İşte iki liderin programı

Msnbc.com internet sitesinde yer alan bir haberde, Bush ile Kerry arasında dünya için önemli olan temel konulardaki yaklaşım farklılıkları şöyle sıralandı:

DIŞ POLİTİKA

Bush: Irak savaşı yüzünden Avrupalı müttefikleri ve Birleşmiş Milletler ile olan ilişkilerin gerilmesinden sonra dış politika ağırlığını büyük Ortadoğu girişimi ile demokrasinin yayılmasına veren Bush, bölgenin siyasi, ekonomik ve sosyal problemlerini demokratik reformlarla çözmeyi hedefliyor. Irak'ta savaş sebebi saydığı kitle imha silahlarını bulamamakla eleştirilen Bush, nükleer silahların karaborsaya düşmesini ve İran ile Kuzey Kore'nin nükleer programlarını engellemeyi amaçlıyor.

Kerry: ABD'nin güvenliğine hiçbir ulusun halel getirmesine müsaade etmeyeceğine ve gerektiğinde güç kullanacağına vurgu yapan Kerry, Beyaz Saray'ın dış politikadaki tek taraflı yaklaşımının yerine “yeni bir müttefikler çağı”nı ikame edeceğini ileri sürüyor. ABD'nin bir dış politika aracı olarak diplomasiyi yeniden tesis edeceğine söz veren Kerry, BM'ye 'tam ortak' muamelesi yapacağını ve ortak güvenlik düzenlemeleri politikası takip edeceğini kaydediyor.

IRAK SORUNU

Bush: Irak savaşı konusunda Kongre'den tam yetki alan Bush'un izlediği politikalar yüzünden Irak'ta ölen Amerikan askerlerinin sayısı 1000'e yaklaşıyor. Irak ve Afganistan'da devam eden savaşta ve bu ülkelere yardımda kullanılmak üzere 87 milyar dolarlık bütçeyi Kongre'den geçiren Bush, ocak ayında yapılacak seçimlere kadar Irak'ta geçici bir hükümetin yönetime hakim olması planını benimsiyor.

Kerry: Savaş kararını destekleyen Kerry, şimdi bu desteğinin yanlış istihbarat verilerinden kaynaklandığını savunuyor. Irak ve Afganistan'da kullanılacak 87 milyar dolarlık pakete ise karşı çıktı.

İÇ GÜVENLİK

Bush: İç Güvenlik Bakanlığı'nı kuran Bush, Terörizm Tehdidi Entegrasyon Merkezi'nin de kurulmasını sağladı. Konteynır Güvenliği İnisiyatifi'ni başlatan Bush, havayolu yolcularının ve bagajların federal düzeyde izlenmesine hız verdi, yurtiçinde terörizm konusundaki takibi geliştirmek için ise Federal Soruşturma Bürosu'nu (FBI) yeniden örgütledi. Yurtseverlik Yasası'nı yenileyerek güçlendirdi. Şimdilerde ise bütün istihbarat faaliyetlerinin bağlı olacağı bir istihbarat direktörü atanmasına çalışıyor.

Kerry: Olumlu oy verdiği Yurtseverlik Yasası'nın Bush yönetimi tarafından istismar edildiğini ileri sürüyor. Bu yasanın bir kısmının güçlendirilmesini savunurken, bir kısmının iptal edilmesini istiyor.

GÖÇMEN SORUNU

Bush: Yasadışı işçiler ve Amerika'da çalışmak isteyenler için geçici yasal statü verilmesini öneren Bush, kalifiye yabancı işçiler, tarım işçileri ve Amerikalıların çalışmadığı diğer sektörlerdeki işçiler için de geçici yasal statü verilmesini savunuyor. Yasadışı göçmenlere Amerikan vatandaşlığı verilmesine yol açacak uygulamalara ise muhalefet ediyor.

Kerry: ABD'de en az 5 yıl yaşayan, vergi ödeyen ve kaldığı sürede sorun yaratmayan göçmenlerin derhal Amerikan vatandaşlığına alınmasını savunuyor.

DIŞ TİCARET

Bush: Asya, Latin Amerika ve Afrika'dan ülkelerle serbest ticaret anlaşmaları imzalamasına rağmen, çeliğe uyguladığı gümrük vergisi, şeker, süt ve hayvancılık sanayiine yönelik politikaları yüzünden başta Dünya Ticaret Örgütü olmak üzere diğer ülkeler tarafından korumacılıkla suçlanıyor.

Kerry: ABD'nin imzaladığı bütün ticaret anlaşmalarını 120 gün içinde gözden geçireceğini ve Çin'in kur politikaları ile mücadele etmek üzere Dünya Ticaret Örgütü'nü kullanacağını vaat ediyor.

KÜRTAJ

Bush: Sadece tecavüz, ensest ya da kadının hayatının tehlikede olduğu durumlarda kürtajı destekliyor. Son olarak, bu konuda muhaliflerinin kısmi-doğum kürtajı adını verdikleri yasal prosedürü yasaklayan bir kanunu onayladı.

