İnsan hakları örgütleri karşı çıkıyor: ABD’den Kiev’e yasaklı bomba
Güncelleme Tarihi:
Washington yönetiminin Ukrayna’ya pek çok ülkede yasaklı misket bombalarından vermeye hazırlanması tartışma yarattı. ‘Bomba içinde bomba’ diye anılan patlayıcılar, hem geniş bir alanı etkiliyor hem de yıllarca tehdit oluşturduğundan insan hakları ihlali olarak görülüyor.
ABD, işgalin başından beri Kiev yönetimine yaptığı silah yardımlarını artırarak sürdürüyor. Ancak Washington’ın 800 milyon dolarlık yeni askeri yardım paketinde misket bombalarının da yer alması tartışmaları beraberinde getirdi. Kullanıldığı anın dışında savaş kalıntısı olarak da yıllarca tehdit olmayı sürdüren misket bombaları, Cenevre Sözleşmesi’ne aykırı ve insan hakları ihlali olarak kabul ediliyor. İngiltere, Almanya ve Fransa dahil 111 ülke, misket bombası kullanma, stoklama ve satmaya yasak getiren sözleşmeye imza atsa da ABD, Rusya, Ukrayna, İsrail, Suriye, İran ve Suudi Arabistan gibi ülkeler bu anlaşmaya taraf değil. Öte yandan bu anlaşmayı imzalamasa da misket bombasının üretimi ABD’de de yasak. Olası sevkıyatın Amerikan ordusunun elinde kalan stoklardan gerçekleşebileceği düşünülüyor.
STK’LARDAN KARARA İTİRAZ
Sevkıyata ilişkin haberi Amerikan New York Times gazetesi, “ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna’ya ABD’nin pek çok müttefikinin yasakladığı silahları vermeyi değerlendiriyor” şeklinde verdi. Washington Post ise gelişmeyi okuyucularına “Biden’ın 800 milyon dolarlık askeri yardım paketinde misket bombalarının da yer almasını onayladı” şeklinde iletti. Haberlerde, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) söz konusu sevkıyata karşı olduğunun altı çizilirken, HRW Silah Direktörü Mary Wareham’ın “Rusya ve Ukrayna tarafından kullanılan misket bombaları halihazırda sivilleri öldürüyor ve uzun yıllar boyunca da öldürmeye devam edecek. Hem Moskova hem de Kiev, buna bir son vermeli ve bu ayrım gözetmeyen silahlardan daha fazla edinmemelidir” sözlerine yer verildi. HRW, perşembe günü yayınladığı raporda, Ukrayna ordusunun geçen yıl Izium kenti yakınlarındaki çatışmalarda misket bombası kullandığını, bunun sonucunda en az 8 Ukraynalı sivilin öldüğünü bildirmişti.
BIDEN: ZOR BİR KARARDI
HRW, rapor sonuçlarının Ukraynalı yetkililere sunulduğunu ancak Kiev’in, misket bombası kullanımını reddettiğini aktarmıştı. 16 aydır süren savaşta, Ukrayna’nın kendi misket bombalarını kullandığını aktaran ABD medyası, Ukrayna ordusunun mühimmatının tükenmeye başladığını kaydetti. ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna’ya misket bombası göndermenin “kendi adına çok zor bir karar olduğunu” belirterek “Müttefiklerimizle de konuyu tartıştık. Ukrayna’nın mühimmatı bitiyor” dedi. ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mark Milley, geçen ay bu konuya dair soruya, “Rusya’nın da misket bombaları kullandığı” vurgusuyla yanıt vermişti. Konunun sorulduğu bir diğer isim olan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ise Kiev’den “sivillere yönelik riskleri en az indireceklerine dair yazılı taahhüt aldıklarını” söyledi.
Karar, uzun süredir ABD Kongresi’nde de tartışılıyordu. Bazı isimler, misket bombalarının sivillere de zarar verme ihtimalinin olması dolayısıyla Ukrayna’ya gönderilmesine karşı çıkıyordu.
NASIL ÇALIŞIYOR
“Bomba içinde bomba” olarak tanımlanan misket bombaları uçaktan ya da havan yardımıyla atılabiliyor. Misket bombaları, hedefine ulaşmadan hemen önce havada açılarak içindeki daha küçük patlayıcı parçacıklarını geniş bir alana saçıyor. Patlamayan, toprağa gömülü kalan bombacıklar ise daha sonrası için mayın etkisi görüyor. Ana bombadan çıkan küçük bombaların o an patlamayıp yıllar boyunca tehlike unsuru olarak kalması, sivil can kayıplarına neden oluyor.