Kafkaslar'da Hatay modeli

Rus bayraklı Güney Osetyalılar

 ABD bayraklı Gürcüler

ABD bayraklı Kosovalılar

“Güç gelince adalet gider”
Gürcü Atasözü

Rusya Federasyonu, 9 Ağustos’da başlayan Güney Osetya Savaşı’ndan beri "yakın çevresi"ne karşı duyarlılığı arttırıyor. 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından itibaren eski Doğu Bloku aleyhine genişlemeye devam eden Avrupa-Atlantik dünyasına kırmızı çizgileri olabileceğini göstermiş durumda. Artık, Moskova, dünyanın Avrupa-Atlantik dünyası çevresinde dönmediğini ispatlıyor.

Bu çerçevede, 25 Ağustos’ta Moskova bir adım daha attı. Rusya Federasyonu Parlamentosu'nun alt kanadı Duma ve üst kanadı Federasyon Konseyi, Gürcistan'dan bağımsızlıklarını ilan eden Güney Osetya ve Abhazya'nın tanınma talebini değerlendirmeye aldı. Federasyon Konseyi'nden sonra alt kanadı Duma da Güney Osetya ve Abhazya'nın bağımsızlıklarına tam destek verdi.

Abhazya ve Güney Osetya için Medvedev'in onayı bekleniyor

Duma ve Federasyon Konseyinin kabul ettiği kararların yürürlüğe girmesi için Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev tarafından onaylanması gerekiyor. Medvedev'in parlamento kararını onaylama mecburiyeti bulunmuyor.

Kosova da aynı durumdaydı ama Avrupa ve ABD tanıdı

1991 yılında Sovyetler Birliği dağılınca, eski Sovyet cumhuriyetlerinin bağımsızlıkları tanınmış, buna karşın Sovyet cumhuriyetlerinin altında yer alan birimlerin (özerk cumhuriyet, özek bölge, özerk ilçe vb.) bağımsızlık talepleri tanınmamıştı. 1991’de dağılmaya başlayan ve Balkanlar'daki küçük Sovyetler Birliği olarak anılan Yugoslavya’da da aynı yöntem izlenmişti. Ancak, hem Yugoslavya’nın (1974 Anayasası) hem de Sırbistan’ın özerk bölgesi olan Kosova’nın, 17 Şubat’ta bağımsızlığını ilan etmesi ve bu bağımsızlığın Avrupa-Atlantik dünyası tarafından tanınması ile birlikte uluslararası hukuk yeniden değişmeye başlamıştır.

Batılı hukukçılar Kosova'yı haklı göstermek için neleri sıralıyor

Bundan dolayı, ABD ve AB kökenli uluslararası hukukçular, Kosova'nın bağımsızlığını savunurken Sırbistan ile Kosova arasındaki farklılıkları sıralamak gereği duymaktadır. 1999'daki NATO bombardımanından bu yana Belgrad hükümetinin Kosova'da hiçbir gücünün, etkisinin ve yaptırımının olmadığı; Kosova’nın ayrı bir parlamentosu ve hükümetinin var olduğu; Özgür seçimlerin yapılabildiği; Ayrı bir orduya, güvenlik gücüne, bayrağa  sahip olunduğu; Farklı para biriminin kullanıldığı vurgulanmıştı. Ancak, Kosova’nın bağımsızlığını haklı göstermek için sayılan sözkonusu gerekçeler, Avrupa’da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) veya Abhazya başta olmak üzere fiilen bağımsız devletler içinde geçerlidir.

Domino etkisi yaratmamak için Batı ve Rusya anlaşmış olabilir

Bundan dolayı, Rusya Federasyonu bağımsızlığını ilan eden Kosova'yı tanımamaya devam etmektedir. Ancak, Kremlin’in Kosova’yı tanımaması, Avrupa-Atlantik dünyası ile Kremlin’in uzlaşmadığı anlamına gelmeyebilir. Avrupa-Atlantik dünyası ile Kremlin, Avrupa’nın yeniden oluşturulması ve fiilen (de facto) bağımsız olan devletlerin (Kosova, KKTC, Abhazya, Güney Osetya, vb.) domino etkisi yaratılmadan farklı tarih aralıkları ile ‘tekil örnekler’ olarak tanınması konusunda anlaşmış olabilirler.

Büyük pazarlık masasında gizli anlaşmalar ve "kadife ayrılıklar"                                  �

Kosova, bu anlaşmanın ilk adımı ise Kremlin’in karşı hamlesi Güney Osetya, Abhazya olmuş olabilir. Kremlin, Abhazya ve Güney Osetya’yı BM Güvenlik Konseyi’nde pazarlık masasına taşıyabilir. Söz konusu pazarlık masasında, Bush’un son yılında İran’ın nükleer tesislerine karşı yapmayı planladığı muhtemel füze saldırısı da bulunabilir. Bu büyük pazarlık masasının varlığı yaklaşık bir yıldır diplomasi kulislerinde konuşuluyor. Bu çerçevede, Rusya Federasyonu ve Avrupa-Atlantik Dünyası, Abhazya ve KKTC başta olmak üzere fiili devletler üzerinde ‘Kadife Ayrılık’ ilkesinde uzlaşabilir.

Yani, iki toplumun (Türk ve Rum, Abhaz ve Gürcü) resmen ve uzlaşarak boşanmaları olarak bilinen ‘Çekoslovakya çözümü’ olabilir. Ancak, Kadife ayrılık, tarafların orta ve uzun vadede AB çatısı altında ayrı odalarda yeniden birleşmelerini getirebileceği için Kremlin tarafından arzulanan çözüm olmayabilir. Ayrıca, Kremlin, Abhazya’nın bağımsız olmasından sonra yakın akrabalık ilişkilerine sahip olduğu Türkiye üzerinden Batı’ya kayabileceğini de görüyor.

Moskova "Hatay modelini" benimseyebilir

Bu nedenle, Moskova, Abhazya ve Güney Osetya’nın geleceği için Kosova modelinde olduğu gibi “tam bağımsızlık” yerine Hatay modelinde olduğu gibi “ilhak” modelini benimseyebilir. 2 Eylül 1938’de Türkiye’nin desteği ile kurulan Hatay Cumhuriyeti, 23 Haziran 1939’da Türkiye Cumhuriyeti’ne ilhak kararı almıştı. Abhazya ve Güney Osetya parlamentoları da bir süre sonra Rusya Federasyonu’na ilhak kararı almak zorunda bırakılabilir.

Medvedev birinci yılında nasıl güçlü çıkacak

BM Genel Kurulu yeni bir devletin üyeliği konusunda ancak BM Güvenlik Konseyi’nin tavsiyesi üzerine karar alabiliyor. Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlığını BDT ülkeleri ve Çin tanısa bile Avrupa-Atlantik ülkeleri veto haklarını kullanabilecekler. Söz konusu gelişmelere göre Kosova’nın BM’de tanınması karşılığında Kremlin Abhazya ve Güney Osetya’nın tanınmasını isteyebilir. Böylece, Kremlin’in yeni lideri Medvedev, devlet başkanlığı görevinde birinci yılında güçlü bir çıkış yapmayı sürdürebilir. Sonuç olarak, 2008 yılı Avrupa’da tek yanlı (de facto) bağımsızlığını ilan etmiş ülkeler için çözümsüzlüğün çözüm olmadığı bir yıl olmaya devam ediyor.