Eskiden koyun postu satardı şimdi Türkiye'de bile şirketleri var
Güncelleme Tarihi:
İşadamı Reza Zarrab'ın 17 Aralık'ta başlatılan rüşvet ve yolsuzluk operasyonuyla gözaltına alınmasının ardından dünya kamuoyunda dikkatler Türkiye'ye dönerken iki gündür hakkında konuşulan bir isim daha var: Zarrab'ın İran'daki ortağı olduğu öne sürülen Babek Zencani.
İran'ın en zengin adamlarından biri sayılan Zencani, ülkenin küçük gazetelerinden Kanun'un haberiyle gündeme gelse de aslında dünyanın çok da yabancı olduğu bir kişi değil.
Özellikle New York Times'ın ekim ayında yayınladığı bir profil haber dikkat çekici.
ZENCANİ REUTERS’A KONUŞTU |
Avrupa Birliği'nin Babek Zencani'nin şirketlerine yönelik ekim ayında açıklanan yaptırımları cumartesi günü yürürlüğe girdi. Bunun üzerine Zencani bir açıklama yaparak bankasının ve diğer şirketlerinin İran hükümeti için çalışmadğını söyledi. Dubai'deki ofisinde Reuters'a konuşan Zencani, "Bu bir hata. Ne Malezya'da bulunan bankam First Islamic Bank ne de diğer 60'tan fazla şirketim bir yanlış yapmıştır" dedi. Petrol şirketi International Safe Oil'in de İran'la bir ilişkisi olmadığını belirten Zencani, "Onlardan İran'la nasıl iş yaptığımı göstermelerini istiyorum. Benim bir petrol şirketim var ancak İran'la bir bağlantısı yok. Biz Irak'ta iş yapıyoruz. Ben bir İranlıyım. Yardım istemiş olsalardı belki yardım edebilirdim ama hiçbir zaman böyle bir talep gelmedi. Ben sadece kendi özel işimi yapıyorum. İran hükümetinden mali destek almıyoruz ama böyle şeyler itibarımı zedeliyor" diye konuştu. Söz konusu yaptırımlar doğrultusunda AB üyesi ülkelerdeki şirketler ve bireylerin Zencani'yle İran'la ilgili işler yapması yasaklandı. |
Haberde "İran yaptırımlarını altına çeviren adam" olarak nitelendirilen Zencani'yle ilgili çok ilginç ayrıntılar yer alıyor:
Varlıklarının toplam 13,5 milyar dolar olduğunu ifade eden Zencani, siyah Mercedes SL 500'ü ve 30 bin dolarlık kol saatiyle tam bir zenginlik timsali. İran İslam Devrimi'nin koruyucusu paramiliter gruba atıfla kendisini "ekonomi besici" olarak nitelendiriyor.
39 yaşında ve kariyerine 1980'li yıllarda koyun postu satarak başlamış. Haberin yazıldığı dönemde ise İran'ın ABD'ye uyguladığı petrol yaptırımlarının etrafından dolanmasında en kritik aktör olarak görülüyordu. Dolayısıyla zenginliği ve gücü hem ülkesinde hem de dışarıda büyük dikkat çekiyordu.
Örneğin ABD Hazine Bakanlığı nisan ayında Zencani'nin varlıklarını dondururken Avrupa Birliği de kendisini kara listeye aldı. Bütün bunlar yetmezmiş gibi Hasan Ruhani hükümeti de Zencani'nin Ahmedinejad döneminin ileri gelenleriyle karanlık ilişkileri olduğu iddiasıyla kendisini mercek altına aldı.
TÜRKİYE'DE DE ŞİRKETLERİ VAR
New York Times'taki haberin yazarı Thomas Erdbrink, Zencani'yi tanıyan birçok isimle görüşmüş, iş adamının daha önce verdiği röportajları taramış.
Örneğin 2010 yılında Zencani reformcu dergi Aseman'a ve ISNA haber ajansına iki ayrı röportaj vermiş.
Burada söylediklerinde şu nokta dikkat çekiyor: Zencani, Dubai, Türkiye ve Malezya'daki 64 şirketten oluşan bir "örümcek ağı"nı kullanarak milyonlarca varil petrol satmış. Buradan elde edilen 17,5 milyar dolarlık gelir de uluslararası yaptırımlar nedeniyle nakit sıkıntısı içinde kıvranan İran Petrol Bakanlığı, Devrim Muhafızları ve Merkez Bankası'nın döviz rezervi ihtiyacının karşılanmasına aktarılmış. Tüm yaptığı alışverişlerden ise en fazla yüzde 0.007 faiz aldığını iddia ediyor.
Röportajda şunları söylüyor Zencani: "Merkez bankası parasız kalmıştı. Benden petrol parasını İran'a getirmemi böylece sistemin bu parayı kullanabilir hale gelmesini istediler. Yaptığım şey buydu. Benim işim bu; yaptırım karşıtı operasyonlar. Ben işini iyi yapan bir iş adamıyım. Beni de yaptırım altına aldıklarından beri 3 milyon varil petrol bile satamadılar."
SİSTEM NASIL İŞLİYOR?
Bir Türk havayolu şirketinin, çok sayıda mali kurumun ve bir filo petrol tankerinin kontrolünü elinde tutan Zencani tüm bu sistemi yaptırım baskısı altındaki İran petrollerini yurtdışına satmak için kullanıyor.
Avrupa Birliği'nin 2012'de aldığı yaptırım kararına göre milyonlarca varil dolusu petrol Malezya'nın adı sanı bilinmeyen Labuan Limanı'nda tankerden tankere aktarılıyor. Kendi ifadeleriyle toplam satış 24 milyon varil, alıcılar ise Singapur, Malezya ve Hindistan. Buradan elde edilen gelir de yine yaptırım listesindeki, Zencani'ye ait Malezya bankası First Islamic Bank üzerinden dolaşıma giriyor.
Aslında her şey 2010'da Devrim Muhafızları'nın mühendislik kolu Hatem el Enbiya'nın kendisine başvurmasıyla başlamış. Zencani kendi bankası aracılığıyla Hatem'e birkaç gün içinde 40 milyon dolar tedarik etmiş. O günden sonra da devlet kurumları doğrudan Zencani'ye başvurmaya başlamış. Doğrudan kabine toplantılarına katılıp işleri petrol bakanı Rüstem Kasımı ile birlikte yürüttüğü de söyleniyor.
İranlı gazeteci Reza Zandi'nin yorumu ise durumu özetlemek için yeterli: "Yaptırımlar İran ekonomisini kaosa sürükledi. Babek Zencani de bu durumun bir sonucu, bu süreçte inanılmaz bir zenginlik kazanan bir insan."