F-35 şerhine Ankara’dan tepki

ABD Kongresi’nin üst kanadı Senato, Türkiye’nin ABD’nin F-35 savaş uçakları programından çıkartılmasını öngören yasayı onayladı. ‘Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası’ ilk olarak 24 Mayıs’ta Kongre’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’nden geçmişti. Yasanın Senato’dan geçen versiyonu F-35’lerin teslimatı konusunda daha ağır bir çerçeve belirledi. Böylelikle Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının satışına şerh düşülmüş oldu. Senato’dan geçen yasaya göre F-35 savaş uçakları ancak Türkiye’nin NATO ittifakına tehdit oluşturmadığının ABD Başkanı Donald Trump tarafından tescil edilmesi halinde teslim edilebilecek. Tasarı, onay için Trump’ın masasına gelmeden önce Temsilciler Meclisi’nden geçen benzer yasa ile uyumlu hale getirilecek. Şerhin yasanın nihai halinde yer alıp almayacağı bilinmiyor. Senato, ABD Savunma Bakanlığı Pentagon’dan da Türkiye’nin F-35 programından çıkartılmasını öngören kapsamlı bir rapor hazırlamasını talep etti. Tasarıda ayrıca Türkiye’nin Rusya’dan S-400 almasının ABD ile Türkiye arasındaki ortak silah sistemlerini geliştirmeyi ve bu adımın NATO’daki ortak çalışabilirliği olumsuz etkileyebileceği ifade edildi. Bir başka vurgu da Türkiye’de FETÖ’den tutuklu Amerikalı rahip Andrew Brunson’a yönelik oldu, rahibin haklarından mahrum bırakıldığı savunuldu.

ANKARA’DAN TEPKİ
Tasarının kabulüne Ankara’dan tepki geldi. Başbakan Binali Yıldırım, “Türkiye alternatifsiz değildir. Kendi tedbirimizi alıyoruz. Savunma sanayinde milli ve yerliliğe hız verdik. Ambargo, savunmada zafiyete neden olmaz. Esef verici, stratejik, müttefiklik ruhuna aykırı” dedi. Başbakan Yıldırım, Star TV’de yayınlanan “Seçim Özel” programında ise, “Bu Amerikan yönetimine gidecek, uygulayacak veya uygulamayacak, o ayrı bir konu. Şu anda o safha yapılmış değildir. Yani yönetim, Kongre’ye bir rapor verecek, diyecek ki ‘Siz böyle bir karar aldınız ama bu uygun bir karardır veya değildir’ şeklinde. Yönetimin de bir cevap verme hakkı var. Bu süreçler biraz daha devam edecek. Bunların F-35’lerin teslimini etkilemesi söz konusu değil” dedi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Antalya’da yaptığı açıklamada “21 Haziran’da ilk teslim için Türkiye davet edildi. İki uçağın teslimi yapılacak. Ondan sonraki süreçte eğitim çalışmaları orada devam edecek. Bu çok taraflı ve kapsamlı bir proje. ‘Ben istedim iptal ettim’ veya ‘Türkiye’yi çıkarmak istiyorum’ olmaz. Gerekçeler de kabul edilebilir değil ama Kongre’den S-400’den dolayı mektuplar geliyor. Kafa karıştırıcı bazı girişimler oluyor ama herkes yükümlülüğünü yerine getirmeli. Bugüne kadar F-35’ler için ödememiz gereken parayı da hiç aksatmadan ödedik” dedi.

Türkiye’ye F-35A tipi uçağın verilecek olması nedeniyle yarın uçağın ana üreticisi Lockheed Martin’in Fort Worth’daki tesislerinde önce bir resepsiyon, ardından da teslim töreni düzenlenecek. Törene Lockheed Martin’in davetlisi olarak Türkiye’den gazetecilerle birlikte Savunma Sanayi Müsteşar Yardımcısı Serdar Demirel ile Genelkurmay Plan-Prensipler Başkanlığı’ndan Tümgeneral Reha Ufuk Er katılacak. Törene Türkiye’den alt düzeyde katılım olması dikkat çekiyor. Yarınki törene rağmen ilk iki F-35A’nın Türkiye’ye getirilerek konuşlanması Kasım 2019’da olacak.

PİLOTLAR EĞİTİME ALINDI
Türkiye’ye teslim edilecek F-35A uçaklarının test uçuşları yapılmış, F-35’leri kullanacak ve daha sonra Türkiye’de “öğretmen pilot” olarak görev yapacak Türk pilotlar da Arizona’daki Luke Üssü’nde eğitime alınmıştı. F-35’lerin Türkiye’de konuşlanacağı Malatya 7. Ana Jet Üs Komutanlığı’nda da hangar ve sığınakların bu uçaklara göre modernize edilmesine başlanmıştı. İlk etapta kademeli olarak 30, projenin tamamında ise 100 veya 116 uçak almayı hedefleyen Türkiye, helikopter gibi dikine iniş ve kalkış yapma özelliğine sahip F-35B’leri de almayı planlıyor. Türkiye’nin alacağı uçak sayısına göre 16 ile 25 milyar dolar arasında ödeme yapması öngörülüyor. Türkiye şimdiye kadar yaklaşık 1 milyar dolar ödeme yaptı. Bu miktarın 500 milyon doları sipariş edilmiş uçaklar için diğer 500 milyon doları ise proje geliştirme için verildi. Türk Savunma Sanayi F-35’lerin üretim projesinde de yer alıyor.

ABD’NİN ‘KOPYA’ ENDİŞESİ
ABD Hava Kuvvetleri Genel Sekreteri Heather Wilson, mayıs sonunda yaptığı açıklamada, Türkiye’nin satın alacağı S-400 füzelerinin F-35 savaş uçaklarından ayrı bir yerde konuşlandırılmasını istemişti. Bu talebin arkasında ise Rus füzelerinin, F-35’lerin bazı gizli kodlarını tespit edip kopyalaması endişesi var.

PENTAGON SÖZCÜSÜ: İKİ F-35, PERŞEMBE GÜNÜ TÜRKİYE’YE TESLİM EDİLECEK
Pentagon Sözcüsü Mike Andrews, "Lockheed Martin, 21 Haziran Perşembe günü Fort Worth’da Türkiye için bir açılış töreni düzenleyecek ve uçaklar ilk aşamada Arizona’daki Luke Hava Kuvvetleri Üssü’ne geçecek. Türk F-35 pilotları ve bakım görevlileri, Luke Hava Kuvvetleri Üssü’ne ulaştı ve yakında uçuş eğitimlerine başlayacaklar" dedi.

ABD Savunma Bakanlığı’nın, Senato’nun aldığı karar hakkında yorum yapmayacağını da belirten Andrews, "Türkiye, NATO’nun en önemli müttefiklerinden ve 2002’den bu yana F-35 programının uluslararası katılımcılarından biridir" diye konuştu.