Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin şok ölümü... İran yasta

İran, önceki gün Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Emir Abdüllahiyan ve beraberindeki üst düzey yetkililerin helikopter kazasında öldüğü haberiyle şoke oldu. Ülkede 5 günlük yas ilan edildi.

PİLOTLA TEMAS KESİLDİ

Azerbaycan ile iki ülke sınırında ortak inşa edilen barajın açılışına katıldıktan sonra Tebriz’e dönmek için yola çıkan Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopteriyle Doğu Azerbaycan’nın dağlık Cuffa bölgesinde iletişimin kaybedildi. Konvoydaki diğer iki helikopter Tebriz’e güvenle inmeyi başardı. Reisi’nin helikopterinde ise Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan Eyalet Valisi Malik Rahmeti, Tebriz Cuma İmamı Ayetullah Ali Haşimi ve mürettabat dahil 5 Devrim Muhafızları üyesi bulunuyordu.

15 SAATLİK OPERASYON

İran Kızılayı, kötü hava koşulları nedeniyle “sert iniş” yapmış olabileceği belirtilen helikopter için arama-kurtarma çalışmaları başlattı. Sisli hava ve dağlık arazi koşulları yüzünden karadan yürütülen arama-kurtarma çalışmaları güçlükle ilerledi. Havanın kararmasıyla çalışmalar iyice zora girerken Tahran, Ankara’dan Akıncı İHA ve gece görüş kabiliyetli Cougar tipi helikopter talep etti. Çalışmalara katılan Akıncı İHA, helikopterin enkazı tespit ederek koordinasyonları İran Kızılayı ile paylaştı. Arama-kurtarma çalışmalarının 15’inci saatine girildiğinde İran Kızılayı, Reisi ve beraberindeki 8 kişinin naaşlarına ulaşıldığını duyurdu.

SİYAH SANCAK ÇEKİLDİ

İran devlet medyası, “İran milletinin hizmetkârı Ayetullah İbrahim Reisi, halka hizmet ederken şehitliğin en yüksek mertebesine ulaşmıştır” ifadeleriyle Reisi’nin ölümünü duyurdu. Dini lider Ayetulah Ali Hamaney, beş günlük yas ilan etti. Ülkedeki tüm kültür ve sanat etkinliklerinin yedi gün süreyle askıya alındı. Kum kentinde bulunan ve Şii âleminde önemli bir yeri olan Fatıma-ı Masume Türbesi’nin kubbesine siyah sancak çekildi. Ölüm haberinin ardından dünya liderlerinden peş peşe taziye mesajları geldi. Rusya ve Çin’den “yakın bir dostu kaybettik” açıklamaları yapıldı. Lübnan, Pakistan ve Suriye’de 3’er günlük ulusal yas ilan edildi.

CENAZE TÖRENİ BUGÜN

Cumhurbaşkanı Reisi ve kazada hayatını kaybeden diğer isimlerin otopsileri bugün Tebriz’de yapılacak. Ülkenin yarı resmi haber ajansı Tesnim, otopsilerin ardından Tebriz’de ilk resmi cenaze töreninin gerçekleştirileceğini bildirdi. Cenazeler daha sonra devlet ileri gelenleri ve halkın saygı duruşunda bulunması için Tahran’a nakledilecek. Reisi’nin ikinci bir törenle doğum yeri olan ve İran’ın dini merkezi olarak görülen Meşhed’de toprağa verilmesi bekleniyor. Bu arada BM Güvenlik Konseyi üyesi ülkelerin temsilcileri, Reisi ve beraberindeki heyet için dün bir dakikalık saygı duruşunda bulundu.

DNA TESTİNE GEREK KALMADI

Tesnim haber ajansı, kaza bölgesinde 9 naaşın da çıkarıldığını, DNA testine gerek kalmadan kimliklendirme yapılabildiğini belirtti.

CEVAP BEKLEYEN SORULAR

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Azerbaycan ile baraj açılışı sonrasında yaşanan helikopter kazasında hayatını kaybetmesi ardında birçok soru işareti bıraktı.

NİYE KÖTÜ HAVADA HAVALANDI?

Kaza tam da Reisi’nin Azerbaycan ile yapılan Kızkalesi ve Hüdaferin barajlarının açılışından dönerken meydana geldi. Bir gün önceden bölge için sis ve yağış uyarısı yapıldığı halde helikopterlerin kalkmasına neden izin verildiği bir soru işareti.

NÜKLEER İRAN’IN BAŞKA HELİKOPTERİ YOK MU?

İran Cumhurbaşkanı ve yanındaki heyet Amerikan yapımı Bell 212 helikopteri ile uçuyordu. İran’ın Cumhurbaşkanı’nı uçurmak için muhtemelen Şah döneminde alınmış helikopterden başka aracı yok muydu? Nükleer teknoloji için yatırım yapan, füzeler, İHA’lar geliştiren İran, nispeten daha basit günlük ihtiyaçları ihmal mi etti? İran, Batı’nın yaptırımları nedeniyle hava araçlarına yedek parça bulmakta zorlanırken bu düşen helikopterde de böyle bir sıkıntı mı vardı?

KAZA MI SABOTAJ MI?

Gazze krizi nedeniyle İsrail ile tansiyonun yükseldiği bir dönemde yaşanan helikopter kazası tabi olası sabotaj ihtimallerini de gündeme getirdi. İsrail’in İranlı üst düzey isimlere yönelik suikastlarının ardından

Reisi yönetimi, 13 Nisan’da İsrail’e yüzlerce İHA ve füze yollamış, bunların büyük bir kısmı İsrail ve müttefikleri tarafından imha edilmişti.

OLASI ŞÜPHELİLER KİM?

Her ne kadar ilk göstergeler büyük olasılıkla kazaya işaret etse de İsrail basınına konuşan ve adı açıklanmayan bir İsrailli yetkili “Reisi’nin ölümüyle ilgimiz yok” diye açıklama yaptı. Uzmanlar olası dış güçler gibi, Reisi’den kurtulmak isteyen iç unsurlar da olabileceğini öne sürüyor.

BUNDAN SONRA NE OLUR?

İran nihayetinde olayı aydınlatacaktır. Kaza olduğunun kesinleşmesi halinde Tahran, yeni yönetimiyle yoluna devam edecektir. İsrail ya da başka bir dış gücün müdahalesi söz konusuysa muhtemelen Tahran, bu neticeyi kendine saklamayı tercih ederek uygun yanıtı vermek için fırsat kollayacaktır. Ancak Reisi’nin ölümü İran yönetim kadrolarında da değişiklik olacağına işaret ediyor, dolayısıyla Tahran’da taşların yerine oturması zaman alacaktır. Bunun da bölgedeki Hizbullah, Hamas, Husi gibi vekil güçlerle ilişkilerde yansımaları olacaktır.