Lancet dergisi: 655 bin Iraklı öldü

BBC'nin, Irak'taki şiddet ortamına ilişkin haberinde, yine de elde edilen verilerle bu ülkedeki direniş saldırıları ve mezhep ayrılığına dayalı şiddetin birbirine girdiği ortama ilişkin bir tablonun ortaya konulabildiği belirtildi.

SİVİL CAN KAYIPLARI

Haberde, Irak'ta sivil can kayıplarına ilişkin rakamların çelişkili olduğuna, ABD ve İngiliz ordusunun sivil kayıplara ilişkin bir veri ortaya koymadığına işaret edildi.

Habere göre, ABD işgalinin başladığı mart 2003'ten bu yana binlerce (on binler ya da yüz binler) kişinin öldüğü Irak'ta ölen ABD öncülüğündeki koalisyon askeri sayısının 3 bini aştığı kaydediliyor.

Can kayıplarına ilişkin Irak hükümeti de kesin bir rakam vermezken, Sağlık Bakanlığı kasım ayında tahmini ölü sayısını 100 ile 150 bin olarak duyurdu. Ancak İngiliz Lancet dergisi, Irak'taki araştırması sonucu temmuz 2006 itibariyle savaş sonucu ölen Iraklıların sayısını yaklaşık 655 bin olarak açıkladı.

Irak'ta can kayıplarıyla ilgili verilerini basın yayın organlarının haberlerine dayanarak toplayan “Irak Body Count” ise verilerine göre Irak'taki sivil ölü sayısını 50 bin civarında olarak ortaya koyuyor.

DİRENİŞ SALDIRILARI

Saddam Hüseyin'in 2003'te devrilmesinden sonra Irak'ın bazı bölgelerinde günlük hayatın bir parçası haline gelen direniş saldırıları, ocak 2005'teki seçimler ve ekim 2005'teki anayasa referandumu öncesi tırmandı.

Direniş saldırılarının yaklaşık yüzde 80'inde koalisyon güçleri hedef alınırken, yine de ABD yetkililerinin 2005 yılı sonundaki açıklamalarına göre, saldırıların yaklaşık yüzde 80'inde Irak halkı da zarar gördü.

Irak ordusu ve polisinin oluşturulması ve daha etkin hale gelmesiyle 2004'ün sonlarında Irak güvenlik güçlerine yönelik saldırılar da arttı.

MEZHEP ÇATIŞMALARININ TIRMANMASI

Irak'ın Samarra kentinde 2006'nın şubat ayında yüzlerce kişinin öldüğü bir Şii türbesinin bombalanmasından sonra mezhep çatışmaları tırmanarak iç savaş endişelerini artırdı. Daha sonraki aylarda da sivillere yönelik saldırılar önemli oranda çoğaldı.

Saldırıların giderek karmaşıklaştığı Irak'ta, 2004-2005 döneminde, bazılarında intihar saldırganıyla birlikte bomba yüklü araçlarla ve yola yerleştirilen bombalarla düzenlenen saldırılar iki kat arttı. Can kayıpları da tırmanırken, kanlı bombalı saldırılar 2004'te ayda yaklaşık 20 civarında olurken, bu sayı haziran 2006'da ayda 57'ye tırmandı.

DİRENİŞÇİ SAYISI

Direnişçi sayısı konusunda da kısmen “direnişçi” tanımına ilişkin görüş ayrılıkları nedeniyle oldukça farklı tahminlerde bulunuluyor.

Uluslararası Stratejik Çalışmalar Merkezi verilerine göre, ABD yetkilileri 2003 sonbaharından 2004 sonuna kadar toplam direnişçi sayısını 5 bin olarak ortaya koyarken, 2004'ten sonra tahminlerini 12 bin ila 16 bine çıkardı.
ABD ordusu, tahminri direnişçi sayısını 2006 itibariyle 8 bin ila 20 bin olarak kaydederken, Irak istihbarat yetkilileri, direnişçi sayısının 40 bini bulduğunu söylüyor.

Direnişçilerin çoğunun da Sünni Iraklılar olduğu, direnişçilerin yüzde 10'undan azını yabancı savaşçıların oluşturduğu düşünülüyor.

YERLERİNDEN EDİLENLER

Irak'ta can kayıplarıyla birlikte yerlerinden ve evlerinden edilenlerin sayısı da giderek artıyor.

Evlerini terk eden Iraklıların sayısının da şubat 2006'daki mezhep çatışmalarını tırmandıran Şii türbesi saldırısıyla daha da arttığı belirtiliyor.

Ağustos ayı itibarıyla evlerini terk eden Iraklıların sayısının 137 bin 862'ye ulaştığı kaydediliyor.