Gittiği maçta dikkatiyle hayat kurtardı! '30 yaşından sonra her yeni bene şüpheyle yaklaşın'

Sıkı bir hokey taraftarı olan Nadia Popovici, 23 Ekim gün tuttuğu takım olan Seattle Kraken'ın Climate Pledge Arena'daki maçına gittiğinde bir insanın hayatını kurtarmak üzere olduğundan habersizdi.

Kraken'lar kendi sahalarında Vancouver Canucks'ı ağırlıyordu. Ancak Popovici, hemen önünde duran bir genç adamın ensesine bakmaktan sahadaki çekişmeye konsantre olamıyordu.

Çünkü Canucks'ın yardımcı malzemecisi olan bu genç adamın ensesinde bir ben vardı. Genişliği aşağı yukarı 2 santimetre olan bu kırmızı-kahverengi benin şekli de düzgün değildi.

22 yaşındaki Popovici, şehirdeki hastanelerde hemşire asistanlığı yaptığından bu tür benleri çok iyi tanıyordu. Brian Hamilton isimli genç adamın boynundaki ben cilt kanserine işaret eden tüm özellikleri taşıyordu.

"Belki de biliyordur" diye düşündü Popovici. Ama eğer öyle olsaydı benin çoktan alınmış olması gerekirdi. Ensesinde böyle bir saatli bombayla gezdiğine göre, Hamilton'ın durumdan haberdar olmadığına karar verdi. Maça birlikte geldiği ailesine "Ona söylemem lazım" dedi.

"LÜTFEN BİR DOKTORA GÖRÜNÜN!"

Telefonunda bir mesaj yazdı ve maçın bitmesini bekledi. Birkaç kez el salladıktan sonra nihayet Hamilton'ın dikkatini çekmeyi başardı ve telefonunun ekranını sahayla tribünleri ayıran cama yapıştırdı.

Mesajda, "Ensenizdeki ben muhtemelen kansere işaret ediyor. Lütfen bir doktora görünün!" yazıyordu mesajda. Ben, kanser ve doktor kelimeleri parlak kırmızıyla yazılmıştı.

Hamilton mesaja baktı, elini ensesine götürdü ve yürümeye devam etti. "Ne acayip iş" diye düşünüyordu bir yandan da. O esnada Popovici de yaptığı şeyden pişmanlık duymaya başlamıştı bile. "Acaba yersiz bir hareket mi yaptım" diye geçiriyordu aklından.

Maçtan sonra Hamilton eve gidip eşine, "Ensemde ben mi var benim?" diye sordu. Eşinin cevabı "Evet"ti. Ardından takım doktoruna benin endişe verici olup olmadığını sordu. Onun cevabı da "Maalesef evet" oldu.

Bunun üzerine Hamilton benini aldırdı ve birkaç gün sonra gelen biyopsi sonuçları Popovici'nin gözleminin doğruluğunu kanıtladı. Ben tip-2 kötü huylu melanom yani cilt kanseriydi. Ancak erken teşhis edildiği için kolayca alınıp tedavi edilebilecekti.

EĞER BİRKAÇ YIL İHMAL ETSE HAYATTA OLMAYACAKTI

Hamilton, 1 Ocak günü düzenlediği basın toplantısında, "O kadın benim hayatımı kurtardı" dedi ve ekledi: "Doktorumun dediğine göre, eğer o beni 4-5 yıl ihmal etsem, burada olmayabilirdim."

Hamilton, hastalığının tedavi edilebilir olduğunu öğrendikten sonra "kahraman" olarak nitelendirdiği Popovici'ye ulaşmak için kolları sıvadı. Bunun için de Vancouver Canucks'ın yardımını istedi.

"Bulmaya çalıştığım kadına sesleniyorum, sen benim hayatımı değiştirdin ve şimdi ben seni bulup sana ÇOK TEŞEKKÜR EDERİM! demek istiyorum. Sorun şu ki senin kim olduğunu ya da nereli olduğunu bilmiyorum" diye bir mektup yazan Hamilton, bunu Canucks'ın Twitter hesabından paylaştı.

