Ä°sviçre Nazilerle ortakmış

Ä°sviçre'nin 2. Dünya Savaşı'ndaki rolünü açıklığa kavuÅŸturmak için 1996 yılında kurulan Bağımsız Uzmanlar Komisyonu, Ä°sviçre'nin Nazilerle çok yönlü iÅŸbirliÄŸi içinde olduÄŸunu ve savaşı büyük oranda finanse ettiÄŸini açıkladı.Â

Ä°sviçreli tarihçi Jean Francois Bergier baÅŸkanlığındaki 9 kiÅŸilik komisyon, dönemin hükümetinin Almanya ile kurduÄŸu ekonomik iliÅŸkilerinülkenin tarafsızlığını ihlal ettiÄŸini belirtirken, savaşın devamını mümkün kılan bu iÅŸbirliÄŸinde, endüstri kuruluÅŸlarının da önemli bir yeri olduÄŸunu bildirdi.Â

Almanya için savaÅŸ malzemesi üreten ÅŸirketlere karşılıksız krediler verilmesi, ülkeden savaÅŸ malzemesi geçiÅŸine göz yumulması, altın alımının kontrol edilmemesi, Ciba, Sandoz, Roche ve Nestle gibi Ä°sviçre ÅŸirketlerinin ''arileÅŸtirme'' politikası gütmeleri ve Almanya'ya büyük enerji desteÄŸi verilmesi, Ä°sviçre'nin savaşın devamı için yaptığı en önemli katkılar olarak gösteriliyor.Â

Ä°sviçre endüstrisinden gelen yoÄŸun eleÅŸtirilere karşın hükümetin, 1940 yılında Almanya'nın iÅŸgali altındaki Hollanda, Belçika, Norveç vePolonya ekonomileriyle birlikte Ä°sviçre ekonomisini denetimi altına sokacak ''Avrupa Merkezi Açık Sistemi''ne katılmasını kabul etmesi de Nazi Almanyası ve Ä°sviçre arasındaki yakın iliÅŸkiyi gösteren diÄŸer birkanıt olarak gösteriliyor.  Â

 'HALK HABERDAR EDİLMEDİ'

 İsviçre hükümeti tarafından kurulan komisyonun, yaklaşık 5 yıldır süren ve 25 deÄŸiÅŸik alanı kapsayan çalışmalarının bir bölümünüÂkapsayan raporuna göre, tarafsızlık politikası güden Ä°sviçre'nin Naziler ile kurduÄŸu çok yönlü ekonomik ve finansal baÄŸlardan Ä°sviçre halkı fazla haberdar edilmedi. Dönemin gazetelerinde ve yayınlarında yapılan araÅŸtırmalarda bu konuların herhangi bir sorun olarak gündeme gelmediÄŸi tespit edildi.Â

Devlet ve ÅŸirket arÅŸivlerinde yapılan detaylı araÅŸtırmalara göre, savaÅŸa destek deÄŸiÅŸik mekanizmalar kullanılarak yapıldı. Öncelikle hükümet, Nazilerin savaşı sürdürebilmesi çin gereken silahın saÄŸlanmasında önemli rol üstlendi. SavaÅŸta kullanılmak üzere Almanya'ya silah ihrac eden Ä°sviçre firmalarına, herhangi bir risk ve geri dönüş garantisi olmadan 1.3 milyar Frank faizsiz krediler verildi. Böylelikle 1940 sonrasında Ä°talya ve Almanya'ya yapılan silahihracatında büyük artış saÄŸlandı ve bu 1944 yılına kadar devam etti.Â

DiÄŸer bir bulgu ise Nazilerin Ä°sviçre'den geçirdiÄŸi malzemelere göz yumulmasına iliÅŸkin. Buna göre, ülkeden geçen Alman malları göstermelik kontrollere tabi tutularak, Almanya'dan Ä°talya ve Kuzey Afrika'ya geçen savaÅŸ malzemelerinin geçiÅŸine izin verildi. Ancak demiryollarının Fransa ve Ä°talya'dan yapılan Yahudi köle işçi taşınmasında kullanıldığına iliÅŸkin bir veri elde edilemediÄŸi bildirildi.   Â

İSVİÇRE KİMYA ENDÜSTRİSİ ARİLEŞTİRME POLİTİKASI UYGULADI

Ä°sviçre'nin kimya endüstrisi devleri Ciba, Sandoz (ÅŸimdi Novartis), Jr. Geigy, Hoffmann-Roche firmaları, Nazi rejiminin çıkarları doÄŸrultusunda çalıştı. En büyük pazarlarının Almanya olmasının yanında, Nazilerin ''ArileÅŸtirme politikası'' çerçevesinde firmalarındaki Yahudi yöneticileri ve çalışanları çıkarıp yerine Almanları istihdam ettiler. Almanya'da kurulu Ä°sviçre ÅŸirketleri ve Nestle, Brovn Boveri (ABB) gibi ÅŸirketler firmalarında Yahudi köleler çalıştırdı.Â

Rapor, toplam 25 ayrı çalışmadan oluÅŸuyor. Ä°sviçre bankalarının Nazi Almanyası ile iliÅŸkileri ve altın ticaretine iliÅŸkin ilk bölüm 1997-1999 yılları arasında açıklanmış ve bazı Ä°sviçre bankaları soykırım kurbanlarının yakınlarına ait eski hesaplar için tazminat ödemek zorunda kalmışlardı. Raporun gelecek yılın ilk yarısında tamamlanması planlanıyor.Â