünyasındaki sosyal sorunların çözümü için 100 milyon yeni istihdam yaratılmalı. Politik ve ekonomik radikal bir değişim sağlanmalı. O nedenle İran modeli Arap dünyasının tek alternatifi olamaz. Türkiye var. Demokrasisi ve ekonomik modeli ile güçlü bir G-20 ülkesi olarak Türkiye Sünni Müslüman devletlere iyi bir örnek olabilir.