Popovici'ye ulaşmak üç saat sürdü. Genç kadın bir önceki gece kriz müdahale uzmanı olarak çalıştığı intihar önleme merkezinde mesai yapmıştı. Bu nedenle o saatlerde evinde uyuyordu. Uyandığında telefonu mesajlar ve cevapsız çağrılarla doluydu.

Sonrası çorap söküğü gibi geldi... Hem Canucks hem de Kraken Popovici'yi 1 Ocak günü oynanacak rövanş maçına davet etti (ki zaten o da maça her şekilde gitmeyi planlıyordu).

O hafta sonu maçtan sonra Popovici ve Hamilton bir araya geldi. Hamilton, Popovici'ye, "Annem seni çok sevdiğini söylememi istedi" sözleriyle teşekkür etti.

Diğer yandan iki takımın yöneticileri bir araya gelerek, Popovici'nin tıp fakültesi masraflarını karşılayabilmesine ve gelecekte nice hayatlar kurtarabilmesine yardımcı olmak için 10.000 dolarlık bir burs vereceklerini duyurdu.

TÜM CİLT KANSERLERİNİN YÜZDE 1'İNİ OLUŞTURUYOR AMA...

Peki neydi Popovici'nin Hamilton'ın beninde fark ettiği tehlikeli özellikler? Ve dahası kendi vücudumuzdaki benlere dair dikkat etmemiz gereken detaylar neler?

Öncelikle cilt kanseriyle ilgili birkaç temel noktayı sıralayalım. Cilt kanseri dediğimizde birden fazla türden bahsediyoruz. Bazal ve skuamöz hücreli karsinomlar, en yaygın görülen türler. Kişinin görüntüsünde ciddi değişimlere yol açmakla birlikte bu kanserler çok nadiren ölümle sonuçlanıyor.

Hamilton'ın ensesindeki benin bir örneği olduğu melanomlar ise tam tersi. Cilt kanseri teşhislerinin sadece yüzde 1'ini oluşturan melanomların ölümlü vakalardaki yeri ise oldukça geniş.

Örneğin Amerikan Kanser Topluluğu'nun 2021 yılı öngörülerinde, ülkede 106.110 yeni melanom teşhisi konacağı, bunların 7180'inin hayatını kaybedeceği belirtildi. Ölüm riski yaşla birlikte artıyor.

Yine Amerikan Kanser Topluluğu kaynaklarına göre, erken teşhis etkili tedavi için çok kritik. Kanserin kalınlığını 1 milimetrenin altında olduğu "ince melanom" yani birinci evre vakalarda, 5 yıllık hayatta kalma ihtimali yüzde 99'ken, hastalığın uzaktaki organlara da yayıldığı dördüncü evrede bu ihtimal yüzde 27'ye geriliyor.

ABD'de bulunan Memorial Sloan Kettering Kanser Merkezi'nde dermatoloji bölüm başkanı olarak görev yapan Dr. Allan C. Halpern, "Eğer bu hastalığın başlangıcını kaçırırsanız, hastanın hayatını kurtarma fırsatını da kaçırıyor olabilirsiniz" diye konuştu.

BEŞ BAŞLIKTA KANSERİ ERKEN TEŞHİS ETME REHBERİ

Peki hastalığın başını yakalamak için yapılması gerekenler neler?

1) TUHAF OLANI ARAYIN

Eğer cildinizde yeni, değişmekte olan, iyileşmeyen ya da garip görünen bir şey varsa, derhal bir doktora başvurun.

Aynı zamanda Cilt Kanseri Vakfı'nda başkan yardımcısı olarak görev yapan Dr. Halpern, "Biz bu duruma genellikle 'çirkin ördek yavrusu işareti' deriz" dedi ve ekledi: "Eğer diğer her şeyden daha farklı görünüyorsa, kontrol ettirilmelidir."

