İşte gerçek ‘Köstebek’

İşte Türkiye' de büyük ilgi gören ‘Köstebek’ filminin gerçek kahramanı Jeffrey Wigand. 56 yaşındaki bu kendi halinde adam sigara tekellerine (şimdilik) 246 milyar dolara yani 143 katrilyon ödettirdi. Ama kendisi de bu savaşta ailesini ve her şeyini kaybetti.

ADI Wigand, Jeffrey Wigand. Kendi halinde, düzenli ve başarılı bir hayat sürerken sigara devleriyle savaşa tutuşan ve hayatı sönen biri o. Mahkemede verdiği bilgilerle, sağlık ve tüketici kuruluşları tütün devlerini 246 milyar dolar yani 143 katrilyon lira ödemeye mahkum ettirmişlerdi.

‘Artık eskisi kadar çok kabus görmüyorum, ölüm tehditleri de azaldı’.

Jeffrey Wigand biraz rahatlamış görünse de, daha düne kadar posta kutusunda bulduğu tüfek kurşunlarını, telefonla gelen ölüm tehditlerini unutabilmiş değil.

Yine de, önceki gün, yemek yediği bir lokantada tacize uğradığını anlatıyor Wigand. Gömleğinin yakasında bir sigara şirketinin logosu olan bir adam yanına gelip ‘Parasız kalmak nasılmış, sürünmek nasılmış? Ayakkabılarının haline bak...’ diyerek onu kızdırmaya çalışmış.

DAVADAN DÖNDÜ

Wigand sigara üreticilerinin gözünde bir alçak. Wigand sigara üreticilerinin içinden çıkıp ‘konuşma yasağını’ delen ve tütün devlerinin rüşvetle, avukatlarla, lobiyle, tehditle saklamaya çalıştıkları bir gerçeği yüksek sesle itiraf eden ilk ‘kalleş’. Wigand'ın itiraf ettiği gerçekler aslında herkes tarafından biliniyor:

1. Nikotin bağımlılık yapan bir uyuşturucudur. Sigara şirketleri tüketiciyi bağımlı hale getirip sigara satmaya ve milyarlarca dolar kazanmaya devam ediyorlar. (ABD'de yılda 500 milyara yakın sigara tüketiliyor)

2. Sigaranan içinde, koku versin, alışkanlık yapsın diye koyulan katkılar kanser yapar.

3. Yedi Amerikan sigara devinin patronu, mahkeme sırasında hakim karşısına çıkıp ‘Biz sigaranın kanser yaptığını bilmiyorduk’ diye yemin ettiler ama, şirketler bu gerçeği 50 yıldır biliyor ama gizliyordu.

Sigara sanayiinden yetişmiş bir uzman, Jeffrey Wigand çıkıp da bütün bunların doğru olduğunu itiraf edince, bu ifade sigara devlerine 143 trilyon liraya mal olmuştu.

O GAZETECİ OLMASAYDI EĞER

Halbuki Wigand sakin bir hayat sürmek istiyordu. Biyokimya uzmanı Wigand ABD'nin üçüncü büyük tütün şirketi (Kool, Viceroy markalarının sahibi) Brown & Williamson'un Ar-ge müdürü olarak ayda 15 milyar kazanıp mükemmel bir hayat sürüyordu.

Ama, ‘lüzumsuz kahramanlık’ yapıp kumarin, gliserol gibi kanser yapan katkıların kullanılmasına karşı çıkınca, patronuyla arası açıldı. 1993'te de ‘iletişim zorluğu’ gerekçesiyle kapıya konuldu.

İş böyle kapanacaktı ama, devreye ünlü bir gazeteci girdi. CBS'in 60 Dakika programını yapan araştırmacı-gazeteci Lowell Bergman, Wigand'in peşine takılmıştı bir kez.

Bergman aradığı adamı bulduğunu biliyordu. Wigand sigara sanayinin bütün sırlarına vakıftı. Haftalarca telefon yüzüne kapandı ama sonunda kimyacıyı konuşmaya razı etti.

İTİRAFÇI WIGAND

Wigand tehdit edildiği, ölümden korktuğu için bildiği herşeyi bir an önce anlatıp kurtulmak istedi. Televizyona çıkıp herşeyi anlattı, daha da önemlisi hükümet ve adalet bakanlığı ile ‘itirafçı’ olarak işbirliği yaptı.

Wigand konuşmadan önce, adalet bakanlığı bir bilgi istediğinde, sigara şirketleri tam bir kamyon dolusu, işe yaramaz belge gönderiyordu; üstelik, fotokopisi çekilemesin diye, bu belgeleri de kırmızı kağıda yazıyordu.

Sonunda Amerika'da halk sağlığı bir zafer kazandı ama Wigand mahvoldu. Karısı, kızını alıp evi terk etti. Geliri onda birine indi. Hiçbir yerde iş bulamaz oldu. Wigand ‘Herşeyimi kaybettim, onurumu kazandım’ diyor.