Körfez’den Esad’a jest

SURİYE’de 2011’de başlayan iç savaşta Beşar Esad karşıtı muhalif grupları destekleyen başlıca ülkelerden Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suriye’nin başkenti Şam’daki büyükelçiliğini yeniden açma kararı aldı. Suriyeli yetkililerin Ebu Rummaneh’teki büyükelçiliğin açılışına gazetecileri davet ederek duyurduğu olay, 2011’den bu yana Suriye’deki en kritik diplomatik gelişmeler arasında yerini aldı. BAE Dışişleri Bakanlığı, büyükelçiliğe gönderilen maslahatgüzarın iki ülke arasındaki ilişkileri normalleştirmek adına göreve başladığını duyurdu. Rus Nevasimaya gazetesinin geçen ay BAE ve Suriye’nin büyükelçiliğin açılması için müzakare ettiğini duyurmasının ardından BAE’li bir diplomatın kalıcı olarak Suriye’de bulunduğu, çok sayıda diplomatın ise zaman zaman Şam’ı ziyaret ettiği ortaya çıkmıştı.

SUUDİ ARABİSTAN İDDİASI

BAE’nin büyükelçilik hamlesi, Körfez ülkelerinin Suriye konusundaki dönüşümünün son göstergesi… Sudan Devlet Başkanı Ömer Beşir, geçen hafta 2011’den bu yana Şam’ı ziyaret eden ilk Arap lider olmuştu. Beşir’in Suriye ziyareti uluslararası basın tarafından Arap ülkelerinin Suriye’ye uzattığı bir 'zeytindalı' olarak nitelendirilmişti. İngiliz The Telegraph gazetesi ise “Hamle muhtemelen BAE’nin en büyük komşusu ve yakın müttefiki Suudi Arabistan ile işbirliği içinde yapıldı” ifadesini kullandı.

ABD BASKI YAPIYOR

2011 yılında Arap Birliği üyeliği askıya alınan Suriye’nin yeniden örgüte alınması da masada. İngiliz The Guardian gazetesi, “Kaynaklar, Esad’ın gelecek sene Arap liderleri arasındaki yerini alarak (Arap Ligi’nde) bir şekilde sahneye çıkacağını söylüyor. Esad’ın Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Mısırlı otokrat General Abdül Fatah el Sisi ile birlikte omuz omuza görüntüsü Arap Baharı’nın kesin ölümünün ilanı anlamına gelecek” yorumunda bulunmuştu. Guardian, 22 üyeli örgüte Suriye’nin yeniden dâhil edilmesi konusunda bir görüş birliği olduğunu ancak ABD’nin Mısır ve S. Arabistan’a bu adımdan kaçınmaları konusunda baskı yaptığını yazdı.

'İRAN EKSENİNDEN ÇIKIŞ MI?'

Körfez ülkelerinin Suriye ile yeniden yakınlaşma eğilimi, Esad rejiminin İran ile hâlihazırda bulunan sıkı ilişkilerine rağmen gelişiyor. Suudi Arabistan liderliğindeki Körfez ülkelerinin Esad’ı İran’ın etki alanından uzaklaştırmak için Suriye’nin yeniden inşa edilmesi ve yeniden ticaret kanallarının açılması konusunda ‘sıcak para’ kozunu kullanmak istiyor. Nitekim, büyükelçiliğin açılma kararını dün duyuran BAE Dışişleri Bakanlığı’nın ‘Arap ve Suriye konularına bölgesel müdahale risklerinin azaltılması hedefleniyor’ ifadesini kullanması İran’a karşı bir mesaj olarak algılandı.

İNŞA İÇİN PARA GEREKİYOR

Suriye hükümetinin tahminlerine göre, iç savaştan sonra ülkenin yeniden inşa edilmesi için 400 milyar dolar gerekiyor. Esad’ın müttefikleri Rusya ve İran’ın bu denli büyük bir maddi derinliği bulunmuyor; Birleşmiş Milletler (BM) ise Esad’ın Cenevre’de çözüm masasına oturmaması durumunda Suriye’ye yeniden inşa için maddi yardım yapılması fikrini kategorik olarak reddediyor. Yıllar sonra ilk kez bir Körfez ülkesinden ‘El Şahed’ adlı gazeteye konuşan Esad, ekim ayında Arap ülkeleriyle bir süredir devam eden düşmanlık sürecinin ardından önemli fikir birliklerine varıldığını söylemişti.

BİLGİ NOTU: Mısır’da 1945 yılında Arap ülkeleri arasındaki işbirliği güçlendirmek amacıyla Ürdün, Suudi Arabistan, Suriye, Irak, Lübnan, Mısır ve Yemen tarafından kurulan Arap Birliği’nin 2019 zirvesi Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta düzenlenecek. Suriye’nin yeniden Arap Ligi’ne alınması durumunda, bahar aylarından düzenlenmesi beklenen zirveye Beşar Esad’ın da katılması bekleniyor.