İsrail ile normalleşme anlaşması TBMM’de

TÜRKİYE ile İsrail arasındaki ilişkileri normalleştirecek anlaşma onay için dün TBMM’ye sunuldu. TBMM Dış İlişkiler Komisyonu’ndaki AK Partili üyelerin isteği üzerine basına kapalı olarak yapılan 4 saatlik ttoplantının ardından komisyondan geçen anlaşma Genel Kurul’a sunulacak.

Hükümet tasarısı halinde jet hızıyla işleme alınan anlaşmaya göre İsrail, Mavi Marmara baskınında yaşamını yitirenlerin yakınlarına 20 milyon dolar tazminat ödeyecek, haklarında dava açılan İsrail askerleri ise her türlü hukuki ve cezai sorumluluktan muaf tutulacak.

‘LÜTUF ÖDEMESİ’

Altında, BM Daimi Temsilciliğine atanan Dışişleri Bakanlığı eski Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu’nun imzasının bulunduğu, Türkçe, İngilizce ve İbranice olarak hazırlanan 28 Haziran tarihli 6 maddelik “Türkiye Cumhuriyeti ile İsrail Devleti Arasında Tazminata İlişkin Usul Anlaşması” şu hükümleri içeriyor:

- İsrail hükümeti, Mavi Marmara saldırısında yakınlarını kaybeden ailelere tazminat olarak Türk hükümeti tarafından açılacak bir hesaba ex gratia 20 milyon dolar ödeme yapacak. Anlaşmada geçen “ex gratia” ifadesi sigortacılıkta, sigorta şirketlerinin teminata girmeyen ya da teminat kapsamında olup olmadığı tartışmalı hasarlara yaptığı ödeme olarak geçiyor ve “lütuf ödemesi” de deniyor.

- İsrail, Türk hükümetinin kendisine diplomatik kanallardan bildireceği hesaba bu parayı, anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihi takip eden 25 iş günü içinde tek seferde havale edecek.

- Bu paranın dağıtımı ise Türk hükümetinin yetkisinde olacak.

- İki ülke, diğer tarafa ya da diğer taraf adına hareket edenlere hukuki ya da başka bir sorumluluk yüklemeyecekleri, bu anlayışın taraflardan herhangi birinin ya da taraflar adına hareket edenlerin cezai ya da hukuki sorumluluğunu kabul ettiği ya da üstlendiği şeklinde yorumlanmayacağı konusunda da mutabık kaldı. Anlaşmayla, Mavi Marmara saldırganları, haklarında açılan ya da açılacak her türlü hukuki ya da cezai talebe ilişkin her türlü sorumluluktan da tümüyle muaf tutulacak.

- Mavi Marmara’da hayatını kaybedenlerin ailelerinden açtıkları tazminat davalarından vazgeçmeyenlerin olması halinde ise bu davalarla ilgili İsraillilerin tüm kayıpları, masrafları, hasarları ve harcamaları Türk hükümeti tarafından karşılanacak.

- Anlaşma tarafların, yürürlük için gerekli iç hukuk usullerinin tamamlandığına ilişkin birbirlerine diplomatik kanallardan yaptıkları yazılı bildirimlerden sonuncusunun alındığı tarihte yürürlüğe girecek.

Türkiye-İsrail uzlaşmasının ardından Gazze’ye insani yardım taşıyan “Lady Leyla” isimli gemi, 3 Temmuz’da İsrail’in Aşdod Limanı’na ulaşmıştı. Türkiye-İsrail ilişkileri 31 Mayıs 2010’da Gazze’ye yardım götüren Mavi Marmara gemisine İsrail komandolarının baskın düzenlemesi ve 10 Türk’ün hayatını kaybetmesi nedeniyle bozulmuştu.

ANLAŞMANIN GEREKÇESİ

Gerekçede, 6 yıl önceki saldırının ardından Türkiye’nin normalleşme için 3 şart ortaya koyduğu belirtilerek, bunlardan ilki olan “özür” şartının, 22 Mart 2013 tarihinde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı telefonla arayarak, “İsrail birliklerinin can kaybı ve yaralanmaya yol açan her türlü hatasından dolayı Türk halkından özür dilediklerini” bildirmesi, Erdoğan’ın da bu özrü Türk halkı adına kabul etmesiyle yerine geldiği belirtildi. Tazminat şartının bu anlaşmayla yerine geleceği belirtilen gerekçede, Gazze’ye yönelik yaptırımların hafifletilmesine ilişkin üçüncü şartın da ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik mutabakat kapsamında karşılıklı iyi niyet temelinde yürüyeceği belirtildi. 

CHP: ONUR KIRICI

TBMM Dış İlişkiler Komisyonu’nda kabul edilen anlaşmaya CHP’den itiraz geldi. Anlaşmayı ‘onur kırıcı’ olarak nitelendiren CHP İstanbul Milletvekili Oğuz Kaan Salıcı, Türkiye’nin İsrail ile ilişkileri normalleştirmesinden yana olduklarını belirtti. Salıcı anlaşma için Türkiye’nin özür, tazminat ve Gazze ablukasının kaldırılması gibi üç kriteri olduğunu anımsatarak şöyle devam etti: “Biri özürdü, özür telefonda dilendi, Türkiye Rusya’dan özür dilerken mektup gönderiyor, onlar telefonda özür diliyor.  İkincisi tazminat meselesiydi, sadece hayatını kaybedenlere ödenecek bu tazminatın nasıl dağıtılacağı belli değil, orada yaralananlar oldu. Yakınlarını kaybedenler de ‘davalarımızdan vazgeçmiyoruz, hakkımızı da helal etmiyoruz’ diyor.  Yani onların da rızası alınmadan yapılmış anlaşma. Üçüncü olarak da ‘Gazze ambargosu kalkacak’ deniyordu ama önümüze gelen metinde yaptırımlar deniyor. Anlaşmaya göre de Gazze’ye insani yardım Mavi Marmara olayından önce hangi rota izlenerek gidiyorduysa şu anda da aynı rota izlenerek gönderilecek ve bu da başarı olarak niteleniyor, aslında Türkiye geri bir noktaya düşmüş oluyor. Biz bunun onur kırıcı olduğunu düşünüyoruz ve hükümeti ciddiyete davet ediyoruz.”