Gemiler Osmanlı ay-yıldız efsane

İRLANDA Cumhurbaşkanı Mary McAleese’in, Çankaya Köşkü’nde salı günü onuruna verilen yemekte, Türkiye-İrlanda ilişkilerinin tarihi derinliğini kanıtlamak için anlattığı anektotun gerçeği yansıtmadığı öne sürüldü. McAleese’nin aktarımına göre, 19. yüzyıl ortasında ülkesinin temel gıda maddesi olan patatese bir bakteri bulaşmasıyla İrlanda’da büyük bir kıtlık başladı. Osmanlı İmparatorluğu da bu ülkeye yardım elini uzattı. Sultan Abdülmecid, 1847’de bu ülkeye üç gemi dolusu tahıl gönderdi. Gemilerin yükü, İrlanda’nın Drogheda limanında boşaltıldı. Halkın ısrarları üzerine bu şehrin amblemi, yardımsever Osmanlılar anısına ay-yıldız olarak değiştirildi.

Liman kayıtlarında yok

Irish Times Gazetesi, olayı yerel tarihçilere sordu. Gazeteye konuşan Eski Drogheda Derneği Millmount Şehir Müzesi yetkilisi Liam Reilly şunları söyledi: “Tarihte bu tür bir olay yaşandığına dair liman kayıtlarında herhangi bir veri yok. Drogheda tarihçileri, ay ve yıldızın tarihinin 1210’a uzandığını belirtiyorlar. O tarihte İrlanda’nın Britanyalı valisi Kral Jack Lackland, şehre ilk anayasasını kazandırmıştı.” Bu düzeltmenin ardından, İrlanda Cumhurbaşkanlığı sözcüsü, “Bu bilgi iyi niyetle sağlanmış olsa da, şimdi söz konusu referansın sağlam tarihi gerçeklere dayanmadığını kabul ediyoruz” dedi.

Dublin’de herkes anlatır

İrlanda kıtlığı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’nun gönderdiği yardımı, Türkiye’nin eski İrlanda Büyükelçisi Taner Baytok ortaya çıkarmıştı. Dublin’de görev yaptığı 2 Mayıs 1995’te, Droheda’nın tarihi belediye binasına bir plaket çakıldığını ve plakette İrlanda halkının bu yardım nedeniyle Türk halkına duyduğu minnettarlığın dile getirildiğini hatırlatan Baytok, Hürriyet’e dün şunları söyledi:

 1845-48 arasında kıtlık yüzünden 1 milyon İrlandalı ölmüş, 1.5 milyon İrlandalı göç etmiş. Osmanlılar da yardım etme kararı almış. Dublin’de görev yaparken nereye gitsem, Türk olduğumu öğrenenler bana bu efsaneyi anlatırdı. İki-üç kuşaktır babadan oğula aktarılan bu efsane beni de harekete geçirdi. Osmanlı arşivlerinde, Sultan Abdülmecid’in gönderdiği 1000 pound yardımla ilgili belgeleri buldum. Belgelere göre Sultan aslında 10 bin pound vermek istemiş, ancak İngiltere Kraliçesi’nin bile 2000 pound yardım yaptığı kendisine bildirilince yardımı indirmek zorunda kalmış.

İngilizlerle savaş zamanı

 Bu yüzden Abdülmecid’in iki de yardım gemisi gönderdiği söyleniyor. Ancak İngilizler, o dönemde sömürgeleri olan İrlanda’ya yapılan bu yardımdan da hoşnut olmamışlar. Gemiler Belfast veya Dublin yerine, küçük bir tâli liman olan Drogheda’ya yönlendirilmiş. Burası da arşivine güvenilmeyecek kadar küçük bir liman. Üstelik İngilizlerle bir savaş ortamı var. Gemiler Cezayir üstünden gittiği için İstanbul’daki Osmanlı donanma arşivinde de belgesi yok.

Milli kahramanlık simgesi

 Yardım gemileriyle ilgili bilgiler belgelenemese de, Türk gemilerini görenlerin, Türk denizcilerini ağırlayanların torunlarından bunun bir vaka olduğu anlaşılıyor. Ancak ay-yıldız meselesi, efsanedir. Zira bu simgenin o bölge halkı için 700 yılı aşkın bir tarihi var. Protestan-Katolik savaşları sırasında milli kahramanları olan William the Orange’ın kılıcında da görülebilecek köklü bir simge bu.

Fakirhane sohbeti

İrlanda Cumhurbaşkanı Mary McAleese, Ankara ve Çanakkale ziyaretlerinin ardından önceki akşam İstanbul’a geldi. Mary McAleese, Bomonti’deki Fransız Fakirhanesi’ni gezerek buradaki yaşlılarla sohbet etti. Fransız Fakirhanesi’nde McAleese ile biraraya gelen Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül, İrlanda Cumhurbaşkanı’nı Şişli’de ağırlamaktan onur duyduklarını belirterek, “150 yıl önce başlayan bir dostluğu sürdürme çabasındayız” dedi. McAleese daha sonra Sultanahmet’e geçerek Sultanahmet Camii ve Ayasofya Müzesini gezdi. McAleese,  Fener Rum Patriği Bartholomeos’la da 45 dakikalık bir görüşme yaptı.