DEAŞ Tacikistan’da niye zemin buluyor

Rusya’da düzenlenen kanlı terör saldırısının arkasından Tacikistan vatandaşı teröristler çıktı. Bu yılın başlarında İstanbul’daki Santa Maria Kilisesi’ne düzenlenen DEAŞ’ın üstlendiği saldırının faili ve İran’ın Kirman vilayetinde gerçekleşen çifte bombalı saldırının planlayıcıları yine Tacik uyrukluydu. Peki örgütün Tacikistan’dan militan devşirmesinin ardında yatan sebepler neler?

YOKSULLUK ETKENİ

10 milyon nüfuslu Orta Asya ülkesi, eski Sovyet Cumhuriyetleri arasındaki en fakir ülkelerden biri. Çok sayıda doğal kaynağa sahip olsa da denize kıyısı olmayan ve dağlarla çevrili ülkenin coğrafi dezavantajları, Tacik ekonomisinin gelişmesi önünde ciddi bir engel. Ekonomik sorunlar nedeniyle yaklaşık 1.5 milyon Tacik’in Rusya’ya göç ettiği belirtilirken, yoksulluğun özellikle genç erkekleri etkilemek için terör örgütlerinin kullandığı bir araç haline geldiği belirtiliyor. Moskova saldırganlarından Şemseddin Fariduni’nin ilk sorgusunda saldırı için kendisine teklif edildiğini söylediği 500 bin ruble (yaklaşık 173 bin TL), Tacikistan’da 2.5 yıllık asgari ücrete denk geliyor.

DİNİ GERİLİM

İslamcıların hükümet karşıtı ayaklanmaları sonucu 1992-1997 yılları arasında iç savaşa sürüklenen ülkede, dini gerilimler sosyal hayatın uzun yıllardır önemli sorunlarından biri. Analistler iç savaş sonrası İslami militanlık ve radikalleşmenin düşüş eğilimi göstermesine rağmen 2010’lu yıllarda hükümetin yoğunlaştırdığı ve dini özgürlükleri kısıtlayıcı kararların radikal örgütlere zemin kazandırdığı görüşünde. 18 yaşından küçük çocukların camiye girmesinin yasaklanması gibi sert adımlar atan ve yoğun bir başörtüsü karşıtı kampanyalar yürüten Tacik hükümeti 2011 yılında Mısır, Suriye ve İran gibi ülkelerde dini eğitim gören Tacikleri de ülkeye geri çağırdı. 2015 yılında ülkedeki siyasi İslam’ı temsil eden İslami Yenidendoğuş Partisi’nin de terör suçlamalarıyla kapatılması, dini grupların tamamen yer altına inmesiyle sonuçlandı. Uzmanlar bu durumun DEAŞ için yeni bir faaliyet alanı oluşmasına neden olduğunu söylüyor.

İNSAN KAYNAĞI ARAYIŞI

Irak ve Suriye’deki varlığı büyük ölçüde sonlandırılan örgüt gözünü Güney Asya ve Orta Asya bölgesine çevirirken, Tacikistan bölgede en yoğun militan toplama kampanyalarının yürütüldüğü ülke görünümünde. Ocak ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) sunulan bir rapora göre de DEAŞ-H, Tacikistan’da sosyal medya üzerinden ve ülkedeki aşırı İslamcı gruplar aracılığıyla militanları örgütleme kampanyası yürütüyor.