Kars'ta demiryolu buluşması

“Demirden İpekyolu” olarak adlandırılan “Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi”nin (BTK) Türkiye bölümünün temel atma töreninin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve Gürcistan Devlet Başkanı Mikheil Saakaşvili’nin katılımı ile bugün saat 10.30’da Kars Demiryolu İstasyonu’nda gerçekleştirildi.

Avrupa-Asya demiryolu ağı Türkiye üzerinden Ermenistan'a gelmekte ve Ermenistan'da üç kola ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi (Kars-Gümrü-Ayrum-Marneuli-Tiflis yoluyla) Gürcistan’a; ikincisi (İçevan-Kazakh-Bakü yoluyla) Azerbaycan’a; üçüncüsü (Kars-Gümrü-Erivan-Nahçıvan-Meğri-Bakü yoluyla) Azerbaycan’a ulaşmaktadır. Azerbaycan-Ermenistan savaşı sırasında Nisan 1993’de Türkiye’nin Ermenistan sınır kapılarını (Alican Karayolu Sınır Kapısı ve Akyaka Demiryolu Sınır Kapısı) kapatması, demiryolu ile Ermenistan üzerinden eski Sovyet cumhuriyetlerine bağlanan Türkiye’nin doğrudan demiryolu bağlantısının kesilmesine yol açmıştır. Bu nedenle, Avrupa-Asya demiryolu ağı kullanılamamaktadır. Türkiye, Ermenistan’dan Gürcistan’a, Gürcistan üzerinden Rusya Federasyonu ve Azerbaycan’a, Rusya Federasyonu ve Azerbaycan üzerinden Ukrayna’ya, Orta Asya’ya (Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan) ve Çin’e ulaşamaz hale gelmiştir. Türkiye ile Orta Asya ve Çin arasında demiryolu taşımacılığı İran üzerinden gerçekleşmektedir.

Türkiye-Ermenistan sınırının kapalı olmasından dolayı doğu-batı koridorunu oluşturan Avrupa-Asya demiryolu ağını kullanamayan Ermenistan ise demiryolu ile dünyaya açılımını sadece İran üzerinden gerçekleştirmek zorunda kalmaktadır. Ermenistan, 1992 Abhaz-Gürcü Savaşı’ndan beri kapalı olan ve kuzey-güney koridorunu oluşturan Rusya Federasyonu-Abhazya-Gürcistan-Ermenistan güzergahını da kullanamamaktadır.  Türkiye-Ermenistan sınır kapısı açılsa bile Türkiye, Kafkasya ve Orta-Asya ile demiryolu bağlantısının sadece Ermenistan’dan geçmesini güvenli bulmamaktadır. Ayrıca, 1993’den beri kullanılmayan Ermenistan’dan geçen demiryolu hattının tahrip edildiği, rayların söküldüğü ve siyasi sorunlar ortadan kalksa bile eski demiryolu hattının onarılarak yeniden açılmasının birkaç yıl alacağı bilinmektedir.

BTK Demiryolu Projesi, Türkiye ile Gürcistan arasında doğrudan bir hat inşasını ve bu hattın Azerbaycan'daki mevcut hatta bağlanmasını kapsamaktadır. BTK, doğuda Hazar üzerinden Çin ile Kazakistan'ın Aktau Limanı arasında inşa edilecek demiryolu hattıyla, batıda ise Boğaz geçişli Marmaray tüp geçidi üzerinden Avrupa demiryolu ağıyla birlikte, Asya ile Avrupa arasında önemli bağlantılardan birini oluşturacaktır. BTK, Asya ve Avrupa arasında yolcu ve yük taşımacılığı alanında yeni imkanlar sunacaktır. Böylece, Bakü-Hazar-Türkmenbaşı-Almatı-Çin güzergahı marifetiyle, Trans-Asya demiryolu ağının da bir parçası haline gelebilecektir.

Toplam 105 km. uzunluğunda yeni hat döşenecek olan demiryolunun, 76 km.’lik bölümü Türkiye’den, 29 km.’lik bölümü ise Gürcistan’dan geçecektir. Türkiye ile Gürcistan sınırının tünel ile geçeceği toplam 105 km.’lik yeni demiryolunun yapımı yanında Gürcistan’da Ahalkelek-Akhali-Marabda arasındaki mevcut 160 km.’lik hattın da rehabilite edilmesi planlanmıştır. Tek hat olarak yapımı düşünülen söz konusu projenin 2011 yılı sonunda bitirilmesi öngörülmektedir. Hattın yapımı için ödeme sorunu bulunmamasına rağmen, iklim koşullarının ancak mart-ekim ayları arasında çalışmaya müsaade etmesi hattın yapımı zorlaştıran en büyük sorundur.

BTK Demiryolu Projesi çerçevesinde 1 milyon 500 bin yolcu ve yıllık 3 milyon ton yük taşınmasının hedeflenilmektedir. 2034 yılında ise bu hat üzerinden yılda 3 milyon 500 bin yolcu ve yılda 16 milyon 500 bin ton yük taşıması öngörülmektedir.