Güney Afrika sandık başında
Güncelleme Tarihi:
Güney Afrika'da, 3. demokratik ve özgür genel seçimler için halk bugün sandık başına gitti. Nelson Mandela'nın Afrika Ulusal Kongresi (ANC) partisinin, ırkçı yönetimden demokrasiye geçişi sağlayan 1994 ve 1999 seçimlerinin ardından bu seçimde de büyük üstünlük sağlayacağı tahmin ediliyor.
Yerel saatle 07.00'de (TSÄ° 08.00) baÅŸlayan oy kullanma iÅŸlemi içinsandık önlerinde kuyruklar oluÅŸtu. Yetkililer, 21 milyon kayıtlı seçmenin oy kullanacağı bugünkü seçimde, sandıkların saat 21.00'de (TSÄ° 22.00) kapanacağını ve sonuçların yarın alınmaya baÅŸlanacağını açıkladı.Â
Hollandalıların dört yüz yıl önce baÅŸlattığı ırkçı beyaz azınlık rejiminde (apartheid) 27 yıl hapis yatan Nelson Mandela'nın Afrika Ulusal Kongresi (ANC) partisinin bu seçimde de büyük üstünlük saÄŸlayacağı tahmin ediliyor. Mandela'nın (86) kıdemli ANC baÅŸkan yardımcısı ve Devlet BaÅŸkanı Thabo Mbeki (62) önderliÄŸinde, ANC'nin 400 sandalyeli ulusal mecliste 275 milletvekili bulunuyor. Devlet BaÅŸkanı Mbeki, ANC'nin 92 yıllık mazisine layık iktidar programını sürdürmeye kararlı.Â
Beyaz Devlet BaÅŸkanı Frederik W. De Klerk ile birlikte 1993 Nobel Barış Ödülü'nü paylaÅŸan Mandela'nın partisi ANC, üçüncü özgür genel milletvekili seçimini de kazanarak, yoksulların yararına bayındırlık çalışmalarını sürdürme ve saÄŸlık-eÄŸitim hizmetlerini artırma kararında.Â
Ãœlkede 35 parti varlığını sürdürüyor, bunlardan 11'i ulusal meclise girme imkanına sahip.Â
DEMOKRATÄ°K Ä°TTÄ°FAK PARTÄ°SÄ°
ANC'den sonra ikinci siyasal güç olan Demokratik Ä°ttifak Partisi'nin (DA) mecliste 46 sandalyesi var.Â
Irk ayrımına dayanan beyaz sömürgeci rejimin Demokratik Partisi'nin Yeni Ulusal Parti ile 1999 seçiminden sonra birleÅŸmesiylekurulan parti, Musevi Tony Leon yönetiminde bulunuyor ve zenci çoÄŸunluÄŸun iktidar sahibi olmasına karşı çıkıyor.Â
İNKATHA ÖZGÜRLÜK PARTİSİ
ANC liderliÄŸi, doÄŸudaki Kua Zulu Natal bölgesinin güçlü lideri ve Ä°nkatha Özgürlük Partisi'nin (IFP) baÅŸkanı Mangosuthu Buthelezi ile koalisyon kurdu. Öyle ki, eskiden binlerce kiÅŸinin öldüğü ANC-Zulu savaşının ardından, Buthelezi bugün ülkenin 10 yıldır İçiÅŸleri Bakanı.Zulu milliyetçiliÄŸinin partisi IFP'nin yasama baÅŸkenti Cape Town'daki mecliste 31 sandalyesi var. 3 baÅŸkentli Güney Afrika'nın yürütme baÅŸkenti, hükümetin çalışma merkezi Pretoria. Yasama organları ise Bloemfontein'de.Â
YENÄ° ULUSAL PARTÄ°
Yeni Ulusal Parti (NNP) bir zamanların en güçlü beyaz azınlık partisi Ulusal Parti'nin devamı. Eski iktidarını 1948'de kuran NNP'nin mecliste 20 sandalyesi bulunuyor. 9 eyaletli ülkede Batı Cape eyaletinde, Mandela ve Mbeki'nin ANC'si ile NNP koalisyon yapıyor.Â
BAÄžIMSIZ DEMOKRATLAR
''Bağımsız Demokratlar'' grubunun öncülüğünü eski solcu ''Pan Afrikan Azania Kurulu'' partisinin baÅŸkanı Patricia de Lille yapıyor. Patricia Lille, ciddi ve ateÅŸli kimliÄŸiyle melezlerin simgesi olarak, yaygın olan rüşvetle savaşımın öncüsü. Tüm gözlemciler, Lille'nin hem ANC, hem beyazların Demokratik Ä°ttifakı'ndan oy çaldığını belirtiyor.Â
KÜÇÜK PARTİLER VE ''İDAM PARTİSİ''
Küçük partiler içinde resmi adı ''Ä°dam Cezası Yanlısı Parti'' olan parti bile var. Bu parti, Johannesburg gibi suç oranı en düşük yerlerde etkin.Â
Kısaltması Ä°ngilizce ''öpücük'' olan ''Keep It Straight and Simple Party (KISS): Dürüstlük-Sadelik Partisi'' de seçim yarışına girenlerden.Â
