İtalya'da mafyanın elinden kurtarılan çocuklar kamuoyunu ikiye böldü... Peki nasıl sonuçlar elde edildi? 'Önemli olan onlara farklı bir hayatın da mümkün olabileceğini göstermek'

İtalya, organize suçla mücadele kapsamında, kadınlar ve çocukları mafya ailelerinden uzaklaştırmak için harekete geçti. Suç örgütleriyle çok genç yaşlarda tanışan çocuklar, artık mafya ile bağlantılı ailelerinin ellerinden alınıyor. Dahası hüküm giyen mafya üyelerinin eşleri de devletin güvencesi altına giriyor.

2012'de başlatılan Liberi di Scegliere (Seçme Özgürlüğü) isimli projeyle ilgili en fazla öne çıkan isimlerden biri Palermo Çocuk Mahkemesi Savcısı Claudia Caramanna.

Aslına bakılırsa Caramanna bu göreve Temmuz 2021'de atandı ancak kısa süre içinde yerel suç örgütlerinin hedefi haline geldi. Geçen yıl evine ölüm tehdidi içeren bir mektup gönderilen Caramanna'nın bu yıl da mart ayında bir gece ofisi basıldı. Yerel polis Caramanna'yı korumak için çok sayıda önlem alıyor. Mafyanın geleneksel yapısına savaş açan Palermo savcısı ise çocukları suçlu ebeveynlerinden ayırmanın onları güvende tutmanın tek yolu olduğu görüşünde.

Peki bu projeyle ülkedeki suç örgütlerinin sonu mu geliyor? Dilerseniz birlikte bakalım...

‘TEK ÇÖZÜM BUYDU!’

Palermo'daki ofisinde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Savcı Caramanna, amacının Sicilyalı çocukları organize suçun tehlikelerine karşı korumak olduğunu belirterek, “Başka çaremiz kalmadığı için tek çözümümüz buydu” ifadesini kullandı.

İtalya’nın güneyindeki Kalabriya bölgesinde çekilen ve 2019 yılında gösterime giren Sons of Ndrangheta (Mafyanın Çocukları) filmiyle projenin arka planı kamuoyuna duyurulmuştu.

2012'den bu yana uzanan süreçte 80 çocuk ve genç, ailelerinden uzaklaştırıldı. Anneleriyle birlikte koruma altına alınan çocukların sayısı ise 30’u buldu. Kamuoyunda farklı tepkilerle karşılanan proje, özellikle çocukların bakım masrafları ve devletin bu ailelere nasıl bir yardım etmesi gerektiği üzerinde büyük tartışmalara neden oldu.

RAHİPLERDEN KARARA İTİRAZ

Uygulamayı eleştirenler projenin daha büyük bir travma yaratabileceğinden endişe duyuyor. Milano Üniversitesi'nde organize suç üzerine araştırmalar yapan Ombretta Ingrasci, BBC'ye yaptığı açıklamada "Kamuoyu oldukça bölünmüş durumda" dedi.

Mafya üyeleri içinde büyümenin olası sonuçlarını herkesin bildiğini söyleyen Ingrasci, bazı ailelerin ne pahasına olursa olsun çocuklarını suça karşı korumaya çalıştığını belirtti.

Bununla birlikte, projeyi eleştirenler ciddi bir kamuoyu oluşturdu. Özellikle, kilise çocukların ve eşlerin birbirinden kopartılmasını şiddetle eleştiriyor. Savcı Caramanna, bir çocuğun yerinin anne ve babasının yanı olduğunu söyleyerek kendisini alenen eleştiren Palermolu bir rahiple ilgili, "Bu rahiple yüz yüze konuşmak istiyorum. Bunun bir cezalandırma biçimi olmadığını herkesin anlaması lazım” ifadelerini kullandı.

Caramanna, gerçekten ciddi bir durumla karşı karşıya kalmadıkça çocukları ve eşleri evden uzaklaştırmadıklarını da belirtti ve ekledi:

"Buna sadece kaçınılmaz durumlarda başvuruyoruz. Örneğin ebeveynlerden birinin uyuşturucu satıcısı olduğu ve çocuğun da aile üyeleriyle birlikte bu suça karışmasına yol açabilecek durumlarda onları ailelerinin yanından aldığımızı yinelemekten asla bıkmayacağım.”

MAFYA İÇİNDE BÜYÜMEK

İtalya’da “mafya” olarak adlandırılan yeraltı suç örgütlerinin Sicilya adasındaki adı Cosa Nostra. 1800’lerin sonlarından itibaren güvenliği sağlama iddiasıyla tarım toplumunun içinden çıkan bu örgütler, devletin ve yasaların olmadığı bir dönemde toprak beylerine bağlı olarak büyümüş bir yapı. Bu süreçte özellikle Ndrangheta ve Camorra gibi aileler öne çıktı. Bir dönem İtalya’da bürokraside ve iş dünyasında tek söz sahibi olan bu örgütlere yakın büyümek bile çocukların hayatları boyunca suçla ilişkili olmaları anlamına geliyordu.  

