İsrail-Filistin çözümü için 'damat diplomasisi'

ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinde kendisine yöneltilen yoğun eleştirilerle mücadele ederken, Beyaz Saray Danışmanı olarak görev yapan damadı Jared Kushner, bu hafta Ortadoğu’da Filistin-İsrail sorununun çözümü için temaslarda bulundu. Kushner, Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Ürdün’deki temaslarının ardından önceki gün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas ile görüştü. Jared Kushner’e Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Jason Greenblatt ve ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Yardımcısı Dina Powell eşlik etti. Kushner’in temaslarıyla ilgili ABD basınında çeşitli analizler yapıldı. Buna göre Kushner’in yürüttüğü yeni barış planının başarıya ulaşmasının önündeki temel sorunlar şunlar:

NETANYAHU’NUN ELİ ZAYIF

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile ilgili yolsuzluk suçlamasının Netanyahu’nun Filistin’le barış için adım atmasını zorlaştırması. İsrailli aşırı sağcı grupların desteğine ihtiyaç duyan Netanyahu, sol kesime yönelik ağır ifadeler kullanıyor. İsrail Başbakanı, son olarak bir konuşmasında Filistin-İsrail arasında 1993’te yapılan Oslo Anlaşması’nı hedef aldı. Netanyahu’nun Filistin’le bir anlaşma durumunda destek alması gereken sol kesimle arasını giderek açması ABD’nin planını zora sokuyor.

FİLİSTİNLİLERİN İTİRAZI

Filistin tarafı ise Kushner’in girişimine şüpheyle yaklaşıyor. Kushner’in haziran ayındaki ziyaretinden sonra üst düzey bir Filistin yöneticisi, Londra merkezli El Hayat gazetesine yaptığı açıklamada Kushner ve yanındaki heyet için “Adil arabulucular gibi değil Netanyahu’nun danışmanları gibi konuşuyorlar” demişti. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın anlaşma konusundaki en önemli çekincesi Kushner’in ‘iki devletli çözüm’ vurgusu yapmaktan kaçınması.

‘ÇÖLDE HARİTASIZ KALIRIZ’

Abbas’ın yardımcılarından Ahmed Majdalani, görüşme öncesi “Eğer ABD heyeti sorularımıza bu kez cevap vermezse, kendi seçeneklerimize bakacağız çünkü statüko bizim çıkarımıza değil” dedi. Abbas’ın başdanışmanlarından Muhammed Shtayyeh ise “Nereye gittiğimizi, oyunun sonunda ne olacağını bilmiyorsak, çölde haritasız kaldık demektir. Bunu daha önce gördük. Bunun olduğunu tekrar görmeyeceğiz” diye konuştu.

Gazze’deki Filistinliler, bu hafta yaptıkları eylemde İsrail’in ablukasına karşı yazdıkları notları şişelere koyarak denize attı. Filistinli bir balıkçı, Rodos’ta tatil yapan İngiliz bir çiftin şişeye koyduğu mesajlarını bulunca bu eylem fikri doğdu.

NETANYAHU, DAMADIN ODASINDA KALMIŞTI

Damat Jared Kushner’in kendi ekibiyle yaptığı ve daha önce sızdırılan bir konuşmasında İsrail-Filistin sorununa çözüm önerisi getirmekle ilgili olarak “Bizim önerdiğimiz farklı olan şey ne? Bilmiyorum” dediği ortaya çıkmıştı. Kushner’e yönelik güven sorunu oluşturan bir başka faktör de kendisinin İsrail Başbakanı Netanyahu ile yakınlığı. Netanyahu, bir keresinde Kushner ailesinin New Jersey’deki evinde kalmıştı. Netanyahu, Kushner’in yatak odasında uyurken, o zamanlar bekar olan Kushner bodrum katına geçmek zorunda kalmıştı.

DAHLAN FAKTÖRÜ

WashIngton Post yazarlarından David Ignatius’a göre ABD’nin amacı Gazze’nin Filistin Yönetimi ile birleşerek Abbas’ın liderliği altında toplanması. Birleşik Arap Emirlikleri’nde yaşayan Filistinli eski yönetici Muhammed Dahlan arabulucu bir rol oynuyor. Dahlan, Gazze’de Hamas’lı yetkililere görüşerek Gazze’ye gıda yardımı ve elektrik projelerini ele alıyor. Dahlan, Abbas’ın geçmişte yardımcısıydı sonra ise rakip oldular. Amerikalı yetkililer, Abbas’ın koltuğunu zayıflatmak istemediklerini savunuyorlar.