Apartheid rejimi tamamen tarihe karışalı 10 yıl oldu, ama bazı partiler, hala ırkçı güdüler veya dinsel çekimle etkin olmaya çalışıyor: Beyazlara karşı çalışan siyahların ''Daha Çok Özgürlük Cephesi'' veya yine küçük partilerden Afrika Müslüman Partisi ve Zenci Halk AnlaÅŸması partileri ve diÄŸer Hıristiyan örgütleri...Â
Afrika Hıristiyan Demokrat Partisi (ACDP), Haziran 1999 genel seçiminde 6 milletvekili, BirleÅŸik Hıristiyan Demokrat Parti 3 milletvekili çıkardı.Â
Mandela'nın Güney Afrikasının ana partisi ANC, 26-27-28 Nisan 1994'te yapılan seçimden büyük zaferle çıkarak, ülkenin yeni bayrağı ve ulusal marşıyla yeni çağı baÅŸlatmıştı.Â
GÃœNEY AFRÄ°KA HAKKINDA TEMEL BÄ°LGÄ°LER
NÃœFUS: 2001 nüfus sayımına göre 45 milyon. 35,4 milyonu (yüzde 79)siyah, 4,3 milyon (yüzde 9,6) beyaz, 4 milyon melez ve 1 milyon Asyalı.Â
YÃœZÖLÇÜMÃœ: 1.219.090 kilometrekare. Kuzeyinde Zambiya, Bostwana, ve Namibya, doÄŸusunda Mozambik ve Swaziland, güneyinde Atlas ve Hint Okyanusu. Lesotho krallığı, Güney Afrika topraklarının ortasında.Â
DÄ°L: Güney Afrika'nın 11 resmi dili var.Â
Toplam 18,6 milyon kiÅŸinin kullandığı Zulu ve Xhosa dilleri, en çok konuÅŸulan diller. Irkçı beyaz rejimin resmi dilleri olan Ä°ngilizceve Afrikaner geniÅŸ olarak kullanıyor, ama Ä°ngilizce sadece 3,7 milyon,Afrikaner ise 6 milyon kiÅŸinin ana dili.Â
SÄ°LAHLI KUVVETLER: Irkçı beyaz rejimin devrilmesinden sonra 30 bin siyah gerilla da yeni kurulan Güney Afrika Ulusal Savunma Kuvvetleri'ne dahil oldu. Åžu anda ordunun sivil memurlar da dahil 70 binlik bir gücü var.Â
EKONOMÄ°: Güney Afrika, Afrika kıtasının en büyük, en farklılaÅŸmış ve en geliÅŸmiÅŸ ekonomisi.Â
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, 2002'de yüzde 2,8, geçen yıl ise 3,5 büyüdü.Â
MODERN TARÄ°HÄ°: Hollanda'nın DoÄŸu Hindistan ÅŸirketi, 1652'de Cape'de bir ikmal istasyonu kurdu. Ä°ngilizler, buradaki Hollanda garnizonunu 1795'de ele geçirdi. 1899'dan 1902'ye kadar Hollanda kökenli Güney Afrikalılar olan Boerlerle Ä°ngilizler arasındaki savaÅŸ sürdü ve on binlerce kiÅŸi öldü.Â
1901'de Güney Afrika BirliÄŸi kuruldu. Güney Afrika Ulusal Partisi,1948'de iktidara geldi ve ''apartheid'' diye bilinen, ırklar arasındaki resmi ayrımcılık politikasını sıkılaÅŸtırdı.Â
Devlet BaÅŸkanı F.W. de Klerk hükümeti, 1989'da siyahların on yıllardır süren mücadelesi, artan dış baskılar ve ırk ayrımcılığı nedeniyle ülkeye uygulanan ağır ekonomik yaptırımlar karşısında, ırk ayrımcılığı politikasından adım adım vazgeçmeye baÅŸladı.Â
De Klerk, 1990'da ülkenin en büyük siyasi örgütü Afrika Ulusal Kongresi'nin (ANC) 30 yıllık faaliyet yasağını kaldırdı ve 27 yıldır hapiste olan parti lideri Nelson Mandela'yı serbest bıraktı.Â
Mandela ile de Klerk arasında sürdürülen görüşmeler sonunda, 1994'te ilk demokratik seçimler yapıldı. Seçim kampanyası sırasındaki ÅŸiddet olaylarında binlerce kiÅŸi öldü.Â
ANC, oyların yüzde 63'ünü kazandı ve Mandela, 10 Mayıs 1994'te ülkenin ilk siyah devlet baÅŸkanı olarak and içti.Â
Irkçı politika nedeniyle konulan uluslararası yaptırımlar kalktı ve Güney Afrika, 20 yıllık bir aradan sonra BM Genel Kurulu'nda yerinialdı.Â
1996'da Gerçek ve UzlaÅŸma Komisyonu, eski dönemde ırkçı hükümet ve siyah kurtuluÅŸ hareketinin iÅŸlediÄŸi insan hakları ihlalleriyle ilgili ÅŸikayetleri dinlemeye baÅŸladı.Â
1999'da yapılan seçimlerde aday olmayan Mandela'nın yerine, ANC Başkanı Yardımcısı Thabo Mbeki devlet başkanlığına geçti ve ''Afrika Rönesansı'' çağrısında bulundu.