Esad hanedanlığının kayıp milyarları... Peşine düşüldü: Av başlıyor

Suriye'de hüküm süren 50 yıllık Esad hanedanlığının çöküşüyle birlikte, ailenin kaçırdığı milyarlarca dolarlık nakit ve mal varlığı için dünya çapında av başlıyor.

Irak devrik lideri Saddam Hüseyin ve Libya devrik lideri Muammer Kaddafi'nin denizaşırı ülkelerde sakladıkları serveti geri almak için yıllarca süren girişimlerin ardından Esad'ın kayıp milyarlarının peşine düşüldü.

Wall Street Journal'de yer alan habere göre, 1970 yılında Suriye'de iktidarı ele geçiren Esad ailesi, geniş bir yatırım ve ticari çıkar ağı kurdu. Esad ailesinin servetini araştıran kuruluşlar, Beşar Esad'ın akrabalarının Rusya'da birinci sınıf gayrimenkuller, Viyana'da butik oteller ve Dubai'de özel bir jet satın aldığını belirtti. İnsan hakları avukatları, Suriye halkı için geri almayı umdukları daha fazla mal varlığının izini sürmeyi planladıklarını söyledi.

Esad ailesi üyelerinin mal varlıklarını tespit eden eski bir Beyaz Saray yetkilisi olan Andrew Tabler, “Rejimin mal varlıkları için uluslararası bir av olacak. Devrimden önce paralarını aklamak için çok zamanları vardı. B planları ise her zaman bulunuyordu. Şu anda sürgündüler ancak donanımlılar" dedi.

Beşşar Esad, serveti yurtdışında saklamak için akrabalarını kullanırken yayınlanan bir raporda, Esad'larla bağlantılı işletmelerin ve varlıkların değerinin 12 milyar dolara kadar çıkabileceği ya da 1 milyar dolara kadar düşebileceği tahmin edildi. Raporda, paranın başta captagon olmak üzere uyuşturucu ticareti yoluyla elde edildiği ve kısmen uluslararası hukukun erişemediği yargı bölgelerine yeniden yatırıldığı belirtildi.

Dünya Bankası'nın 2022 yılında yayınladığı veride, Esad ailesi bolluk içinde yaşarken Suriyelilerin yüzde 70'inin yoksulluk içinde olduğu ifade edildi. Özellikle JPMorgan'da eski bir bankacı olan eşi Esma Esad olmak üzere Beşşar Esad'ın iş dünyasından figürleri rejimin başını çekiyordu.

Esad'ın mal varlığını araştıran Toby Cadman, “İktidar ailesi finansal suçlarda olduğu kadar kriminal şiddet konusunda da uzmandı” dedi.

Paris mahkemesi, 1982 yılında muhaliflere yönelik baskının lideri konumundaki Beşar Esad'ın amcası Rıfat Esad'ın 2019 yılında 90 milyon Euro mal varlığını dondurdu. Mahkeme bu malvarlığının zimmete geçirilen kamu fonlarının organize bir şekilde aklanması yoluyla elde edildiğine hükmetti.

Paris'teki davayı açan insan hakları avukatı William Bourdon, bugün Esad ailesinin parasının bir kısmının Dubai ve Rusya'da olduğunu belirterek bu paranın geri alınmasının çok daha zor olacağını söyledi.

"ESAD'LARIN KÂHYALARI"

Beşşar Esad'ın üniversite arkadaşı Ayman Abdel Nour, Hafız Esad'ın o zamanlar mütevazı bir havayolu çalışanı olan kayınbiraderi Mohammad Makhlouf'u ülkenin kârlı tütün ithalat tekelinin başına getirdiğini açıkladı.

Makhlouf'un gelişen inşaat sektöründen büyük komisyonlar aldığını söyleyen Abdel Nour, daha sonra Makhlouf'un Beşşar Esad'ın ücretsiz danışmanlığını da yaptığını belirtti. Beşşar Esad, 2000 yılında babasının yerine lider olduğunda, Makhlouf'un iş imparatorluğunu kendi oğlu Rami'ye devrettiğini söyledi.

“Makhlouflar, Esad'ların kâhyalarıdır” diyen Parisli avukat Bourdon, Makhlouflar'ın Esad ailesi adına para kazanmak ve gerektiğinde rejimi finanse etmekle görevlendirildiğini vurguladı.