On yıllardır Sicilya'daki mafya kültürü hakkında çalışan gazeteci Franco Nicastro, “Mafyanın içinde kadın ve çocukların yer almadığına dair genel bir inanış var ama gerçek bunun tam tersi. Ailelerin içinde mafya gelenekleriyle büyüyen çocuklar suç dünyasına çok küçük yaşlarda hazırlanıyor. Aile, örgütlerin kullanacağı askerlerin yetiştirildiği ve geleneklerin öğrenildiği ilk yer” ifadesini kullandı.

Örneğin, her iki ebeveyn de çocuklarını omerta (sessizlik kuralı) ile büyütüyor. Bu geleneğe göre hiçbir çocuk ve genç ailesinin yürüttüğü suç faaliyetleriyle ilgili olarak devlet görevlileriyle konuşmuyor.

Birçok ailede erkek çocuklarından babasının dahil olduğu suç örgütüne girmesi bekleniyor. Kız çocuklarından ise başka bir mafya ailesine gelin olması ve böylece arada bir bağ kurulmasına vesile olması isteniyor. 

‘MAFYAYI, İDEALİST ÖĞRETMENLER ORDUSU YENEBİLİR’

Uzmanlar, bazı durumlarda anne ve babanın da suçun aktarılmasında eşit rol oynama eğiliminde olduğunu ileri sürüyor. İngiltere’deki Essex Üniversitesi'nde kriminoloji profesörü olan Anna Sergi, “Anne bazen şiddeti meşrulaştırabilir ve neden anlamlı ve önemli olduğunu açıklayabilir” ifadesini kullandı.

Mahkeme tutanaklarında yaptığı incelemelerde, babanın silahını saklamasına yardım eden bir çocuğun bu durumu gayet olağanlaştırdığına şahit olduğunu belirten Sergi, “Bu durumu babasıyla paylaştığı özel ilişkinin bir parçası olarak görüyordu” dedi.

Uzmanlar ayrıca çocukların eğitimden mahrum bırakıldığını ve tek geleceğin “aile” olduğu fikrinin çok erken yaşta zihinlerine kazındığını ileri sürdü. Bu nedenle İtalya’nın bazı bölgelerinde okulu terk etme oranları bugün dahi çok yüksek. Nicastro, 2022 yılı verilerine göre Palermo’da okul çağındaki çocukların en az yüzde 21'inin ya okulu bıraktığını ya da derslere düzenli olarak katılmadığını belirtti ve "Avrupa’nın hiçbir yerinde bu rakamlara rastlanabileceğine inanmıyorum" dedi.

Nicastro, genç yaştaki çocukların okulu bırakmalarının düşünülebilecek en kötü durum olduğunu çünkü organize suç ailelerinin bu çocuklar için farklı bir vizyon çizdiğini hatırlattı ve “Mafyayı, idealist öğretmenler ordusu yenebilir” diye konuştu.

KARARLARINI ÖZGÜR İRADEYLE ALDIKLARINI DÜŞÜNÜYORLAR

Uzmanlar çocukların fiziksel tehlikelerle de karşı karşıya olduğunu söylüyor. Kalabriya'da yayımlanan bir yerel gazetenin haberine göre, 2022 yılında Sicilya'da en az 18 çocuk, aile evinde maruz kaldıkları aşırı dozda uyuşturucu nedeniyle hastaneye kaldırıldı. Bu çocuklardan biri sadece 13 aylıktı.

Araştırmalar, bu çocukların reşit olduktan sonra kendilerine çizilen yolu olduğu gibi kabullendiklerini gösteriyor.

Nicastro, “Dışarıdan bakıldığında özgür olmadıklarını rahatlıkla söyleyebiliriz. Fakat ben durumun bundan biraz daha karışık olduğunu düşünüyorum. Çocuklar verdikleri ödünlerin buna değdiğini ve kararları özgür iradeleriyle aldıklarını düşünüyorlar. Öğrendikleri bu davranış kalıplarını daha sonra kendi çocuklarına da aktarıyorlar” dedi.

İtalya'da Toplumsal Cinsiyet ve Organize Suç adlı kitabında kadınların mafyadaki rolünü inceleyen Milano Üniversitesi öğretim görevlisi Ingrasci, kaçmayı uman kadınların genellikle zorluklarla karşılaştığını vurguladı. “Psikolojik ve fiziksel şiddet gördükleri ailelerden kaçan bu kadınların neler hissettiğini, nelerden çekindiklerini anlamak gerekiyor” diyen Ingrasci, “Devletin açtığı kadın sığınma evlerine güvenebilmeleri gerekirken maalesef bu mümkün olmuyor. Güney İtalya'da şiddet mağduru kadınlar için çok az merkez var. Bu nedenle psikolojik ve fiziksel şiddete boyun eğip kendilerine biçilen kuralların dışına çıkamıyorlar” diye konuştu.

