İran’a tepki ve kınama

İRAN’ın önceki akşam Hürmüz Boğazı yakınlarında İngiltere’ye ait petrol tankerine el koyması uluslararası tepki çekti. Avrupa Birliği, İran’ın tankeri ele geçirmesinin bölgedeki tansiyonun artması riski nedeniyle ‘derin endişeye’ neden olduğunu açıkladı. Almanya Dışişleri Bakanlığı, İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki eylemlerinin ‘güçlü bir şekilde kınandığını’ duyururken, açıklamada “Söz konusu olay, sivil denizcilik sektörüne yasadışı bir müdahale ile hâlihazırda gergin durumu daha kötü bir hale getiriyor” ifadesi kullanıldı. İngiltere ile dayanışma içinde olduğunu açıklayan Fransa Dışişleri Bakanlığı ise İran’ın hamlesinin tansiyonun düşürülmesi için atılan adımlara zarar verdiğini belirtti. Bahreyn de İran’ı kınayan ülkeler arasında yer aldı. Hindistan ise ele geçirilen petrol tankerindeki 18 Hint mürettebatın serbest bırakılması için İran ile temas halinde olduklarını duyurdu.

MÜRETTEBAT SORGULANIYOR

İran Devrim Muhafızları, dün sabah yaptığı açıklamada, İngiliz petrol tankeri Stena Impero’nun acil durum sinyallerine karşılık vermemesinin ardından İranlı bir balıkçı teknesiyle kazaya karıştığı, tankere bu nedenle el konulduğunu belirtti. İran bu durumun uluslararası denizcilik yönetmeliğine aykırı olduğunu ifade etti. Herhangi bir yük taşımadığı belirtilen tankerde yer alan 23 mürettebat, Bender Abbas limanındaki bir teknede İranlı yetkililer tarafından sorgulanıyor. Tankerin sahibi İngiliz şirketi Northern Marine, Rus Sputnik ajansına yaptığı açıklamada, tankerde üç Rus vatandaşı olduğunu, diğer kişilerin ise Letonya, Filipinler ve Hindistan’dan geldiğini duyurdu.

İNGİLİZ SAVAŞ GEMİSİ 10 DAKİKA GEÇ KALDI

İngiliz basını, önceki gün akşam saatlerinde gerçekleşen olayın ardından, İngiltere Başbakanı Theresa May’in güvenlik ekibini acil şekilde topladığını yazdı. Bir hükümet yetkilisi, “İngiliz deniz taşımacılığına, bir süreliğine bölge dışında kalmasını tavsiye ettik” dedi. Daily Mail gazetesi tankerin ele geçirildiği bölgeye İngiliz savaş gemisinin olaydan 10 dakika sonra vararak müdahale şansını kaçırdığını yazdı.

İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ise İran’ın Hürmüz’de ‘tehlikeli yolu’ tercih ediyor olmasından endişe duyduğunu söyledi. Twitter’dan açıklama yapan Hunt, “Tahran’ın İngiliz bandıralı bir gemiyi alıkoyması, İran’ın, yasadışı ve istikrarı bozucu davranışa giden tehlikeli bir yolu seçtiğinin endişe verici emarelerini taşıyor” dedi. “Dikkatle düşünülmüş ve sağlam bir tepkimiz” olacak diyen Hunt, İngiltere’nin gemilerinin güvenliğini garanti altına alacağını vurguladı. Hunt, İranlı mevkidaşı Cevad Zarif ile de telefonda görüşerek İngiltere’nin endişelerini aktardığını bildirdi. İngiltere, İran Maslahatgüzarı Mohsen Omidzamani’yi Dışişleri Bakanlığına çağırarak nota verdi.

BİLGİ NOTU

İran’ın ele geçirdiği Stena Impero isimli tanker 2018 yılında inşa edildi. 183 metre uzunluğındaki gemi ele geçirilmeden önce Birleşik Arap Emirlikleri’nin Füceyre Limanı’nda Suudi Arabistan’a hareket halindeydi.

GERİLİMİN KRONOLOJİSİ

ABD’nin geçen yıl, İran ile yapılmış 2015 tarihli nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından geçtiğimiz haftalardan itibaren de Tahran’ın anlaşmanın öngördüğü bazı yükümlülüklerinden vazgeçtiğini açıklaması bölgede gerilimi arttırdı.

Hürmüz’de tankerlere yönelik gizemli saldırılardan sonra, 4 Temmuz’da İngiltere’ye bağlı Cebelitarık Özerk Yönetimi, Suriye’ye yönelik ambargoları ihlal ettiği gerekçesiyle İran tankerine el koydu. İranlı yetkililer, ‘Grace 1’ adlı tankerin serbest bırakılmasını aksi halde misillemede bulunacaklarını açıklamıştı.

Cebelitarık Yüksek Mahkemesi, önceki gün İran tankerini alıkoyma süresini 15 Ağustos’a kadar uzattı. Bu olayın ardından İran Devrim Muhafızları Ordusu, önceki gün İngiltere bandıralı Stena İmpero adlı petrol tankerini Hürmüz Boğazı’ndan geçişi sırasında denizcilik kurallarına riayet etmediği gerekçesiyle alıkoyduğunu duyurdu.

AHMEDİNEJAD: İRAN TRUMP İLE GÖRÜŞSÜN

ESKİ İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, New York Times gazetesine verdiği mülakatta sürpriz bir şekilde İran’ın ABD Başkanı Donald Trump ile masaya oturması gerektiğini savundu. İran Dini Lideri Hamaney’in ve muhafazakâr kanadın ABD ile doğrudan görüşmeleri kategorik olarak reddettiği bir dönemde konuşan Ahmedinejad, “Başkan Trump, eylem adamıdır. Bir işadamıdır, bu nedenle bir kararın fayda ve zararını tartma yeteneğine sahiptir. Ona diyoruz ki, uzun vadeli fayda-zararı hesapla, dar görüşlü olma” diye konuştu. Geçmişte ABD’ye yönelik oldukça katı tutumuyla hatırlanan Ahmedinejad’ın açıklamaları, İran’daki şahin kanat içinde ABD ile görüşmeler konusundaki bölünmeyi de ortaya koydu.