Rami Makhlouf

Resmi verilere göre, Esad'ın kuzeni Rami Makhlouf, bankacılık, medya, gümrüksüz satış mağazaları, havayolları ve telekomünikasyon alanlarındaki varlıklarıyla rejimin başlıca finansörü haline geldi ve serveti 10 milyar dolara kadar çıktı.

ABD hükümeti 2008 yılında, Makhlouf'a Suriye rejimi yetkililerinin yolsuzluklarından yararlandığı ve bu yolsuzluklara yardım ettiği gerekçesiyle yaptırım uygulamıştı.

2018'de yapılan bir araştırmaya göre Makhlouflar, denizaşırı ülkelere de yatırım yaparak Dubai'de yaklaşık 3,9 milyon dolar değerinde gayrimenkul satın aldılar. Avusturya vatandaşlığı başvurusu yaptığı sırada Rami Makhlouf'un, ailesine ait Viyana'da 20 milyon Euro değerinde butik otelin olduğu ve dünyaca ünlü bir işletmenin isim hakkını alarak restoran açtığı ortaya çıktı.

2019 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Makhlouf ailesinin üyeleri Moskova'daki lüks gökdelenlerde yaklaşık 40 milyon dolar değerinde mülke de sahipti.

Ancak 2020'de Suriye rejiminin kalbindeki ekonomik ilişki yıprandı. Beşşar Esad, Rami Makhlouf'u alenen dışladı. Aralarının açılmasının sebebi bilinmezken Rami Makhlouf ev hapsine alındı ve Suriyeli yetkililer Mahluf'un ticari faaliyetlerinin birçoğuna devlet el koydu.

Rami ve Beşşar arasındaki ilişkinin yıpranmasında, Suriye'de iç savaş sürerken Rami'nin çocuklarının Dubai'de sürdürdükleri şatafatlı hayatın medyaya düşmesi olduğu iddia edildi.

Medyaya paralı reklamlar veren Rami'nin en büyük oğlu Muhammedi, özel bir jeti kendi istediği şekilde yeniden tasarlanması için 43 milyon dolar harcadığını söyledi. Suriye'den sürgün edildiğini ifade eden Muhammed, 6 yıldır babasını görmediğini ifade etti ve Esad'ın düşüşünü "gerçekleşen bir rüya" olarak nitelendirdi.

Babası Rami ise, 5 Aralık'ta yaptığı paylaşımda, Halep şehrinin muhaliflerin kontrolüne geçmesini "utanç verici" olarak tanımladı ve sivillere yönelik bombardımanları nedeniyle ABD tarafından yaptırım uygulanan Suriyeli komutan Albay Süheyl el-Hasan'a milyonlarca dolar teklif ettiğini ekledi.

MAHİR'İN CAPTAGON KAÇAKÇILIĞI

2011 yılında Suriye'de iç savaş patlak verirken Esad'ın küçük kardeşi Mahir, Suriye'nin Dördüncü Zırhlı Tümeni'ne komuta ediyordu. Mahir'in tümeni, Orta Doğu'nun geri kalanına captagon kaçakçılığı yapıyordu.

Captagon ticaretini takip eden Suriyeli ve Arap araştırma kuruluşu Siyasi ve Ekonomik Ağlar Gözlemevi'ne göre, uyuşturucudan elde edilen gelir yıllarca rejimin Batı'nın ekonomik yaptırımlarını dengelemesine yardımcı oldu ve 2020-2022 yılları arasında yıllık ortalama 2,4 milyar dolar kazandırdı.

Eski bir Avrupalı istihbarat yetkilisi ve yıkılan rejimin bir danışmanına göre Mahir, iç savaştan önce yurtdışına yatırım yapmaya başlamıştı ve mal varlıkları arasında Arjantin'de bir çay tarlası vardı.

Suriye'de rejim düştü ancak Rami ve Mahir'in nerede oldukları henüz tespit edilemedi.

ESMA ESAD

Rami'nin haraca bağlanmasının ardından Esma Esad, büyük bir telekom operatörünün kontrolü de dahil olmak üzere, Suriye içindeki varlıklarının o zamanki ortakları tarafından devralınmasını denetledi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, 2020 yılında Esma Esad ve aile üyelerinin Suriye'nin “en kötü şöhretli savaş vurguncuları” haline geldiğini iddia ederek Esma Esad'a yaptırım uyguladı.

Bakanlık, Esma Esad ve ailesinin “Avrupa, Körfez ve başka yerlerde bağlantıları olan geniş, yasadışı bir ağ üzerindeki kontrolleri aracılığıyla Suriye halkının zararına haksız servet biriktirdiğini” belirtti.