SUÇ NORMALLEŞTİRİLİYOR

Uzmanlar ayrıca yeraltı suç örgütlerinin içinde büyüyen kişilerin alternatif bir hayat kurma ihtimalini dahi hayal edemediğini söylüyor. "Yaşadıkları süreçlerin gayet normal olduğunu düşünüyorlar" diyen Ingrasci, aile içinde hangi iş yapılıyorsa bunun bir süre sonra normalleştiğini belirtti ve ekledi:

“Kişi içine doğduğu ailenin yaptıklarını normalleştiriyor. Sorduğum sorulara aldığım cevaplar karşısında gerçekten hayretler içinde kaldığımı hatırlıyorum. Ailedeki suça ilişkin soru sorduğumda karşımdaki kişi, soruyu cevaplarken sanki ben normal değilmişim gibi bir tavır takınmıştı.”

Yaşananlara dayanamayıp aileden ayrılanlar ise töre gereği ölüm cezasına çarptırılıyor. Uzmanlara göre, ayrılmak isteyen aile üyeleri, sadakatsizliklerinden şüphe edildiği takdirde, diğer üyeleri ihbar etme ihtimaline karşı ya şiddet görüyor ya da öldürülüyor.

‘ÖNEMLİ OLAN ÇOCUKLARA BİR KURTULUŞ ŞANSI VERMEK’

Liberi di Scegliere projesinin koordinatörü Giorgio De Checchi, yapılan çalışmalarla ilgili, "Önemli olan bu çocuklara bir kurtuluş şansı vermek. Onlara farklı bir hayatın da mümkün olabileceğini göstermek istiyoruz" dedi.

De Checchi, her vakanın kendine özgü olduğunu ve mahkemenin karar vermeden önce birçok faktörü değerlendirdiğini belirtti. Örneğin ebeveynlerden biri mafyaya karşı açık tutum alıyorsa, mahkeme diğer ebeveynin haklarını iptal ederek, bu ebeveyn ve çocuğu beraber koruma altına alıyor.

Çocuğun mafya ile bağlantısı olmayan akrabaları olması durumunda velayeti onlara verilebiliyor. En önemlisi de çocuklara, hayatta daha iyi bir yol başvurabilmeleri için psikolojik destek ve eğitim desteği sağlanıyor.

‘ÇOCUĞUNUZ İÇİN NE İSTİYORSUNUZ?’

Programın başından itibaren özellikle annelerle konuşan uzmanlar, aile bağları güçlü olan ve gelenekten kopmak istemeyen kadınlara, “Çocuğunuz için ne istiyorsunuz?” sorusunu soruyor ve buna karşılık genellikle “hapis” ya da “ölüm” cevabını alıyor.

Savcı Caramanna, “Anne teklifimi reddederse, aile çevresinde suç yaşamından uzaklaşmış güvenilir biri olup olmadığını araştırmaya başlıyorum. Bu sırada aile ve çocuk, sosyal hizmetler ve polis tarafından dikkatle izleniyor" ifadesini kullandı.

Elbette, çocukların psikolojisini korumak için aileleri ile belli periyotlarla görüşmeleri sağlanıyor. Bunun tek bir istisnası var: Suça bulaşmış birinci dereceden akrabalar çocuklarla görüştürülmüyor.

Eğer aileler çocuklarından ayrı kalmaya alışamıyor ve Mafya ile aralarına sınır çekiyorsa çocuklar ailelerinin yanına geri gönderilebiliyor. Bu süreçte bazı ailelerin çocukları vesilesiyle suç aileleriyle aralarına ciddi mesafeler koyduğu ortaya çıktı.

DİĞERLERİNİ KURTARMAK İÇİN ÇABALIYORLAR

Devlet tarafından düzenlenen operasyon kapsamında yakalanan suç ailesine mensup kişilerin kendi ailelerinin bir süre sonra darmadağın olduğunu söyleyen De Checchi, "Ciddi suçlar nedeniyle hapse atılmış bir mafya babasının ailesi de dağılıyor. Oğlu hüküm giyiyor, kızı ise koruyucu aile yanına veriliyor" dedi. Babası ile birlikte hapse giren bir çocuğun okula cezaevinden devam ettiğini belirten De Checchi, çocuğun cezası biter bitmez düzenli bir hayata başladığını söyledi.

“Çocukları reşit olduktan sonra da takip ediyoruz” diyen De Checchi'nin aktardığına göre çocuklar yasal işlerde çalıştığını bazılarının hukuk fakültesine gidip avukat olmaya çalıştığını belirtti.

Yeni bir yaşam biçimi benimseyen ve özgür olan insanların kendi yolunu çizdiğini söyleyen De Checchi, suç ailelerinden kurtulan gençlerin daha sonra kendi çevrelerindeki insanları kazanmak için canla başla çalıştığını da sözlerine ekledi.

BBC'nin "The children leaving the Mafia" başlıklı haberinden derlenmiştir.