İran ile nükleer toplantı Viyana’da başlıyor

İRAN ile nükleer anlaşmanın tarafları arasında anlaşmayı yeniden canlandırma ve ABD’nin anlaşmaya dönüşünün müzakere edildiği ancak haziranda kesilen nükleer görüşmelerin yedinci turu bugün başlıyor. Muhafazakâr İbrahim Reisi liderliğindeki yeni İran hükümeti, haziranda ara verilmesinden sonra nükleer anlaşmanın taraflarının görüşmelere dönme çağrılarına uzun süre yanıt vermemişti. Tahran, 3 Kasım’da müzakerelere ay sonunda tekrar başlama kararı aldığını açıklamıştı. Avusturya’nın başkenti Viyana’da bugün başlayacak görüşmelere, Avrupa Birliği (AB) koordinatörlüğünde İran ile nükleer anlaşmanın tarafları Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya (4+1) katılacak. 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilen ABD ise görüşmelere dolaylı katılıyor.

2015’TEN TRUMP’A

Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşma, İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasında 14 Temmuz 2015’te imzalanmıştı. Uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı nükleer anlaşma, 16 Ocak 2016’da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) onayıyla yürürlüğe girmişti. Bu anlaşma ABD Başkanı Joe Biden’ın Başkan Yardımcısı olduğu dönemde imzalanmış, ve iki ülke arasındaki düşmanlıkları sona erdirme vaadini de taşımıştı. Ancak Donald Trump’ın başkanlığı döneminde Washington, önceki yönetim tarafından imzalanan anlaşmayı yeterli bulmadı ve İran’ı füze programı ve bölgesel nüfuzunun da sınırlandırıldığı yeni bir anlaşmaya zorlayabilmek için her alanda baskı uygulamaya başladı.

BLINKEN’DAN UYARI

Washington, 8 Mayıs 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran’a yeniden yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran, “stratejik sabır” adını verdiği politikayla Avrupa ülkelerinden yaptırımlara karşı nükleer anlaşmayı koruyacak adımlar atmasını bekledi. Ocak 2019’da Avrupa ülkeleri, İran ile ticaret için INSTEX adlı ödeme mekanizması kurdu. Fakat ABD’den dolayı işlemedi. Tahran da 5 Ocak 2020’de anlaşma taahhütlerini sona erdirdi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 13 Ekim’de yaptığı açıklamada, İran ile diplomasi sürecinin başarısız olması halinde Washington’un “diğer seçenekleri devreye sokmak için hazır olduğunu” ifade etmişti.

ABD DOLAYLI KATILIYOR

Aslında Washington yönetimi, İran ile doğrudan görüşmek istese de İran, anlaşmaya tekrar dönene kadar ABD ile doğrudan görüşmeleri kabul etmiyor. ABD, İran’ın anlaşmadaki taahhütlerine geri dönmesini isterken Tahran ise nükleer anlaşmadan ayrılan taraf olan ABD’den güvenceler talep ediyor.

ABD DONANMASI İRANLI DENİZCİLERİ KURTARDI

ABD Donanması, Umman Denizi’nde bir balıkçı teknesinde sekiz gündür sürüklenen iki İranlı denizciyi kurtardı. AFP’nin haberine göre ABD Deniz Kuvvetleri Merkez Komutanlığı (NAVCENT), “Bir ABD Donanması gemisi (geçen cumartesi günü) Umman Denizi’nde sekiz gün boyunca sürüklenen bir balıkçı teknesindeki iki İranlı denizciyi kurtardı” dedi. Açıklamada, donanma kargo gemisi Charles Drew’un denizcilerden gelen bir imdat çağrısından altı saat sonra yiyecek, su ve tıbbi bakımla olay yerine geldiği belirtildi. Balıkçı teknesindeki iki adam Umman’ın başkenti Maskat yakınlarındaki bir Umman sahil güvenlik gemisine nakledildi. Kurtarılan denizcilerin durumu iyi.