Kriz adım adım geldi

1- SALGINLA BAŞLADI: 2020’nin bahar aylarından başlayarak, özellikle Avrupa ülkelerinde üretimin durma noktasına gelmesiyle doğalgaz fiyatları dibe vurdu. Avrupa’nın en büyük doğalgaz tedarikçisi Rus Gazprom’un boru hatları üzerindeki sevkiyatı da neredeyse durdu. 2020 Nisan ayı ortasında Avrupa’da bin metreküp doğalgaz 200 dolardan 98 dolara düştü.

2- LNG ATAĞA GEÇTİ: Rusya büyük darbeyi alırken, LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) üretici ülkeleri atağa geçti. ABD, Katar, İran, Cezayir, Norveç gibi ülkeler, tankerlere yükledikleri gaz için pazar arayışına girdi. 2021 başlarında LNG piyasası satışlarda boru hatlarının önüne geçti.

3- DENKLEMİ ÇİN BOZDU: Haziran 2021’de, Çin ani bir kararla, ihtiyacı olan elektriği kömür yerine doğalgaz ile üretmeye başladı. Çin’in aşırı tüketimle sebep olduğu enerji kıtlığı, Avrupa piyasalarında doğalgaz fiyatını 1 Ekim 2021 tarihi itibariyle 1000 metreküp için 2 bin dolara kadar tırmandırdı. Avrupa’da benzeri görülmemiş bir enerji krizi patladı.

4- YEŞİL ENERJİ FAKTÖRÜ: Başta Almanya olmak üzere AB ülkeleri, 2012 yılından itibaren “Yeşil Enerji” sloganıyla dev bir reform başlattı. Nükleer santralların kapatılmasıyla başlayarak doğalgazın yerini güneş, rüzgâr ve suyun alması planlanan yeni bir model benimsendi. Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı. İklim değişikliği nedeniyle rüzgârlar azalınca Avrupa, yeşil enerjiden ihtiyacının yalnızca yüzde 21’lik bölümünü karşılayabildi. Ucuz LNG gazına bel bağlandığı için Rusya ile yeni anlaşma da yapılamadı. Kış ayları yaklaşırken, Avrupa’nın elinde ne Rusya ile gaz anlaşması ne de depolarda kriz durumunda kullanılabilecek gaz kaldı. Yaklaşık bir yıl önce bin metreküpü 100 dolara kadar inen doğalgaz, AB için on katına çıktı.

5- RUSYA’NIN HESABI: Avrupa’nın içine düştüğü enerji darboğazı Rusya’yı sevindirdi. ABD’nin karşı çıkarak Almanya’ya baskı yaptığı Rusya-Almanya arasında Baltık Denizi geçişli ‘Kuzey Akım-2’ boru hattı gündemin ilk sırasına oturdu. Avrupa’nın bu kış ısınabilmesi için tek yol olarak, AB Enerji Komisyonu’nun, Kuzey Akım-2 boru hattına işletim izni vermesi olarak gösteriliyor.