Clinton posterli seçim

İran seçimlerinde dört yıl önceki heyecan yoktu. Çünkü Hatemi'yle birlikte beklenen değişimler olmamıştı. Ama yine de ilginç sahneler yaşandı. İslami Azad Üniversitesi Rektörü Abdullah Casmi, fotomontaj harikaları yaratarak ürettiği Clinton'la el ele, Papa ile kol kola hatta Mozart ile baş başa resimlerini dağıttırdı sokaklarda.

Seçim merkezlerinde biriken insanların yanına ilk yaklaştığımda, 'Ya konuşmazlarsa, korkarlarsa' endişesi, kenti gezdikçe geçti. İnsanlar dostça içlerini açtılar görüşlerini söylediler.

Vilayet binasının önündeki kadın kalabalığı, oy kullanmak için 35 derecelik hava sıcaklığına gık demeden öğle güneşinin altında bekliyordu. 'Kime oy vereceksiniz?' sorumu yanıtlamak için birbiriyle yarışan bir grup genç kız, 'Biz öğrenciyiz. Değişim istiyoruz. Bu da reformla olur, reformların yapılması için oyumuzu Hatemi'ye vereceğiz' diyorlardı. Kimi mühendislik kimi fen bilimleri öğrencisiydi. O yaştaki tüm gençler gibi durmadan kıkırdıyor, eğlenmek için her fırsatı değerlendiriyorlardı. 'Mezun olduktan sonra evlenip evinin kadını olmak' tabii artık 21'inci yüzyıl İran'ının kadınlarına göre değildi. Zaten, 'Annelerimiz bile çalışıyor, biz mi geri eve döneceğiz. Mümkün değil' diyorlardı. Toplumda rol oynamak, değişim sürecinin aktörleri olmak istiyorlardı.

CLINTON'LA EL ELE POSTERLER

Hatemi'nin Cumhurbaşkanlığına seçildiği 1997 yılı İran'da yepyeni bir sayfa açtı. Yılların birikimiyle gençler ve kadınlar kendilerine değişim vaadeden Hatemi'nin peşinden gittiler. Reformculara ikinci büyük destek ise geçen yıl şubat ayında yapılan genel seçimlerde geldi. Hatemi'nin kardeşi Muhammed Rıza Hatemi'nin başında olduğu İran İslami Katılım Cephesi Meclis'te en fazla sandalyeyi elde eden grup oldu. İki kez halkın tam desteğini alan reform hareketi dört yıllık geçmişe bakıldığında beklentilere tam yanıt veremedi. Dünkü seçimlerin şüpheli sükuneti, Tahran sokaklarının tenhalığı biraz da bu hayal kırıklığını yansıtıyordu.

Gerçi seçim kampanyalarında ilginç sahneler yaşandı. Örneğin özel İslami Azad Üniversitesi Rektörü Abdullah Casmi, fotomontaj harikaları yaratarak ürettiği Clinton'la elele, Papa ile kolkola hatta Mozart ile başbaşa resimlerini dağıttırdı sokaklarda. Ama yine de gözlemcilere bakılırsa dört yıl önceki heyecan ve ilgi yoktu.

YETERİNCE REFORM YOK

Bunun nedenini sorduğumda, İran'ı yakından izleyen bir gözlemci, 'Sorun da burada. İnsanlar dört yıl içinde hem toplumsal hem de ekonomik bakımdan daha köklü değişiklikler bekliyorlardı. Ama olmadı. Şimdi Hatemi'yi destekleyin deseler, diğerlerinin eline koz vermiş olacaklarını düşünüyorlar. Bakın işte reform dedikleri bu. Yoksulluk, sıkıntı. En iyisi siz muhafazakarlara verin gerçek değişimi onlar sağlayacak. Muhafazakarlar bu söyleme sarılıyor.' Nitekim, Tahran'ın büyük camiilerinden Hüseyniyei İrşat'ın kapısında karşılaştığım genç bir mollaya, 'Reform ne demek?'' diye sorduğumda aldığım yanıt da bu görüşü kanıtlıyordu. 'Reform' diyordu genç din bilgini, 'İslami devrimin hatalarından arınmasıdır. Reform İslami düzenin oturması için gerekli olan değişimdir.'

Dünkü seçimler büyük bir olasılıkla Hatemi'yi yeniden Cumhurbaşkanlığı'na getirecek, iktidara değil. Reformcular gerçek iktidara sahip olmadıkça, reformlar hep tehlikede olacak.

Hatemi ile yeniden

İRAN dün cumhurbaşkanını, Meclis'in boş 16 sandalyesini ve 2 Uzmanlar Meclisi üyesini seçmek için sandık başına gitti. 1997 seçimlerinde iş başına gelen Muhammed Hatemi'nin dünkü seçimden de cumhurbaşkanı çıkacağına kesin gözüyle bakılıyor.

Cumhurbaşkanlığı seçimine aralarında Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nin de bulunduğu 10 aday katıldı. Milletvekili ara seçimlerine 70'i başkent Tahran'da olmak üzere toplam 212 aday katıldı.

Toplam 42 milyon 170 bin 231 seçmen, Cumhurbaşkanlığı seçimi için ülke çapındaki 40 bin sandıkta oy kullandı.

İran'da 15 yaşından gün alan herkes oy kullanabiliyor. Bu seçimde 7 Haziran 1986 ve daha önce doğanlar oy kullandı.

Kullanılan geçerli oyların yüzde 50'sini aşan aday cumhurbaşkanı seçiliyor. Eğer hiçbir aday bu oyu olamazsa, en çok oy alan iki aday arasında 15 Haziran'da ikinci tur seçim yapılacak ve bu turda en çok oyu alan aday cumhurbaşkanı olacak.