Kabil hükümeti düştü

SADECE 10 günde Afgan ordusu ve yerel güçleri hezimete uğratan Taliban, başkent Kabil’i aldı. Dün sabah saatlerinde kenti kuşatan Taliban, “yoğun nüfusu nedeniyle” çatışmayacaklarını, Kabil’i “zor kullanarak ele geçirmeye çalışmayacaklarını” bildirdi. Kuşatma kentte paniğe neden olurken Afgan güvenlik güçleri Taliban korkusuyla silah bıraktı, üniformalarını çıkararak görev yerlerini terk etti. Bunun üzerine Taliban olası yağma ve hırsızlık olaylarını önlemek güvenliği sağlayacaklarını duyurdu ve militanlar şehre girdi. Taliban’ın şehrin dış mahallerine kadar gelmesinden saatler sonra Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani ülkeyi terk etti.

‘EŞİ GÖRÜLMEMİŞ ZAFER’

Akşam saatlerinde kent genelinde kontrolü ele alan militanlar başkanlık sarayına girdi. Taliban’ın siyasi büro başkanı Abdulgani Birader yaptığı açıklamada örgütün Afgan hükümetine karşı kazandığı zaferin “dünyada eşi görülmemiş bir başarı” olduğunu söyledi. Katar merkezli TV kanalı El Cezire’ye konuşan Taliban sözcülerinden Muhammed Naim ise “Afganistan’da savaşın sona erdiğini” söyleyerek “yabancı güçlerin başarısızlıkla sonuçlanan Afganistan tecrübesinin tekrarlanmayacağına inandıklarını” belirtti. Yeni yönetim biçiminin yakında netleşeceğini ifade eden Naim, yabancı vatandaşların ve diplomatik misyonların güvenliğini sağlayacakları sözünü verdi.

GANİ: TALİBAN KAZANDI

Bu arada Cumhurbaşkanı Gani’nin beraberinde yakın ekibi ve ailesiyle Tacikistan’a gittiği iddia ediliyor. Afganistan’dan ayrılmasından kısa süre sonra Facebook’tan hesabından açıklama yapan Gani, “daha fazla kan dökülmesini engellemek için ülkeden ayrılmayı tercih ettiğini” söyledi. Gani paylaşımında “Taliban kılıç ve silahlarıyla kazandı. Şimdi halkın onuru, korunması ve mülklerinden onlar sorumlu. Tarihi bir sınavla karşı karşıyalar. Ya Afganistan’ın adını ve onurunu korurlar ya da önceliği başka şeylere verirler” ifadelerini kullandı.

Afganistan Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah, Gani’yi eleştirerek “Afganistan’ı zor zamanda terk etti. Allah ondan hesap soracak” dedi. Afganistan Savunma Bakanı Vekili Bismillah Muhammedi de “Ellerimizi arkamızdan bağladılar ve vatanı sattılar. Gani ve ekibine lanet olsun” ifadelerini kullandı.

KABİL KARMAŞA İÇİNDE

Şehri terk etmek isteyen Kabilliler havalimanına akın etti, uçaklara binebilmek için aprona kaçak şekilde girdi. Kalan binlerce kişinin para çekmek için bankaların önünde uzun kuyruklar oluşturduğu, marketlere koştuğu görüldü. Taliban’ın kentten çıkmak isteyenlere izin verileceğini duyurmasının ardından yoğun trafik sıkışıklıkları yaşandı, yollar uzun süre kilitli kaldı.

AMERİKALILAR ELÇİLİKTEN AYRILDI

Militanların kapıya dayanmasıyla şehir paniğe sürüklenirken ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Kabil’deki büyükelçilik binasının tahliyesinin “güvenle” tamamlandığını bildirdi. Personel ülkeden tahliye edilmek üzere helikopterlerle büyükelçilik binasından Kabil havalimanına taşındı. Tahliye gün boyu sürerken, Amerikalıların Doha’daki Taliban heyetiyle tahliye operasyonuna müdahalede bulunulmaması yönünde anlaştığı iddia edildi. Blinken ise Taliban’ın Amerikan askerlerine müdahale etmesi durumunda buna “hızlı ve kararlı” bir yanıt vereceklerini söyledi. ABD Savunma Bakanlığı da devam eden tahliyeler için 1000 kişilik ilave bir birliğin gönderileceğini duyurdu.

BIDEN’IN SÖZLERİ

Öte yandan Kabil’den kaçış görüntüleri, Joe Biden’a yönelik eleştirilere neden oldu. Biden’ın 8 Temmuz’da Taliban militanlarını küçümseyerek yaptığı “Hiçbir koşulda insanların Afganistan’daki büyükelçiliğin çatısından tahliye edildiğini görmeyeceksiniz” şeklindeki açıklaması, Amerikan helikopterlerinin büyükelçilik çatısı üzerinde görüldüğü fotoğraflarla paylaşıldı.

