Çin'de yarın 'Domuz Yılı' başlıyor

Çinliler, geleneksel yılbaşlarını "Bahar Bayramı" olarak adlandırıyorlar. Bahar Bayramı dolayısıyla ülke çapında bir haftalık tatil ilan edildi.

Bu arada, bu yıl Çin basınında Domuz Yılı kutlamalarıyla ilgili haber ve yazılarda ülkede yaşayan Müslümanların hassasiyeti göz önünde bulundurularak, domuz figürüne fazla vurgu yapılmadığı belirtiliyor.

Batılıların Noel'i gibi, Bahar Bayramı da Çinlilerin coşkuyla kutladıkları ve büyük önem verdikleri bir bayram. Zamanla bayramın içeriği ve Çinlilerin kutlama biçimleri değişti, ama bayramın Çinlilerin yaşamı ve kültüründeki yeri hiç değişmedi.

Efsanelere göre, Çinlilerin Bahar Bayramını kutlama geleneğinin 4 bin yıllık geçmişi var. M.Ö. 2100'lü yıllara gelindiğinde, zamanın insanları, Jüpiter gezegeninin bir turunu bir yaş olarak saptamış ve bunu Bahar Bayramı olarak kutlarken, adına da "Sui" (Çincede "yaş") demiş. M.Ö. 1000 yılında ise "Nian" (Çincede "yıl") sözcüğüyle Bahar Bayramı betimlenir olmuş. "Yıl", o zamanlar bol ürün anlamında kullanılıyordu. Tarımdan bol ürün alınmasına "bereketli yıl" denildi.

AY TAKVİMİ

Çin kültüründe önemli yere sahip olan Ay takviminde, 12 burç bulunuyor. Takvime kaynaklık eden efsaneye göre Buda, bütün hayvanları huzuruna çağırmış. Emrini dinleyip gelen hayvanlara da geliş sıralarına göre birer yıl hediye etmiş. En hızlı olan fare ilk yılı almış. Onu boğa, kaplan, tavşan, ejderha, yılan, at, koç, maymun, horoz, köpek ve domuz takip etmiş. Daha sonra yıllar, bu hayvanların isimleriyle anılmış.

Bir iddiaya göre, 12 burcun seçilmesi ve sıralanması da hayvanların günlük hareketlerine göre saptandı. Bazı tarihçiler, bunun Çin ulusunun eski yılları kaydetme yöntemiyle azınlık milliyetlerin yılları hayvanlarla adlandırma yönteminin bir kaynaşması olduğu, bazılarıysa 12 burcun Çin'e Hindistan'dan girdiği görüşünü savunuyor.

Çin'de M.Ö. 3. yüzyılda bir gün 12 zaman birimiyle ifade edilmeye başladı. Gece 23.00-01.00 arası, bir zaman birimi olarak kabul edilmiş. Bu sürenin, farelerin en hareketli olduğu zaman olması nedeniyle fare birinci sırada yer almış.

Çinliler, 1912 yılında uluslararası takvim standardını kabul etti. Ancak ay takvimine göre belirlenen geleneksel yılbaşı, Çinliler arasında önemini korudu.

Bahar Bayramını kutlama adetleri, Çin'in çeşitli bölgelerinde değişiklikler gösterir. Bütün ailenin bir arada yılbaşı yemeği yemesi geleneği ise her yerde aynı. Bir tür Çin mantısı olan "cauzı", en yaygın yılbaşı yemeği. Soya peyniri dofu ve balık kelimelerinin söylenişleri zenginlik kelimesini çağrıştırdığından, bunların yılbaşı yemeklerinde de özel bir yeri var. Halk arasındaki örf ve adetlere göreyse, genel anlamda Bahar Bayramı, Çin'in ay takvimine göre 12. ayın 23. gününde başlar, yeni yılın ilk ayının 15. günü kutlanan Yuan Şiao Bayramına (Fener Bayramı) kadar yaklaşık üç hafta sürer.

BAYRAM HAZIRLIKLARI

Bahar Bayramını karşılamak için gerek şehirlerdeki, gerekse köylerdeki Çinliler çeşitli hazırlıklara girişir. Köylerde, bayram için hazırlık çalışmaları aralık ayına girilir girilmez başlar. Birçok köylü ailesi, evini temizler, çamaşırlarını, yorganlarını yıkar. Bu, eskiden kalan kirliliğin temizlenmesini, yepyeni bir çehreyle Bahar Bayramının kutlanmasını ifade eder.

