Kadınlar hayatlarını geri istiyor... Taliban iktidarı iki yaşında

Afganistan’da ABD güçlerinin ülkeyi terk etmesinin ardından yönetimi ele geçiren Taliban rejimiyle iki yıl geride kaldı. 20 yıllık bir sürenin ardından ülkeyi tekrar kontrolü altına alan Taliban’ın ilk açıklamalarında 1990’lı yıllardaki sert yaklaşımın sürdürülmeyeceği sözü verilse de, Taliban yönetimi geride kalan iki yıl içinde özellikle kadınların ve kız çocuklarının hayatını zorlaştıran uygulamaları hayata geçirdi. Eğitim ve iş hayatından koparılan kadınların parklar, spor salonları, güzellik salonları gibi kamusal alanlardaki varlıkları kısıtlandı. Taliban yönetimi resmi olarak hiçbir ülke tarafından tanınmazken, uluslararası yardımların kesilmesiyle zaten büyük ekonomik sorunlar yaşayan ülkedeki kriz derinleşti. Birleşmiş Milletler verilerine göre halkın yüzde 85’i yoksulluk içinde yaşıyor. Birçok kişi zor koşullara rağmen hayata tutunmaya devam ederken, bazıları ise değişimden memnun. AFP Ajansı’na konuşan Afganlar, Taliban yönetimi altında geçen 2 yılın yaşamlarında nasıl değişikliklere yol açtığını anlatıyor.

‘BURADA KALMALIYIZ’

30 yaşındaki Arezo Osmani, baskı ortamına rağmen mücadelesinden vazgeçmeyen kadınlardan. Taliban yönetime geri geldiğinde “dehşete kapıldığını ve 10 gün odasından çıkmadığını” söyleyen Osmani, “Fakat sonra sokağa çıkıp insanların hayatlarına devam ettiğini gördüm ve bu bana umut verdi” diyor. Kadın pedleri üreten ve o dönem 80 kadının çalıştığı atölyesini kapatan Osmani, birkaç ay sonra ise işyerini yeniden açmaya karar veriyor. Kadınların iş hayatından büyük oranda koparıldığı ülkede 35 kadına iş veren Osmani, uluslararası yardımların kesilmesinden etkilendiklerini ifade ediyor. “Şu anda hiçbir sözleşmemiz, alıcımız yok. Pedleri satamazsak çalışmaya devam etmemiz çok zor olacak” diyen Osmani, tüm olumsuzluklara rağmen kararlılığını koruyor: “Ülkemizin bizim gibi burada kalacak insanlara ihtiyacı var.”

‘ARTIK DAHA GÜVENLİ’

Taliban yönetiminin ülkeye getirdiği nispi güvenli ortamdan memnun olanlar da var. Başkent Kabil’in kuzeyindeki Parwan bölgesinde çifçilik yapan 35 yaşındaki Rahatullah Azizi, “Allah’a şükür gece gündüz endişe etmeden sokağa çıkabiliyoruz” diyor. Azizi 2021’den önce güvenlik endişelerinin yoğun olduğunu söylüyor. Çünkü o dönemde ABD işgaline karşı Taliban da sivillere yönelik ölümcül saldırılar düzenliyordu. Azizi bugün ise ekonomik sorunlardan şikâyetçi. Gelirlerinin yarısından fazlasını kaybettiklerini söyleyen iki çocuk babası Azizi, onları üniversiteye gönderebilmenin hayalini kuruyor.

ESKİ TALİBAN, YENİ POLİS

Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinden önce gruba militan olarak katılan 23 yaşındaki Lal Muhammed ise Taliban yönetimi altında mutlu olanlardan. Ülkenin en büyük ikinci şehri Kandahar’da polis memurluğu yapan Muhammed’in, ayda 12 bin Afgani (yaklaşık 3700 TL) kazancı var. Bu paranın ailesi için “yeterli olduğunu” söyleyen polis memuru Lal Muhammed, “Benim hayalim İslam Emirliği (Taliban yönetimini kast ediyor) altında okumak ve hizmet etmekti. Allah’a şükür döndüler, çok mutluyuz” ifadelerini kullanıyor.

TIP FAKÜLTESİNİ YARIDA BIRAKTI

Ülkenin kuzeyindeki Mezar-ı Şerif’te yaşayan Hamasah Bawar ise Taliban ile birlikte hayallerini kaybedenlerden. Taliban öncesinde tıp fakültesinde okuyan genç kadın, üniversiteye devam edememesinin kendisi ve tüm sınıf arkadaşları için yıkıcı olduğunu söylüyor. “Bizler eğitilmezsek bütün bir jenerasyon eğitimsiz kalacak” diyen Bawar, daha iyi bir gelecek için Afganistan’dan ayrılmayı tek seçenek olarak görenlerden. Kadınların hayatın her alanından dışlandığını vurgulayan Bawar ülkedeki kadınların temel dileğini dile getiriyor: “Yalnızca ben değil, Afganistan’ın tüm kadınları ve kızları özgürlüklerini geri istiyor.”