Dumanaltına 61.6 trilyon

ABD'de ‘dumanaltı kurbanı’ bir hostesin meslektaşları adına açtığı toplu dava görülürken, sigara üreticileri kabin görevlilerine 350 milyon dolar, yani yaklaşık 61.6 trilyon TL tazminat ödemeyi kabul ettiler. Böylece, Amerikan sigara devleri 4 ay içinde, iki büyük geri adım atmış oluyor. Geçtiğimiz Haziran ayında da tütün devleri, sigaranın zararlarını tazmin etmek üzere, 25 yılda 368.5 milyar dolarlık (yaklaşık 64.9 katrilyon) tazminat ödemeyi kabul etmişlerdi.

Böylece ‘aktif’ içicilerden sonra ‘pasif’ içiciler de sigara devlerine karşı önemli bir zafer kazanmış oluyor. Özellikle ABD'de benzer bireysel davaların arkasının geleceği düşünülüyor.

42 yaşındaki Amerikan Havayolları hostesi Norma Broin 1989 yılında akciğer kanserine yakalanmış, erken teşhis sayesinde kurtulmuştu. Hayatında ağzına sigara koymayan Broin önce çalıştığı havayolu şirketini suçlamış, sonra da, 1991 yılında sigara şirketlerine karşı, meslektaşları adına, toplu tazminat davası açmıştı. Jürinin kararını beklendiği sırada üreticilerle davacı avukatları arasında 350 milyon dolarlık rekor bir anlaşma sağlandı.

Norma Broin gazetecilere yaptığı açıklamada ‘Çok, çok mutluyum. Bu bir başlangıç. Sigara devlerinin kesenin ağzını açması ve uzlaşması büyük bir olay. Bu dava yaklaşık 60 bin meslektaşımı temsilen açıldı. Sigara yüzünden sağlığı tehdit altındaki tüm uçuş görevlilerinin sesini duyuran avukatlarımız bay ve bayan Rosenblatt birer kahramandır’ dedi. Avukat Susan Rosenblatt, geçen haziranda sigaracılarla temasa geçtiklerini ve 4.5 aylık görüşmelerden sonra 350 milyon dolarla anlaşmaya varıldığını ve böylece jürinin kesin kararını beklemeden davanın sonuçlandığını açıkladı.

Sigaracılarla varılan uzlaşmaya göre, söz konusu meblağın 300 milyon doları pasif içiler ya da dumanaltı kurbanlarıyla ilgili bir araştırma vakfına gidecek. 46 milyon doları iki avukat Stanley ve Susan Rosenblatt'e ödenecek. Kalan yaklaşık 4 milyon dolar ise mahkeme masrafı.

Broin adına bireysel dava da açacaklarını söyleyen avukatlar : ‘Sigara devlerinin geri adımı bütün uçuş görevlilerine bireysel dava açma ve bu yeni yaklaşımdan yararlanma şansı veriyor. Sigaracılar şimdiye kadar pasif içicilerin davalarına büyük tepki gösteriyorlardi.’

Bu arada sigaracılar bir başka ‘iyilik’ daha yaptılar ABD uçaklarının dış seferlerinde sigara yasağı getirilmesi konusuna da karşı çıkmamayı taahhüt ettiler.

Sigara devleri Philip Morris, R.J.Reynolds, Brown-Williamson ve Lorillard'ın karara ilişkin ortak yazılı açıklaması da son derece ilginç: ‘Bu sonuç sağ duyunun zaferidir!’

İlk raund 64.9 katrilyon

ABD'de sigara üreticileriyle sağlık kuruluşları, geçen 20 Haziran'da tarihi bir anlaşmaya varmıştı. Philip Morris ve R.J.Reynolds gibi büyük şirketler, 40 eyaletin savcıları ve sağlık kuruluşlarıyla imzaladıkları anlaşmayla, aleyhlerine açılan tazminat davalarının düşmesi karşılığında 25 yıl içinde 368.5 milyar dolar (64.9 katrilyon) tazminat ödemeyi kabul ettiler.

Anlaşmanın bir diğer maddesine göre de ABD İlaç ve Gıda Dairesi (FDA) 2009 yılına kadar sigarayı yasaklamamayı kabul etti. Bu süre içinde sigara firmaları nikotine alternatif arayacak. Söz konusu uzlaşma, reklam sektörüne de darbe vuruyor. Ünlü kovboy Marlboro Man ile deve Joe Camel'in gençlerden uzak tutulması için konulan reklam yasağı, spor karşılaşmalarının finansmanını da tehlikeye soktu. Ancak anlaşma, Kongre'nin onayı halinde geçerli olacak.