Kerry: Bir kürtaj savunucusu olan Kerry, Yüksek Mahkeme'ye sadece kürtaj hakkını savunan yargıçları atayacağını vaat ediyor. Kısmi-doğum yasağının aleyhine oy kullanan Kerry, aynı zamanda aile planlamasını ve sağlık sigortalarının kadınların hamilelikten korunmasını da kapsamasını savunuyor.

BÜTÇE

Bush: Göreve geldiğinde fazla veren ABD bütçesi, başkanlığı döneminde ekonomik durgunluk, savaş, terörizm ve vergi indirimleri yüzünden rekor düzeyde açık verdi. Bu yıl için öngörülen bütçe açığı 521 milyar doları buluyor. 2005 yılı bütçe planı ise yıllık açıkların ancak 5 yılda yarıya indirilmesini öngörüyor. Bush, gelecek yıl için bütçeden savunma ve iç güvenlik dışındaki harcamalarda ihtiyat indirimine gitmesi konusunda Kongre'ye tavsiyede bulunuyor.

Kerry: Bush'un zenginlerin vergi oranlarında yaptığı indirimleri kaldırmak suretiyle başkanlığının ilk döneminde bütçe açığını yarıya indirmeyi planlıyor.

İDAM CEZASI

Bush: Destekliyor.

Kerry: Uluslararası ve yurtiçi terörizm vakaları hariç kalmak şartıyla karşı.

EĞİTİM

Bush: İlk ve ortaokullarda öğretmenlerin, okulların ve öğrencilerin başarısı konusunda standartları sertleştiren Bush'un başkanlığı sırasında eğitim harcamaları yaklaşık yüzde 50'lik artış gösterdi.

Kerry: Lise öğrencileri için 3,2 milyar dolarlık kamu hizmeti planı uygulayacak ve 2 yıl ulusal hizmet veren öğrencilerden 4 yıllık devlet üniversitesi harçlarını almayacak. Eğitim kredilerine ağırlık verecek olan Kerry, eğitimde bir standart sağlanması konusunda Bush'un yaklaşımını destekliyor. Ancak öğrencilerin başarısının ölçülmesi konusunda okula devamlılık ve alınan eğitimden ailelerin tatmin olması gibi ilave unsurların da hesaba katılmasını istiyor.

ENERJİ VE ÇEVRE

Bush: ABD'yi sera etkisi konusundaki Kyoto Protokolü'nden çeken Bush, küresel ısınma tehdidinin yeni ekonomik büyüme yöntemleri ve verimlilik aracılığıyla bertaraf edilmesi gerektiğine inanıyor. Alaska'nın Milli Park olan buzulları arasında petrol aranmasını destekleyen Bush, ekonomik teşviklerle hava kirliliğini, asit yağmurlarını azaltmayı öngören bir yasayı destekliyor.

Kerry: ABD'nin uluslararası iklim değişikliği programına katılmasından yana tavır alıyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarına ağırlık vermeyi düşünen Kerry, bu sayede petrol tüketimini günde 2 milyon varil düşürmeyi planlıyor. Bu miktarın Ortadoğu'dan ithal edilen petrole denk geldiği belirtiliyor.

EŞCİNSEL EVLİLİKLER

Bush: Eşcinsel evlilikleri yasaklayan bir anayasa değişikliğini savunuyor. ABD ordusunda ise eski Başkan Bill Clinton'ın, cinselliklerini açıkça yaşamadıkları sürece eşcinsellerin orduya alınmasına müsaade edilme politikasını takip ediyor.

Kerry: Eşcinsel evliliğe karşı olan Kerry, aynı zamanda bu evlilikleri yasaklamayı hedefleyen anayasa değişikliğine de muhalefet ediyor ve sivil birliktelikleri savunuyor. Eşcinsellere karşı mesleki ayrımcılığı yasaklamayı vaat eden Kerry, nefrete dayalı suçlar kapsamına eşcinsellere karşı işlenen suçları da almayı planlıyor. Kadın ve erkek eşcinsellerin orduda hizmet vermesini savunuyor.

VERGİ

Bush: Ekonomik büyümenin ve istihdam artışının devam etmesi için uygulamaya koyduğu vergi indirimlerinin sürekli hale getirilmesi için yasal bir düzenleme yapılması konusunda Kongre'ye baskı yapıyor. Kongre uzmanları ise bu indirimlerin sürekli hale getirilmesi durumunda önümüzdeki 10 yıl içindeki gelir kaybının 1,3 trilyon doları bulacağını kaydediyor.

Kerry: Daha geniş kitleleri kapsayacak bir sağlık reformunun finansmanında kullanılmak üzere, yıllık ortalama 200 bin doların üzerinde gelire sahip olanların vergisini artırmayı düşünüyor. Orta sınıfa uygulanan vergi indirimine ise dokunmayacağını kaydediyor. 43 milyonluk sigortasız Amerikan vatandaşının 27 milyonuna sağlık hizmeti sağlamak için yılda 72 milyar dolarlık harcama yapacak olmasına rağmen, ilk döneminde bütçe açığını yarı yarıya indireceğini savunuyor.