Hindistan seçim kılavuzu: 800 milyon nasıl oy verir?

Oylama bugün başladı. Dokuzuncu ve son tur 12 Mayıs'ta tamamlanıyor.

Oyların sayımı ise 16 Mayıs'ta.

Nasıl bir seçim?
Hindistan parlamentosunun Lok Sabha adı verilen alt meclisinde 543 sandalye var. Çoğunluk hükümeti oluşturmak isteyen bir parti ya da koalisyonun en az 272 milletvekiline ihtiyacı var.

Bu seçimde 2009'da yapılan son seçime göre seçmen sayısı 100 milyon civarında artarak 814 milyona ulaştı.

814 milyon seçmen ülke çapında 930 bin seçim merkezinde oy kullanacak. Seçim merkezlerinin sayısı da geçen seçime göre yüzbin artırılmış.

Bütün seçim merkezlerinde elektronik oy sayma makinaları kullanılıyor ve bütün seçim süreci Hindistan Yüksek Seçim Kurulu tarafından denetleniyor.

Makineler nasıl çalışıyor:
1) Adayların isimleri oy pusulalarına ülkedeki çoğunluk dilleri ve seçim bölgesinde kullanılan alfabe ile yazılıyor. Okuma yazma bilmeyen seçmenlere yardımcı olmak amacıyla her bir aday ayrıca bir sembol ile de tanımlanıyor. Baharatiya Canata partisinin simgesi nilüfer çiçeği örneğin, Kongre partisininki ise el. Bağımsız adaylar da onaylı liste için kendilerine birer sembol seçebiliyor.
2) Seçmenler tercih ettikleri adayın yanındaki mavi düğmeye basmak suretiyle oylarını kullanıyorlar. Bu seçimde ilk defa, "yukarıdakilerin hiçbiri" seçeneği için de bir düğme var ve yine ilk kez görme engelliler için kabartma alfabe ile adayların seri numaraları işaretlenmiş.
3) Oylar bir kontrol biriminde birikiyor ve elektrik kesintisi durumunda da çalışmaya devam edebilmesi için bir de akü bulunuyor. Sayım sırasında her bir adayın seri numarasının yanında kullanılan toplam oylar da görülüyor.
4) Oylamayla ilgili bilgilerin biriktiği kontrol birimine kimsenin herhangi bir müdahale yapamaması için, birim eski usulle seçim komisyonu tarafından temin edilen balmumu ve seri numarasıyla mühürleniyor.

Önde gelen isimler kimler?
Bu seçimlerde yarış esasen ana muhalefet Baharatiya Janata (BJP) partisinin başbakan adayı Narendra Modi (sağda) ile hükümetteki Kongre partisinin başkan yardımcısı Rahul Gandi (solda) arasında geçiyor. Ancak yolsuzluk karşıtı Aam Aadmi (Avam Halk Partisi) partisinin lideri Arvind Kejriwal da (ortada) epey ilgi topluyor.

Yapılan çok sayıda kamuoyu yoklamasında Modi rakiplerinin önünde çıktı. Ama Hindistan'da bu tür yoklamalar geçmişte çok yanılmıştı.

Gandi ve Kejiwal muhalif aday Modi'nin geçmişini öne çıkararak iyi bir başbakan adayı olmadığını söylüyorlar. Batıdaki Gucarat eyaletinin başbakanlığını yapan Narendra Modi'nin ekonomi politikaları genel olarak başarılı bulunmuştu, ama 2002'de, bini aşkın insanın öldürüldüğü Müslümanlara karşı ayaklanmaları durdurmak için pek bir şey yapmamakla suçlanıyor.

Birçok yorumcu 2014 seçimlerinde adayların kişiliklerinin öne çıktığı kampanyaların, Hindistan seçimlerini ABD'deki başkanlık tarzına yaklaştırdığına dikkat çekiyor.

Yerel partilerin etkisi oluyor mu?

Hindistan'ın politikasını, bağımsızlığını elde ettiği 1947 yılından bu yana çoğu zaman Kongre partisi belirledi.

2004 yılından bu yana hükümette fakat 1984'den beri hiç kendi başına hükümet olamadı. Baharatiya Janata da hiç bir zaman yerel partilerin desteğini almadan iktidar olmayı başaramadı. Bu durum muhtemelen 2014 seçimleri sonrasında da devam edecek.

Baharatiya Janata seçime Ulusal Demokratik İttifak adı altında birleşen bir kaç küçük partiyle birlikte giriyor.

Kongre de Birleşik İlerici İttifak adı altında bir ittifakla hükümette ama son seçimler öncesinde bazı önemli müttefiklerini kaybetmiş gibi görünüyor.

Seçim önceki her iki partiye de yaklaşmayan bazı küçük bölgesel partiler, iki büyük parti ve oluşturdukları bloklar yeterli çoğunluğu alamazsa, siyaset sahnesinde önemli roller oynayabilirler.

11 bölgesel partinin liderleri seçim öncesi "Üçüncü Cephe" adı ile her iki büyük partiye karşı bir ittifak oluşturdu ama yorumcular seçim sonrasında koalisyon ihtiyacı doğarsa bu ittifakın hemen dağılabileceği görüşünde.

Tamil Nadu eyaletinin Başbakanı Jayalalitha Jayaram seçim sonrası iktidara kimin geleceğini belirleyebilecek önemli bölgesel liderlerden biri.

Hangi konular tartışılıyor?

Yolsuzluk, işsizlik, yükselen enflasyon, sıkıntı içindeki ekonomi, kadınlara yönelik saldırılar ve ulusal güvenlik bazı önde gelen tartışma konuları bu seçimde.

Avam Halk Partisi de Baharatiya Janata da hükümetteki Kongre partisini yolsuzluğun önünü alamamakla eleştiriyor.

Kongre iktidarı süresince bazı çok dikkat çeken yolsuzluk skandalları yaşandı.

Avam Halk Partisi yolsuzlukla mücadeleyi ana gündem maddesi yaparken Baharatiya Janata ekonomi, gençler arasındaki işsizlik ve altyapı yatırımları konularını da öne çıkarıyor.

Kongre partisi ise kendisine yöneltilen iddiaları reddederek, "yoksuldan yana parti" imajını güçlendirmeye çalışıyor.

Parti bunun yanı sıra "gıda hakkı" yasası gibi bazı icraatını da seçim kampanyasında öne çıkardı.

Bu yasa ile gıdaya erişim herkes için yasal bir hak olarak tanındı ve milyonlarca yoksula her ay 5 kilo tahıl yardımı yapma hedefi konuldu.

Yeni olan ne?

Bu seçimde Hindistan seçmeni ilk kez "hiçbiri" düğmesine basarak bütün adayları reddetme tercihini kullanabilecek.

Yine bir ilk, transseksüel seçmenlerin seçim komisyonu tarafından kadın ya da erkek değil "üçüncü cins" olarak kaydedilmesine izin verilmesi oldu.

Bütün siyasi partiler daha önceki seçimlerden farklı olarak sosyal medyayı en geniş şekilde kullandılar.

Sosyal medya hâlâ Hindistan'ın çok geniş kesimlerine ulaşamıyor ama 2014 seçimlerinde oyları büyük önem taşıyan gençlik üzerinde çok etkili olduğu kesin.