Kerry’den Esad’a müdahale sinyali

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı klor gazı kullanarak kimyasal silah anlaşmasını bozmakla suçladı.

Dün ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde konuşan Kerry, “Esad’ın klor kullandığına dair delil olduğuna inanıyoruz. Klor gazı listede olmasa da Kimyasal Silahlar Konvansiyonu’na göre kullanımı yasak” dedi.

MÜDAHALE ÖNCESİ DİKKAT ÇEKTİ
Kerry’nin bu açıklamasını, ABD Senatosu, Beyaz Saray’ı Suriye’deki ‘ılımlı’ grupları Irak ve Şam İslam Devleti’ne (IŞİD) karşıt mücadele adı altında eğitim ve silah yardımı konusunda yetkilendirmesinin öncesinde geldi. Bir önceki gün de ABD Temsilciler Meclisi yardımı onayladı.

ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel de, IŞİD’in Suriye’de vurulmasına yönelik planın ABD ordusu tarafından kabul edildiğini söyledi.

Daha önce Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD’nin IŞİD’i vurma bahanesiyle Suriye ordusuna yönelik saldırılar düzenleyebileceğini iddia etmişti.

ANLAŞMA NEYDİ?
Suriye’nin başkenti Şam’ın Doğu Guta bölgesinde 2013 yılının Ağustos ayında kimyasal silah saldırısı düzenledi. Muhalifler ve yönetimin birbirini suçladıkları saldırıda bin 500 kişi yaşamını yitirdi.

Saldırının ardından ABD yönetimi, Suriye’ye yönelik hava saldırılarını gündemine alsa da arkasında çok uluslu bir koalisyon oluşturamadı. Daha sonra Rusya’nın araya girmesiyle, Şam yönetimi tüm kimyasal silahlarının imhasını kabul edince ABD müdahalesi rafa kalktı.

Suriye yönetimi bu yılbaşına kadar tüm kimyasal silahlarını Birleşmiş Milletler Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne (OPCW) teslim etti. Ancak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Suriye’nin kimyasal silahlarının imhasına dair kararında klor gazı bulunmuyordu. Kerry’den önce ABD’nin BM’deki Daimi Temsilcisi Samantha Power, Şam yönetiminin anlaşmaya uymadığını “Esad’ın hala gizli bir kimyasal silah stoğu var” sözleriyle iddia etti.

KLOR GAZI HİKAYESİ
OPCW Eylül ayında Suriye’nin kuzeyinde klor gazı kullanıldığını bildirdi ancak örgüt, bu kimyasal silahı kimin kullandığına dair herhangi bir açıklama yapmadı. Suriye’de klor gazı kullanımı iddialarının uzun bir geçmişi bulunuyor.

19 Mart 2013’te, Halep’e bağlı Han el-Esal’de klor gazı saldırısı düzenlendiği iddia edildi. Bu saldırıda 16’sı Suriye ordusu askeri 30 kişi yaşamını yitirdi. Saldırının ardından Suriye yönetimi, uluslararası toplumdan bağımsız soruşturma talebinde bulundu.

BM, Doğu Guta’daki saldırın hemen öncesinde aralarında Han el-Esal vakasının da bulunduğu kimyasal silah kullanımına dair iddiaları soruşturmak üzere Suriye’ye heyet yollamaya karar verdi. Kararın alınmasından hemen sonra aralarında el Kaide’nin Suriye kolu El Nusra Cephesi’nin de bulunduğu silahlı gruplar Han el-Esal’i ele geçirdi.

Suriye yönetimi, Han el-Esal’de katliamlar yaşandığını iddia ederek, “Teröristler görgü tanıklarını yok etti” açıklamasını yaptı. BM heyeti Suriye’ye vardığındaysa Doğu Guta’daki kimyasal silah saldırısı yaşandı. Han el-Esal’i kontrol eden silahlı gruplar, “BM heyeti, Doğu Guta’yı araştırana kadar kente kimseyi sokmayacaklarını” açıkladı. Ancak BM heyetinin misyonu Doğu Guta’yla sınırlı kaldı. Heyet, Han el-Esal’e sokulmadan, ülkeden ayrılmak zorunda kaldı ve dosya kapandı.

Klor gazı kullanımı iddiaları 2014 yılının Nisan ayında tekrar gündeme geldi. Bu kez muhalifler Suriye ordusunu Hama’daki çatışmalarda klor gazı kullanmakla suçladı.

DÜĞÜM NOKTASI FABRİKA
Time’a konuşan Halepli bir fabrika sahibiyse Han el-Esal vakasına dair çarpıcı bir iddia ortaya attı. Halep’in güneydoğusundaki Sefira’da klor gazı fabrikası olan Muhammed Sebbağ, saldırıdan bir ay sonra Time’e yaptığı açıklamada klor gazını sıvılaştıran Suriye’deki tek tesisin sahibi olduğunu söyledi.

Sebbağ, Han el-Esal vakasından bir ay önce El Nusra Cephesi’nin fabrikasına el koyduğunu anlattı. Suriye yönetimi de Sebbağ’ın fabrikasının işgal edilmesinin ardından BM’ye olası klor gazı saldırılarısı tehdidiyle ilgili bir mektup iletmişti.

IŞİD’DE DE OLABİLİR
Son olarak Irak ve Şam İslam Devleti’nin Irak’ta Duhuliye’yi ele geçirmeye çalışırken klor gazı kullandığına yönelik iddialar bulunuyor.

IŞİD, Sebbağ’ın fabrikası ele geçirildiğinde de El Nusra Cephesi içinde yer alıyordu. IŞİD’in Irak’taki selefleri de Doğu Guta’da kullanıldığı iddia edilen sarin gazı konusunda tecrübeye sahip. ABD işgali döneminde, Irak’taki El Kaide bağlantılı grupların sarin gazı saldırıları düzenlediği iddia edilmişti.

Derleyen: Ali ÖRNEK