İstanbul’da hayat koridoru

Türkiye Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) Başkanı Şeref Malkoç’un ev sahipliğinde yapılan sekiz görüşmede, üç aşamalı plan üzerinde mutabakata varılırken, Ukrayna 800, Rusya 200 kişilik takas listesi sundu. Türk Ombudsman Malkoç, Rus ve Ukrayna ombudsmanlarına “Sadece konuşmak yetmez, adım atmak da gerekir. Bir mekanizma kurulması için liderlerinizle konuşun” dedi ve “insani koridorun” İstanbul üzerinden açılmasını önerdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, “insani koridor” açılması için önümüzdeki süreçte, Rusya lideri Vladimir Putin ve Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ile görüşmesi bekleniyor. Türkiye’nin önerisi kabul görürse, İstanbul’da yaralı sivil, asker, yaşlı, çocuk ve kadınların değişimi için “insani koridor” oluşturulacak. 

MALKOÇ BİR ARAYA GETİRDİ

Alınan bilgiye göre, üç ay önce KDK’ya Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) tarafından Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna savaşındaki refakatsiz çocuklar için de köprü olması talebi geldi. UNICEF’in önerisiyle harekete geçen Türk Ombudsman Malkoç, önce Rusya, ardından Ukrayna ombudsmanlarıyla temasa geçti. Sahipsiz çocukların bulunup karşılıklı olarak değiştirilmesini içeren öneride bulundu. Rusya ve Ukrayna ombudsmanları bu öneriye önce sıcak baktı. Kendi ülke yönetimleriyle konuyu ele aldılar. Savaş şartları ve sürekli değişen dengeler ekseninde her iki ülke ombudsmanından, Malkoç’a “Daha sonra yapalım” yanıtı geldi. İki ülke yönetimindeki yumuşama sinyali ve kamuoylarında oluşan ılımlı atmosfer sonrası Rusya ve Ukrayna ombudsmanlarının Türkiye’de buluşması için mutabakat sağlandı. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki Uluslararası Ombudsmanlık Konferansı kapsamında Ukrayna Ombudsmanı Dmytro Lubinets 9 Ocak, Rusya Ombudsmanı Tatiana Moskalkova 10 Ocak’ta Ankara’ya geldi.

Ankara’daki iki gün süren konferansta, Rusya ve Ukrayna ombudsmanı ile toplam sekiz kez görüşme yapıldı. Bunların 4’ü KDK Başkanı Malkoç  başkanlığında üçlü görüşme, 4 kez de Rusya ve Ukrayna ombudsmanı arasında ikili görüşme şeklinde gerçekleştirildi. Bu kritik toplantılarda, sadece refakatsiz çocukların aileleriyle kavuşturulması değil daha geniş bir çerçevede bir “insani koridor”un oluşturulması için prensip kararı alındı. Üç aşamalı bir plan üzerinde mutabakata varıldı.

‘BİR DAKİKA’ ÇIKIŞI

İlk toplantıda Malkoç, Rusya Ombdusmanı Moskalkova ve Ukrayna Ombudsmanı Lubinets ile biraraya geldi. Görüşmenin başında Rus tarafı Ukrayna’yı “Savaşın sebebi sizsiniz, aramızda anlaşabilirdik. Batılılar sizi şımarttı” diye suçladı. Ukrayna ombudsmanın karşı suçlamalar gelince Türk Ombudsman Malkoç “Bir dakika (one minute)” diyerek, devreye girdi.

Şeref Malkoç, “Savaşın devamını veya durmasını biz temin edemeyiz. Bunların müzakeresi ombudsmanların değil, siyasetçilerin işi. Biz olayın insanı boyutuna bakacağız. Bu konuda adım atacağız. Rusya’daki Ukrayna’daki yaralı askerler, kayıp kadın ve çocukların nasıl kavuşturacağız; bunları konuşup çözmeye çalışacağız. Sadece konuşmak da yetmez, adım atmak gerekli” dedi. Malkoç, bu sözleriyle iki tarafı da rahatlattı.

ÜÇ AŞAMALI PLAN DEVREDE

- Toplantıda, Rus ve Ukrayna taraflar birbirlerine liste de sundular. Ancak KDK Başkanı Malkoç’un, “Liste ile başlamayalım. Yavaş yavaş ilerleyip liderlerinizi ve kamuoyunu ikna ederek mekanizmayı kuralım” önerisi ile taraflar arasında üç aşamalı plan devreye sokuldu. Bu plana göre ilk aşamada, Rusya ve Ukrayna ombudsmanlarının bir araya getirilip görüntü verildi. İkinci aşamada; Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşülerek, konunun en üst seviyede sahiplenilmesi sağlandı. En önemli adım Erdoğan ile görüşülerek, “insani koridora” Türkiye’den en üst seviyede destek alınması oldu. Ukrayna ve Rusya ombudsmanları Erdoğan’la bir araya getirildi. Erdoğan, görüşmede savaşın durması için Türkiye olarak elden gelenin en iyisinin yapıldığını, savaş devam ederken çocuk, kadın, esir ve yaralıların değişiminin ise insani sorumluluk içerdiğini söyledi. Erdoğan, bu konuda Putin ile görüşeceğini dile getirdi. Masaya Ukrayna 800 kişilik, Rusya 200 kişilik takas listesi koydu. Görüşmeler sonunda, çoğu sivil-asker yaralıları içeren listeler üzerinde 40 civarında değişim konusunda prensip anlaşması sağlandı.

ERDOĞAN, PUTİN VE ZELENSKİ İLE GÖRÜŞECEK

- Malkoç, Hürriyet’e yapılan görüşmelerle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Ben her iki ombudsmana da Rusya ve Ukrayna’da kurulan mekanizmayı anlatarak hayata geçirmeye çalışacaksınız. Biz üzerimize düşeni yaptık. Yine desteğimiz gerekiyorsa veririz. Sayın Cumhurbaşkanımız Erdoğan, Sayın Putin ve Sayın Zelenski ile görüşecek. Bu görüşmeden sonra gelinen aşamaya ilişkin bilgi alacağım. Sonra süreçle ilgili size bilgi vereceğim dedim. Rusya ve Ukrayna ombdusmanlarıyla online ortamda toplantılar yapmaya devam edeceğiz. Bu toplantılarda çıkacak sonuçlara göre Rusya ve Ukrayna tarafından hangi adımlar atılacak, Türkiye ne yapacak netleştirilecek. Birbirlerine liste verdiler. Kaçı asker, kaçı sivil bilmiyoruz. General mi, er mi? Birer birer başlayalım ama yeter ki başlasın. Kolay bir iş değil. Biz, İstanbul’da insani koridor açılsın dedik. İstanbul platformlu yapmayı istiyoruz. Teklifim İstanbul. Hava, kara, denizyolu mu yöntem belli değil. Daha işin başındayız. Bu işin olması için çabalıyoruz.”