ABD'de 1979 yılında kurulan Cilt Kanseri Vakfı'nın bu konuda hazırladığı beş maddelik bir yönerge bulunuyor. Akılda kalması için 'ABCDE' kısaltmasıyla ifade edilen bu beş madde şöyle:

A-asimetri, yani bir yarısının diğer yarısına uymaması
B-kenarların düzensizliği, yani benin şeklinin düzgün olmaması
C-renklerin birbirinden farklı olması
D-çapının geniş olması, bir bozuk para ya da silgi büyüklüğüne yaklaşması
E-evrim geçiriyor olması, yani zamanla değişmesi

Bu maddeler faydalı ancak yeterli değil. Nitekim vakfın dergisinde 2019'da yayımlanan bir yazıda, "Birçok melanom ve melanom olmayan cilt kanserlerinin çoğunluğu ABCDE modeline uymuyor. İnsanları cilt kanserinin işaretlerine dair eğittiğimizde çoğu zaman 'Benimki böyle görünmüyordu' yanıtını alıyoruz" ifadeleri kullanıldı.

Birçok dermatoloji uzmanı insanlara sıra dışı olanı aramalarını tavsiye ediyor. Yeni mi çıktı? Büyüyor mu? İyileşmiyor mu? Bütün bunlar bir doktora görünmenin zamanı geldiğinin işaretleri olabilir.

Kişilerin kendini kaygılandıran sıra dışı durumları takip etmesi gerektiğini belirten Dr. Halpern, "İnsanların bir normal duygusu vardır. Neyin normal neyin sıra dışı olduğuna dair içgüdüsel bilgiyi küçümsememek çok önemlidir" diye konuştu.

2) DÜZENLİ KONTROLLERİ KENDİNİZE HATIRLATIN

Vücudunuzda olan bitene bakmak için zaman ayırmazsanız neyin tuhaf olduğunu da bilemezsiniz. Cleveland Clinic, ayda bir tarama yapma tavsiyesinde bulunurken, bazı doktorlar üç ayda birin de kabul edilebilir bir periyot olduğu görüşünde.

Dr. Halpern, "Eğer kendinizi ayda en az bir kez kontrol etmezseniz, nasıl göründüğünüze dair hafızanız çok kuvvetli olmadığından değişimleri de fark edemezsiniz" diye konuştu.

Doktorlara göre, bu kontrolün bir boy aynasının karşısında yapılması gerekiyor. Ense gibi görülmesi zor yerler için de bir el aynasından yardım almak gerekiyor. Sistematik bir biçimde kafadan ayaklara doğru ilerlemek, kafa derisi, boyun, tırnak altları gibi noktaları ihmal etmemek gerekiyor.

Eğer gözünüze tuhaf gibi görünen bir şeyler varsa fotoğrafını çekip bir sonraki tarama sırasında kıyaslama yolunu da seçebilirsiniz. Değişimlerin, iyileşmeyen yaraların bir dermatologla görüşülmesi gerektiğini unutmayın.

3) KONTROLLER İÇİN BİR PARTNERİNİZ OLSUN

Yakın zamanda yapılan bir araştırmada, evli kişilerde kötü huylu kanser teşhislerinin bekarlara kıyasla çok daha erken alındığı fark edildi. Çünkü birbirlerini sürekli gören çiftler tuhaf bir durum olduğunu fark edebiliyor. Üstelik eşler birbirilerini doktora gitme konusunda da yüreklendiriyor.

Mayo Clinic Klinik Dermatoloji Bölüm Başkanı Dr. Aaron Mangold, "Gördüğüm vakaların birçoğunda eşler, 'Bu ben daha önceki gibi görünmüyor. Neyin değişik olduğunu söyleyemiyorum ama bir değişiklik var' diyor" sözleriyle bu konuya dikkat çekti.

"Peki bekarlar ne yapsın?" dediğinizi duyar gibiyiz. Onlara da yakın bir arkadaş, kardeş ya da aileden başka biriyle bir ortaklık kurmaları tavsiye ediliyor.