Köylüler, bayram sırasında yemekler yapar, konukları ağırlamak için pazarlardan şeker, pasta, et ve meyve alır.
Büyük şehirlerde de bayram hazırlıkları çok erken başlar. Kültür kurumları ve sanat toplulukları, özel sanat ve kültür programları hazırlar, televizyon kanalları çeşitli sanat geceleri düzenler, büyük parklarda panayırlar düzenlenir, eğlence programları hazırlanır.

İstatistiklere göre, Çinlilerin Bahar Bayramında yaptıkları tüketim, tüm yıl içinde yaptıkları tüketimin üçte birinden fazlasını oluşturuyor.

DOMUZUN ÇİN KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ

Çin kültüründe domuzla ilgili farklı ve çelişkili yorumlar var. Kimilerine göre domuz geri zekalılığın, tembelliğin ve pisliğin simgesi. Kimine göreyse domuz erkekliği, cesareti, dürüstlüğü, dikkatli olmayı ve hoşgörüyü simgeliyor.
Domuz eski çağlarda Mançu dahil Çin'in kuzeyinde yaşayan milliyetler tarafından kutsal sayılıyordu.

Ünlü sinolog Wolfram Eberhard'a göre, Mançurya'dan gelen, Moğol kabileleri birliği olan ve Liao Hanedanını kurarak Çin'i yaklaşık 200 yıl yöneten Kitanların kurucusunun domuz başlı olduğu ve bunun için de Kitanların domuz yemediği söylenir. Çinli Müslümanlar da İslam kurallarına uyduklarından domuz yemezler.

Çinliler, Domuz Yılının bereketli olduğuna, hatta bu yılda yarı emekle tam başarıya ulaşılabileceğine inanıyor. Domuz Yılının zeka ve yeteneğin gelişmesine uygun olduğunu düşünen Çinliler, bu yılda doğanların dürüst, içten, her konuda ciddi ve insan ilişkilerinde başarılı olacağını düşünüyor.

Bu yıl ayrıca 60 yılda bir rastlanan Altın Domuz Yılına girilecek. Çinliler bu yılda doğanların çok zengin olacağına inandığından, 2007 yılında doğumların artması bekleniyor.

HAVAİ FİŞEK

Yılın son gecesinde hiç uyumama, Çinlilerin eski bir geleneği. Bu gece, eski yıl neşe içinde uğurlanır ve yeni yıl karşılanır. Çinliler, kötü ruhları korkutup kötülükleri kovmak için yeni yılı havai fişek atarak karşılar. Bunun yeni yılda şans getireceğine inanılır.

Yeni yıl kutlamaları dolayısıyla başkent Pekin'de yoğun tedbir alınacak. Yeni yıla girilirken şehirdeki beş meydan ve 111 caddenin yarım saat için havai fişek atanlara ayrılacağı ve trafiğe kapatılacağı açıklandı.

Olası havai fişek kazalarına ve güvenlik sorunlarına önlem olarak yarın gece başkentte 200 bin polis ve güvenlik mensubu görev yapacak. Kazalara yol açtığından Pekin'de havai fişek atmak 1993 yılında yasaklanmış ve 12 yıl süren bu yasak 2005 yılında kaldırılmıştı.

Bu yıl Pekin'de havai fişek fiyatları 0.2 yuan (0.025 ABD Doları) ile 300 yuan (38 ABD Doları) arasında değişiyor. Toplam 2153 perakende satıcısına toplam değeri 114 milyon yuanı (14,6 milyon ABD Doları) bulan 700 çeşit havai fişek satma izni verildi.

ÇİN TAKVİMİNE GÖRE YILLAR

Çin takvimine göre yeni yıl, 24 ocak ile 19 şubat arasında başlar. Bir yıl, 354 veya 355 günden oluşur. Çin takvimine göreyse yıllar şöyle kümelenir:

Fare yılları..... 1936 1948 1960 1972 1984 1996
Boğa yılları..... 1937 1949 1961 1973 1985 1997
Kaplan yılları... 1938 1950 1962 1974 1986 1998
Tavşan yılları... 1939 1951 1963 1975 1987 1999
Ejderha yılları.. 1940 1952 1964 1976 1988 2000
Yılan yılları.... 1941 1953 1965 1977 1989 2001
At yılları....... 1942 1954 1966 1978 1990 2002
Koç yılları...... 1943 1955 1967 1979 1991 2003
Maymun yılları... 1944 1956 1968 1980 1992 2004
Horoz yılları.... 1945 1957 1969 1981 1993 2005
Köpek yılları.... 1946 1958 1970 1982 1994 2006
Domuz yılları.... 1947 1959 1971 1982 1995 2007