Lübnan sokakları savaş alanı gibi: 6 ölü, 30 yaralı
Güncelleme Tarihi:
Ekonomik ve hükümet kriziyle bunalan Lübnan’da dün eski iç savaş günlerini hatırlatan olaylar patlak verdi. Hizbullah yanlıları, geçen yıl limanda yaşanan devasa patlamayı soruşturan yargıcın görevden alınmasıyla ilgili gösteri yaparken çatışma çıktı. 6 kişi öldü, 30 kişi yaralandı.
Politik ve askeri anlamda Lübnan’da hâkim güç olan Şii Hizbullah ve Emel Hareketi’ne mensup göstericiler, geçen yılki liman patlamasını soruşturan yargıcın görevden alınması talebiyle sokağa çıktı, gösteriler sırasında kan aktı. Başkent Beyrut’ta dün yaşanan çatışmayı tam olarak neyin tetiklediği belirsizken Şii ve Hıristiyan taraflar arasında tansiyon yükseldi, adalet sarayının çevresi bir anda savaş alanına döndü. Binanın bulunduğu Hıristiyan bölgesi ile civardaki Şii mahalleleri arasında karşılıklı ateş açıldı. Görgü tanıkları silah seslerinin saatlerce kesilmediğini ve çok sayıda patlama yaşandığını söylerdi. Ulusa sesleniş konuşması yapan Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, “Silahların Lübnanlılar arasında iletişim diline dönmesi kabul edilemez” dedi. Lübnan Başbakanlığı, çatışmalarda ölenler için bir günlük ulusal yas ilan ederken Lübnan Silahlı Kuvvetleri, çatışmalarla ilgili 9 kişinin gözaltına alındığını duyurdu.
PROTESTODA ÇATIŞMA ÇIKTI
Çatışmalar sırasıdan tamamı Şii 6 kişinin öldüğü, hayatını kaybedenlerden birinin o sırada evinde bulunan 24 yaşındaki bir kadın olduğu açıklandı. Durumu kontrol altına almak üzere ordu bölgeye tank ve çok sayıda asker konuşlandırdı, sivillerin tahliyesi sağlandı. Olaylar sonrası Hizbullah ve Emel güçleri “silahlı ve organize grupları”, destekçilerine saldırmakla suçladı. Öte yandan çok sayıda Şii milisin ağır silah ve tüfeklerle adalet sarayı ve bölgedeki binalara ateş açtığı kameralara yansıdı. Siyasi analistler Hizbullah militanlarının sokağa dökülmesi halinde ülkenin “büyük çatışmalara ve istikrarsızlığa” gebe olduğu yorumlarını yapıyor.
YARGIÇ BOY HEDEFİ
Lübnan’ı iç savaş yıllarına geri götürme potansiyeli taşıyan gerginliğin temelinde 4 Ağustos 2020’deki patlamaya ilişkin yargı süreci yatıyor. Davaya bakan yargıç olan Tarık Bitar (47), soruşturma kapsamında üst düzey yetkilileri mahkemeye çağırmak konusunda ısrar edince Hizbullah ve Emel partilerinin tepkisini çekti. Şu ana dek Hizbullah yetkililerinin hiçbiri suçlanmış değil. Birçok Lübnanlı Bitar’ı “adalet için son umut” olarak görürken Şii siyasiler onu “önyargılı ve yozlaşmış” olarak niteliyor.
YARGIDAN YARGICA DESTEK
Dünkü protestolardan hemen önce üst mahkeme, Bitar’ın görevden alınmasını isteyen iki eski bakanın açtığı davayı reddetti. Karar, ülkede “yargı bağımsızlığının sembolü” olarak görülen yargıca soruşturmasına devam etme imkânı tanıyor. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah hafta başında Bitar’ın yerine “dürüst” bir yargıç atanmasını istemiş, hükümetteki Hizbullah ve Emel üyesi bakanlar aksi durumda siyasi istikrarsızlık yaşanacağı “uyarısında” bulunmuşlardı. Aylar süren kargaşa sonrası kurulabilmiş yeni hükümet, Bitar’ın görevden alınması talepleriyle sarsılırken önceki gün yapılması gereken kabine toplantısı iptal edildi.
BİR ÜLKE NASIL BU HALE GELDİ
1975-90 iç savaşının ardından aslında Lübnan toparlanma sürecine girmişti. Ancak tablo 2011’den sonra değişti.
HİZBULLAH ETKİSİ
Suriye’de 10 yıldır süren savaş ülke ekonomisini olumsuz etkilerken, ABD’nin terör örgütü kabul ettiği, İran’ın desteklediği Hizbullah’ın Lübnan’da artan gücü, bu ülkeye yönelik yabancı yatırımcı ilgisini de baltaladı. Ekonominin iyice kötüleştiği 2019’da hükümet, ‘WhatsApp vergisi’ olarak anılan bir vergi ilan etti. Zaten çok yüksek olan telefon faturalarından kaçınmak için WhatsApp ve benzeri uygulamalar üzerinden iletişim kuran halkın bu adıma tepkisi sert oldu. Uzun soluklu protestoların ardından hükümet istifa etti.
EKONOMİK KRİZ
O dönem Uluslararası Para Fonu (IMF), Lübnan’ın ‘son 150 yılın en kötü ekonomik krizinden birini yaşadığı’ yorumunu yaptı. Değeri eriyen yerli para, kitlesel işten çıkarmalar ve para çekmeyi zorlaştıran kısıtlamalar nüfusun büyük bölümünü yoksullaştırdı.
LİMANDAKİ PATLAMA
Lübnan, siyasi ve ekonomik belirsizliği derinleştirecek asıl büyük darbeyi ise 4 Ağustos 2020’de başkentteki liman deposunda uygunsuz şekilde depolanan yüzlerce ton amonyum nitratın infilak etmesiyle aldı. Patlamada en az 215 kişi öldü, 6500’ü de yaralandı. Başkentin büyük bölümü enkaza döndü, yüzlerce bina ve kritik altyapı yıkıldı.
HÜKÜMET KRİZİ
Patlama sonrası öfkeli halk sokağa döküldü. Kurtarma çalışmasının bile düzgün koordine edilememesi halkın tepkisini arttırırken hükümet istifa etti. Yenisi ise ancak 13 ay sonra, geçtiğimiz 10 Eylül’de kurulabildi.
TÜRK DIŞİŞLERİ’NDEN AÇIKLAMA
Dışişleri’nden Beyrut’ta yaşanan çatışmalarla ilgili açıklama yapıldı. Açıklamada özetle şunlar kaydedildi:
“Beyrut’ta bugün düzenlenen bir protesto gösterisi sırasında kimliği belirsiz şahıslar tarafından göstericilerin üzerine ateş açılması sonucunda yaşanan can kayıplarından derin üzüntü duyuyoruz. Benzeri olayların bir daha yaşanmaması için Lübnanlı tüm tarafları itidale ve şiddet eylemlerinden kaçınmaya davet ediyoruz.”