İki sıkı dost kanserle sigara

Washington Howard Üniversitesi Kanser Merkezi'nin 1995 yılında yaptığı bir çalışmaya göre, sigarayla kanserin ‘doğrudan’ bağlantısı şöyle :

Sigara içmeyenlerde kanser riski =1 kabul edilse

Günde 10 sigara içenlerde bu oran 1.3

Günde 20 sigara içenlerde 1.9

Günde 20-40 sigara içenlerde ise 2.4

Yani, özetle, günde en az 1 paket sigara içenlerin kansere yakalanma riski, sigara içmeyenlere göre % 140 daha fazla.

‘Pasif’ içiciler (yani yanında sigara içilenler) ve ‘mecburi’ içiciler (mesela sigara içen hamile kadının karnındaki bebekler) için, bu oranları hesaplamak çok zor.

Ancak, Türkiye'de yaşayan bebek ve çocukların % 75'inin pasif içici olduğu, en az 40 bir kişinin de ‘dumanaltı’ olarak çeşitli hastalıklardan öldüğü tahmin ediliyor.

Bilanço : 10 saniyede 1 ölü

Dünya Sağlık Örgütü'nün rakamları korkunç:

Dünyada her gün 8.220 kişi (yani yılda en az 3 milyon kişi) doğrudan sigaradan ölüyor. Bu saatte 342.5 kişi, dakikada da 5.7 kişi demek. Yani 10 saniyede 1 kişi...

Sigaranın sebep olduğu akciğer kanserine veya solunum hastalıklarına yenik düşen bu 3 milyon insanın yanısıra milyonlarla insan da bu illetten dolaylı olarak ölüyor. Sigaranın sebep olduğu veya kolaylaştırdığı dolaşım hastalıkları, solunum yolu hastalıkları, mide kanseri gibi hastalıklar da en önemli ölüm nedenleri.

Dünyada günde (bilinen) 142.465 ölüm vakasının dağılımı şöyle :

47.400 Paraziter ve mikrobik hastalıklar (% 33)

41.100 Dolaşım hastalıkları (% 29)

17.260 Kanser (% 12)

10.690 Solunum hastalıkları (% 7.5)

Uçakta sigara yasağı yayılıyor

Havayollarında genellikle sigara yasağı uygulanıyor. Önce Amerika'da başlayan sigara yasağı daha sonra Avrupa'ya da yayıldı. Avrupa ve Amerika'da iç hat uçuşlarında sigara içilmesi yasak. Ayrıca birçok büyük havayolu şirketi dış hatlarda da sigara içme yasağı uyguluyor.

THY'de iç hatlarda sigara içmek yasak. Dış hatlarda ise sigara içenlere çok az da olsa bir yer ayrılıyor.

Sigara dumanı, sadece sigara içen ve içmeyenlere değil, uçakların havalandırma sistemine de büyük zarar veriyor. Ayrıca, sigara dumanının sindiği döşemelerin ve koltukların temizlenmesi büyük zorluk ve maliyet sebebi.

Avrupa ve Amerika’daki havalimanlarının çoğunda da sigara içmek yasak. Bu uygulama artık ‘kamuya açık yerlerde sigara içme yasağı’ çerçevesinde Türkiye’de de geçerli.

Sigara içen çiftler daha az sevişiyor

VİYANA Üniversitesi'nin yaptığı araştırmalar sonucunda sigara tiryakisi çiftlerin içmeyenlere oranla daha az seviştikleri ortaya çıktı. Aynı araştırmalara göre sigara içen kadınlar da içmeyenlere göre daha az doğurgan oluyor.

Viyana Üniversitesi Profesörü Wilfried Feichtinger, sigara içen erkeklerin spermlerinin kalitesinin içmeyenlere oranla daha düşük olduğunu belirtti. Feichtinger ‘Sigara içen kadınların, içmeyenlere göre hamile kalma şansı da % 50 daha az’ dedi.

Bu arada, sigara içen kadınların içmeyenlere göre daha çabuk menopoza girdiği, günde 10 sigara içen bir kadının içmeyenlerden bir yıl erken menopoza girdiğinin saptandığı bildirildi.