F-35 programı kırık not aldı

AMERİKAN savunma devi Lockheed Martin şirketinin tasarladığı 5’inci nesil Müşterek Savaş Uçağı (JSF) programı F-35 ile ilgili yayınlanan raporda programla ilgili önemli eksikliklere dikkat çekildi. ABD Hükümeti Sorumluluklar Ofisi’nin (GAO) kaleme aldığı rapora göre parçalarda uyuşmazlık, tamiratta uzun süreli gecikmeler ve gerekli parçaların tedarik edilememesi gibi sebeplerden dolayı F-35 savaş uçakları planlanandan çok daha az test uçuşu yaptı. ABD Kongresi’ne proje hakkında bağımsız bir rapor hazırlayan GAO’nun 81 sayfalık raporundaki belli başlı saptamalar şöyle:

‘PERFORMANSI AKSIYOR’

Rapora göre gerekli parçaların tedarik edilememesi sebebiyle F-35’ler 2018’in mayıs ve kasım ayları arasında planlanan test uçuşlarının yüzde 30’unu gerçekleştiremedi. Parçalarda uyuşmazlık ve tamiratta uzun süreli gecikmeler gibi sorunlar da uçağın performansında aksaklıklar oluşturdu.

F-35’lerin yüzde 60’lık beklentiye rağmen tüm görevleri güvenli bir şekilde yerine getirme oranının yüzde 27’de kaldığı belirtilen raporda, “F-35 uçakları bir savaş uçağından beklenen performansın gerisinde kalıyor. Çoklu görevleri gerçekleştiremiyor veya gerektiği kadar uçamıyor” ifadesine yer verildi.

‘LOJİSTİK AĞI ZAYIF’

Raporda, F-35’lerin uçuş için ihtiyaç duyduğu 4 bin 300 parçanın tedarik edilmesi konusunda da sıkıntı yaşandığı, ABD Savunma Bakanlığı’nın bu sorunu aşmak için çaba sarf etmesine rağmen henüz tamamen başarılı olamadığı belirtildi. Daha önce satın alınan F-35’lerin konuşlandırmalarda ihtiyaç duyduğu destekleyici parçaların yüzde 44’ünün zaman içinde uçakta yapılan güncellemeler sebebiyle artık ihtiyaca cevap veremediğine dikkat çekildi.

Raporda ayrıca, “Pentagon’un, F-35 parçalarının ülkeler arası lojistik ağı olgunlaşmış değil. Denizaşırı F-35 müşterilerinin, uçakların onarımı için gerekli parçaları uzun süre bekledikleri gözlemlenmektedir. ‘Pentagon genişleyen bir filoyu desteklemeye hazır olmayabilir’ değerlendirmesine yer verildi.

Raporda, “ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri, F-35 uçaklarının teçhizat desteği için gerekli yıllık maliyetin yüzde 24 ile yüzde 43 oranında azaltılması gerektiğini belirledi” saptaması yapıldı.

BİLGİ NOTU

En az 100 adet F-35 almayı hedefleyen Türkiye, bu modelin yaklaşık 800 parçasını üretiyor. ABD Kongresi’nde Rus S-400 sisteminin alım sürecinden ötürü Türkiye’yi F-35 programından çıkarma yönünde etkili çabalar söz konusu. ABD eski Savunma Bakanı James Mattis, “Türkiye’nin programdan çıkarılması durumunda yedek parça ve tedarik zincirinin bozulabileceği” uyarısında bulunmuştu. Kısa süre önce bir Japon F-35’i Pasifik’te düşmüştü.

SHANAHAN AKLANDI BAKANLIK YOLU AÇILDI

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan, eski şirketi Boeing’e taraflı davrandığı iddiasına ilişkin soruşturmada aklandı. Pentagon Başmüfettişlik Dairesi, başlattığı soruşturmayı sonuçlandırdı. Shanahan’ın yanı sıra 33 yetkilinin ifadesinin alındığı belirtilen soruşturma raporunda, “Herhangi bir iddianın doğruluğunu tespit edemedik ve Bakan Vekili Shanahan’ın Boeing ve rakiplerine ilişkin anlaşma ve etik yükümlülüklere uygun hareket ettiğini tespit ettik” ifadesine yer verildi.

‘F-35 BERBAT OLDU’

Bir Pentagon yetkilisi Shanahan’ın bir toplantıda F-35 programının batık olduğunu söylediğini ve Lockheed Martin yöneticilerini programı doğru dürüst yönetememekle suçladığını iddia etmişti. Bu iddia ile ilgili raporda Shanahan’ın F-35’in performansı için böyle bir ifade kullanmadığı aksine uçağı övdüğü belirtildi. CNN International’da ise Shanahan’ın F-35 programı için ‘Berbat oldu’ dediği iddia edilmişti. Soruşturmanın lehine sonuçlanmasıyla Başkan Trump’ın, Shanahan’ı asaleten Savunma Bakanlığına atayabileceği belirtiliyor.