Dünya’nın ekseni nasıl kaydı

2000’li yılların başında Dünya’nın ekseninde sapmalar olmaya başladı. Biliminsanları onlarca yıldır gezegenin dönme ekseninin, yani etrafında döndüğü hayali çubuğun ortalama konumunun güneye, coğrafi Kuzey Kutbu’ndan uzaklaşıp Kanada’ya doğru hafifçe kaydığını izliyorlardı. Ancak aniden keskin bir dönüş yaptı ve doğuya doğru yönelmeye başladı. Kutuplardaki buz tabakalarının ve dağ buzullarının hızla erimesi, kütlenin gezegen etrafındaki dağılımını, dönüşünü etkileyecek kadar değiştirmişti. Şimdi ise yeraltı sularının aşırı kullanımının da eksende görülen değişiklikte etkili olduğu tahmin ediliyor.

2 TRİLYON TON SU ÇEKİLDİ

Biliminsanlarına göre, 1993-2010 arasındaki dönemde yeraltından toplam 2 trilyon ton su çekildi. Bu sular, içme ve tarımsal sulama gibi amaçlarla kullanılıyor ve kullanıldıktan sonra denize boşaltılıyor. Böylelikle çok büyük bir su kütlesinin yeri insan eliyle değiştirilmiş oluyor. Daha önce bu yer değişiminin deniz seviyesini 6 mm yükselttiği tahmin ediliyordu. Yeni bir araştırma, bu tahminin doğruluğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre, yerkürenin üzerindeki su kütlesinin yeri değiştiğinde dönüş hareketinde de küçük bir değişiklik gerçekleşiyor.

DENİZ SEVİYESİNİ YÜKSELTTİ

Araştırmacılar, Dünya’nın dönüş eksenindeki kaymayı bilgisayar modelleriyle test etti. Testin sonucuna göre, buzulların erimesi hesaplandığında gözlemlenen kaymada 78.5 cm’lik bir açıklık oluştu ve araştırmacılar, bu boşluğu yeraltı sularına bağladı. Araştırmayı yöneten Seul Ulusal Üniversitesi Yer Bilimleri Eğitimi’nde profesör olan Ki-Weon Seo, yeraltı sularının tüketilmesi ile Dünya’nın dönüş ekseninin kayması arasında güçlü bir bağlantı olduğunu belirtti. Prof. Seo, yeraltı sularının tüketiminin, yerkürenin kutbunu yıllık 4.36 cm hızda 64 derece doğuya kaydırdığını keşfettiklerini söyledi ve yeraltı sularının çekilmesinin deniz seviyesinin yükselmesinin bir başka sebebi olduğunu görmenin kendisini kaygılandırdığını belirtti.

NAVİGASYON İÇİN ÖNEMLİ

Dünya’nın ekseni, gezegenin eğimiyle belirlenen mevsimleri etkileyecek kadar sapmadı ancak eksen, uçaklara, füzelere ve harita uygulamalarına rehberlik eden uydu tabanlı navigasyon sistemleri için büyük öneme sahip. NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’ndan biliminsanı Surendra Adhikari de Amerikan Jeoloji Topluluğu’na verdiği demeçte, dünyanın dönüş ekseninin yıllık birkaç metre değiştiğini ve yeraltı sularının tüketilmesinin mevsimlerin değişmesi riskini doğurmadığını belirtti.