İdam cezasından kurtulmak için zamanla yarışıyor

Vietnamlı eski emlak devi Truong My Lan hayatını kurtarmak için zamana karşı yarışıyor.

68 yaşındaki Truong, dünyanın en büyük bankacılık sahtekarlığının başındaki isim olduğu gerekçesiyle verilen ölüm cezasına yapılan temyiz başvurusunu da kaybetti.

Ölüm cezası nadiren görülen ve şoke edici bir karardı. Vietnam'da beyaz yaka bir suç nedeniyle ölüm cezası alan çok az sayıdaki kadından biri oldu.

Mahkeme, Truong'un gizlice ülkenin beşinci büyük bankası Saygon Ticari Bankasını kontrol ettiğini ve 10 yıldan uzun süre boyunca bir paravan şirketler ağıyla bankadan toplam 44 milyar dolarlık kredi ve nakit parayı hortumladığını tespit etti.

Savcılar, 27 milyar doların beyan edilenden farklı amaçlarla kullanıldığını ve 12 milyar dolarının da zimmete geçirildiğini iddia etti. Truong zimmet suçunun sabit görülmesi nedeniyle ölüm cezasına çarptırıldı.

Ancak Vietnam yasalarına göre Truong 12 milyar doların % 75'ini, yani 9 milyar doları geri ödeyebilirse, cezası ömür boyu hapse çevirilebiliyor.

Emlak şirketi Van Thinh Phat Grubu'nun yönetim kurulu başkanlığını yapan Truong My Lan, Nisan ayındaki davasında bazen meydan okur bir tavır takınmıştı. Ancak temyiz duruşmalarında daha pişman görünüyordu.

Truong, devlete bu kadar büyük bir yük olmaktan utanç duyduğunu ve tek düşüncesinin aldıklarını geri ödemek olduğunu söyledi.

Truong My Lan, Ho Şi Minh City'deki Çinli-Vietnamlı mütevazı bir ailenin çocuğuydu.

Annesiyle birlikte pazar tezgahlarında makyaj malzemeleri satış yaparak ticarete başladı. Vietnam'ın Doi Moi diye anılan ekonomik reform döneminde mülklere yatırım yaptı. 1990'larda büyük bir oteller ve restoranlar portföyüne sahip olmuştu.

Nisan ayında hüküm giyip, ceza aldığında önde gelen emlak şirketlerinden Van Thinh Phat Grubu'nun başındaydı. Dönemin Komünist Parti Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong'un önderlik ettiği yolsuzlukla mücadele programında dramatik bir gelişmeydi.

Davadaki diğer 85 sanık da ceza aldı. Döt sanık ömür boyu hapse çarptırılırken, diğer sanıklar 20 yıldan ertelenmiş 3 yıllık hapse kadar çeşitli cezalar aldı. Truong My Lan'ın kocası 9, yeğeni de 17 yıl hapse çarptırıldı.

Vietnam Merkez Bankası'nın bankacılık sektöründe yaygın bir paniği önlemek için Saygon Ticari Bankasını kurtarmaya milyarlarca dolar harcadığına inanılıyor. Savcılar, Truong'un suçlarının "büyük ve eşi benzeri görülmediğini" belirtti ve merhameti hak etmediğini vurguladılar.

Truong My Lan’ın avukatları ise müvekkillerinin gerekli 9 milyar doları bulmak için elinden geldiğince hızlı uğraştığını söylüyor. Ancak varlıklarını satıp, nakite çevirmenin zor olduğunu savunuyorlar.

Truong'un varlıklarının bazıları başkent Ho Chi Minh City'deki, teoride gayet çabuk satılabilecek lüks konutlar. Geriye kalan kısmı ise diğer işletmelerdeki hisseleri ve emlak projelerindeki payları.

Savcılık, sahtecilikle bağlantılı binden fazla farklı varlık tespit etti. Bu varlıklar şimdilik, yetkili makamlarca donduruldu. BBC'nin araştırması, Truong'un gerekli parayı toplayabilmek için arkadaşlarının yardımına da başvurduğunu tespit etti.

Avukatları, mali gerekçelerle yargıçlardan müvekkilerine merhamet etmesini istiyordu. Ölüm cezası hükümlüsüyken, varlıklarını ve yatırımlarını mümkün olan en iyi fiyatlara satmasının ve 9 milyar doları toplamasının zor olduğunu söylüyorlardı.

Ölüm cezası, ömür boyu hapse çevrilirse bunu çok daha rahat yapabileceğini savunuyorlardı.

Truong'un avukatı Nguyen Huy Thiep BBC'ye yaptığı açıklamada "müvekkilinin varlıklarının gerekli tazminat miktarının üzerinde olduğunu" söyledi.

Nguyen ayrıca, "Ancak bunun için zaman ve satmak için uğraşmak gerek. Çünkü varlıklarının çoğu taşınmazlardan oluşuyor ve nakite çevirmek zaman alıyor. Truong My Lan mahkemenin tazminat ödemesini yapabilmesi için en iyi koşulları sağlamasını umuyor" demişti.

Yargıçların bu söylemden etkilenmesini pek kimse beklemiyordu. Temyiz başvurusunun reddedilmesiyle Truong My Lan cellattan kurtulmak için kelimenin tam anlamıyla zamana karşı yarışıyor olacak.

Vietnam, ölüm cezalarını bir devlet sırrı olarak görüyor. Hükümet kaç kişinin infaz beklediğini açıklamıyor. Ancak insan hakları grupları 1000 kişiden fazla olduğunu ve Vietnam'ın en çok sayıda ölüm cezası infaz eden ülkelerden biri olduğunu söylüyor.

Genelde infazlar, hükümden uzun süre sonra gerçekleştiriliyor. Ancak mahkumlara infazdan kısa süre önce bildiriliyor. Truong bu olmadan önce 9 milyar doları toplayabilirse, büyük ihtimalle ölüm cezasından kurtulacak.