ARNAVUTLUK LİDERİ: AFGANLARA ‘HAYIR’ DEMEYİZ

ARNAVUTLUK Başbakanı Edi Rama, Afganistan vatandaşlarının ülkelerinde barınma ve transit geçişine “Hayır” demeyeceklerini belirterek, entelektüel çevrelerden ve Afgan kadın aktivistlerden oluşan birkaç yüz kişinin Arnavutluk’a geçici olarak sığınma talebini memnuniyetle karşıladıklarını bildirdi. Başbakan Rama, Afgan vatandaşların ülkelerine sığınması ve ABD’nin Arnavutluk’tan Afgan vatandaşlarının transit geçişine ilişkin talebini değerlendirdi. Arnavutluk Başbakanı Rama, “Biz, tartışmasız ‘hayır’ demeyeceğiz. Bu sadece büyük müttefiklerimiz istedi diye değil, çünkü biz Arnavutluk’uz” ifadesini kullandı.

ÜLKELER PEŞ PEŞE ÇIKIYOR: TAHLİYE KAOSU

Taliban’ın başkentin kontrolünü ele geçirmesiyle bir yandan pek çok ülke diplomatik personeli ve vatandaşlarını tahliyeye uğraşırken, diğer yanda Afgan sivillerin ülkeyi terk etmeye çalışması Kabil havalimanında kaosa neden oldu. Yoğunluk üzerine havalimanının tüm ticari uçuşlara kapatıldığı bildirildi.

NATO’dan Kabil havalimanının tahliyeler için açık kalması konusunda yardımcı olacakları açıklaması geldi. Genel Sekreter Jens Stoltenberg, “NATO, tahliyeleri kolaylaştırmak ve koordine etmek için Kabil havaalanının açık kalmasına yardımcı oluyor” dedi.

KANADA, Afganistan’daki büyükelçiliğin geçici olarak kapatıldığını ve personelin tahliye edileceğini duyurdu.

Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, büyükelçilik personelini Kabil’den çıkarmaya başlayacaklarını belirterek, çalışanların şu anda havaalanının askeri bölümünde güvende olduklarını söyledi.

Fransa iki askeri uçağı tahliye için gönderiyor. Fransa Savunma Bakanlığı, vatandaşlarını ve diplomatik personelini tahliye etmek için dün bir uçağın havalandığını, diğerinin de bugün kalkacağını açıkladı.

Hollanda Savunma Bakanı Ank Bijleveld, ülkesinin Kabil büyükelçiliğindeki personel ve ailelerinin tahliyesi için askeri uçak gönderileceğini açıkladı.

Birleşik Arap Emirlikleri; ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Kanada, Mısır, Avustralya ve Avrupa Birliği’nden diplomatik personelin Körfez ülkelerinde havaalanları aracılığıyla Afganistan’dan tahliyesine yardımcı olacağını duyurdu.

Suudi Arabistan ülkedeki diplomatik personelinin tahliyesinin tamamlandığını bildirdi.

İRAN büyükelçilik çalışanlarının sayısının azaltılacağını ve diplomatik temasları sürdürmek için az sayıda personelin ülkede kalacağını belirtti.

DOSTUM ‘KUZEY İTTİFAKI’ PLANLIYOR

TALİBAN güçlerinin kuzeydeki kilit kent Mezar-ı Şerif’i ele geçirmesinden sonra geçici olarak Özbekistan’a sığınan Afganistan Ulusal İslam Hareketi lideri komuta Raşid Dostum, Cemiyet-i İslami lideri Atta Muhammed Nur ile birlikte Afganistan kuzeyinde yeni “Kuzey İttifakı” kurma kararı aldıkları duyurdu. Mezar-ı Şerif çıkışından sonra basına açıklamada bulunan Dostum, “Afganistan’ın Özbek ve Tacik kökenli ahalisi Taliban’a boyun eğmek niyetinde değil. Atta Muhammed Nur ile birlik olarak Afganistan’ın Tacikistan sınırındaki Belh vilayeti merkezli yeni “Kuzey İttifakı” kuruyoruz. Taliban’a karşı direnmekte kararlıyız” dedi.

84 ASKER GEÇİŞ YAPTI

Dostum, Taliban’a karşı Belh eyaleti merkezli yeni ittifak kurduklarını ilan ederken, geçici olarak Özbekistan’a geçtiği haberi de geldi. Öte yandan Özbekistan Dışişleri Bakanlığı, 84 kişilik Afgan kuvvetinin sınırı geçerek ülke topraklarına sığındığını bildirdi. Güvenlik güçlerini kaynak gösteren Özbek basını, grubun başında Raşid Dostum’un bulunduğunu ileri sürdü. İlk Kuzey İttifakı 1996’da Kabil’i ele geçiren Taliban’a karşı kurulmuş, Afganistan’a Amerikan müdahalesini ardından Aralık 2001’de dağılmıştı. (Nerdun HACIOĞLU)