4) RİSK FAKTÖRLERİNİ BİLİN

Cildiniz ve kişisel geçmişiniz, ne sıklıkta kontrol yapmanız gerektiğini belirleyen faktörler. Eğer cilt kanseri yüksek biriyseniz, dermatoloğunuz ve benlerinizle ilişkiniz daha farklı olmalı.

Ailesinde melanom geçmişi olan insanların bu hastalığı geliştirme ihtimalleri daha yüksek. Cilt Kanseri Vakfı Başkanı Dr. Deborah S. Sarnoff, "18 yaşınıza kadar beş kez ya da daha fazla kez su toplayan güneş yanığı olduysanız ya da solaryuma girdiyseniz riskiniz artmış demektir" dedi ve ekledi: "Sigara içmenin akciğer kanseri riskini artırması gibi bunlar da cilt kanseri riskini artırıyor."

Ten rengi de önemli bir faktör. Açık tenli, sarışın ve kızıl saçlı, mavi gözlü, bol miktarda çili ve beni olan kişilerde cilt kanseri gelişme ihtimali koyu tenlilere kıyasla çok daha yüksek. Örneğin Amerikan Kanser Topluluğu'na göre, beyazlarda cilt kanseri ihtimali siyahilerin 20 katı.

Çünkü çoğu cilt kanseri güneşle alakalı ve koyu tenlilerde güneşin tetiklediği kanser riski daha düşük.

Ancak ten rengi ne olursa olsun, herkeste, sürekli güneş görmeyen avuç içi, ayak tabanı, diş eti dudak içi, tırnak eti gibi bölgelerde de cilt kanserleri ortaya çıkabiliyor. Bu kanserler çoğu zaman daha ileri aşamalarda teşhis edilebildiklerinden, ölüm riskleri de daha yüksek oluyor.

Diğer yandan melanom söz konusu olduğunda yaşın ilerlemiş olması da bir risk faktörü. Ne var ki genç insanlarda da cilt kanseri görülebiliyor. Aslına bakılırsa 30 yaş altı bireylerde, özellikle de genç kadınlarda, en yaygın kanser türlerinden biri cilt kanseri.

Cleveland Clinic kaynaklarında, "30 yaşından sonra çıkan her yeni bene şüpheyle yaklaşmalısınız" deniyor. Bu benlerin çoğu zararsız ama ne olur ne olmaz bir dermatolog kontrolünde fayda var.

5) EĞER ENDİŞELENMENİZ GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜYORSANIZ, BİR DERMATOLOGA BAŞVURUN

Doktor randevunuza gittiğinizde, vücudunuzu iyice taramış, fark ettiğiniz tuhaflıkları göstermeye hazır halde olun. Washington'da bulunan ve melanom hastalarının tedavisine odaklanan Johns Hopkins Kimmel Kanser Merkezi Direktörü Dr. Ashwan Rajput, "Vücudunuzun her santimetrekaresini" sözleriyle hiçbir yerin atlanmaması gerektiğini vurguladı.

Cilt Kanseri Vakfı, varsa muayene öncesi makyajın silinmesini, böylece şüpheli benlerin daha görünür hale getirilmesini tavsiye ediyor.

Dr. Sarnoff ise "Utancınızı kapını dışında bırakın. Cildinizi kontrol ettirmek için oradasınız" ifadelerini kullandı.

Doktor kontrolü duruma göre 30 dakikayı bulabilir. Doktor kanserli olabilecek bir ben bulduğunda bölgeyi uyuşturarak, biyopsi için bir parça alabilir. Eğer biyopsi sonucu pozitif çıkarsa, tedavi sürecine geçilebilir.

The New York Times'da yayımlanan "Hockey Fan Spots Cancerous Mole at Game and Delivers a Lifesaving Note" ve "From the Hockey Rink, a Useful Reminder to Check for Skin Cancer" başlıklı haberlerden derlenmiştir.