Kaşgar kenti hapishane gibi
Güncelleme Tarihi:
Amerikan New York Times gazetesi web sitesinde Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin Kaşgar kenti ile ilgili ‘Çin bir kenti nasıl hapishaneye çevirdi’ başlıklı bir röportaj yayınladı. Yüzbinlerce Uygur’un yeniden eğitim kamplarında tutulduğuna işaret eden NYT, Kaşgar’ın da güvenlik kontrolleri, kameraları ve muhbirleriyle bir hapishaneye benzediğini iddia etti.
KAŞGAR’ı birkaç kez ziyaret ettiklerini belirten NYT muhabirleri, sürekli polis takibinde olduklarını, yerel halk için riskli olabileceği gerekçesiyle onlarla görüşemediklerini belirtti. Neredeyse her 100 metrede bir silahlı, kalkanlı, coplu polislerin nöbet tuttuğunu, çoğunun Uygur kökenli olduğuna işaret eden NYT, “Takip onlar olmadan mümkün olmaz” yorumunda bulundu.
Uygur Özerk Bölgesi’nde Uygur, Kazak ve Tacik etnik kökenden insanlar yaşıyor ve sayıca Han kökenli Çinlilerden sayıları daha fazla. NYT’a göre Kaşgar’ın ana kontrol noktalarında fotoğraf çekerek kimlik kontrolü yapılıyor. Zaman zaman polis sivilleri durdurarak cep telefonlarında duyuruları takip etmek için indirilmesi zorunlu olan aplikasyonların olup olmadığını kontrol ediyor.
CEP TELEFONU KONTROLÜ
Kaşgar’da sivil polisin kalabalığın içinde sürekli kontrollerini devam ettirdiğine işaret eden NYT, resmi polislerin muhabirlerin akıllı telefonlarındaki fotoğrafları da kontrol ettiğini, hassas bulduklarını sildiğini öne sürdü. Uygurları takip etmek için mahalle gözlemcileri oluşturulduğu, gözlemciler ve polisin istediği vakit Uygurların evlerinde arama yapabildiği iddia edildi. Üç yıl önce Kaşgar’dan Türkiye’ye kaçan Dilnur, “Sabah, akşam farketmez istedikleri vakit evlerinize gelebilirler” diyor. Anaokulunda çocuklara ‘Anne, babanız Kuran okuyor mu’ diye sorulduğunu belirtilirken Dilnur, “Kızımın bir arkadaşı vardı, ‘Annem evde bana Kuran öğretiyor’ demiş, ertesi gün gittiler” diye anlatıyor.
KAMERALAR TAKİPTE
Güvenlik kameralarının Kaşgar’ın her yerinde olduğuna işaret eden NYT, “Bir fotoğraf üzerinde 20 adet belirledik” ifadesini kullandı. Çin şirketlerinin takip için geliştirdikleri sistemlerle servet kazandığını belirten NYT, baskının işe yaradığını Kaşgar’da kalan birkaç açık camiden biri olan Id Kah’ı cuma namazı vakti ziyaret ettiklerini, ibadete gelen az sayıda katılımcı olduğuna işaret ederek oysa birkaç yıl önce binlerce kişinin geldiğini hatırlattı.
BİLGİ NOTU
Uluslararası Af Örgütü ve bazı sivil toplum kuruluşları, 1 milyondan fazla Müslüman Uygur Türkü’nün toplama kamplarında tutulduğu Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne gözlemci heyeti göndermesi için, şubat ayında Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi’ni göreve çağırmıştı.. Çin ise radikalizmle mücadele etmek için vatandaşların yeniden eğitimden geçirildiğini savunmuştu.