Çin Ordusu’na karşı yürek ve sopa

Çinli müsteşar şaşırmış!

Rabiya Kadir: Sorumlu ben deÄŸilim

ÇİN’in batısında, Uygur Türkleri’nin çoğunlukta olduğu Sincan (Doğu Türkistan) Özerk Bölgesi, günlerdir süren etnik şiddet olaylarının ardından dün binlerce Çin askerinin başkent Urimçi’ye girmesiyle duruldu.

Çin Devlet Başkanı Hu Jintao da, İtalya’daki G8 zirvesine katılmaktan vazgeçip olaylar üzerine ülkesine döndü. Jintao’nun dönüşü için "Sincan’daki düzenin bozulması" gerekçe gösterildi.

300’e karşı tek

Uygur genç kızlarını taciz eden bir grup Çinliyi dövdüğü iddia edilen iki Uygur’un öldürülmesi üzerine, 2000 Uygur, pazar günü Urumçi’nin Halk Meydanı’nda toplanmış, Çin polisinin sert müdahalesinin ardından en az 156 kişi ölmüştü. Han etnik grubuna mensup binlerce Çinli, iki gündür sokaklara dökülerek yoldan geçen Uygurları dövmüş, evlerine, dükkanlarına ve camilere saldırıda bulunmuştu.

Önceki gece de 300 kadar Han Çinlisi, güvenlik kordonunu yarıp Uygurların evlerine saldırdı ve 50 yaşındaki bir Uygur’u dövdü. 200 kadar Uygur, dün Urumçi’de son saldırıları protesto ederken, Çin askerleri şehre akmaya başladı.

Neden üç gün sonra

Polisin Uygur mahallelerini korumakta yetersiz kalması üzerine, binlerce Çin askeri şehre sevkedildi. İngiliz The Times gazetesi muhabiri, Urumçi’nin girişinde, 30’dan fazla askeri kamyon ve her birinin arkasında iki düzine asker gördüğünü bildirdi. Zırhlı araç destekli güvenlik güçlerinin, özel donatımlı ve ateş açmaya hazır olduğu gözlendi.

Şehir merkezinde, 20-30 kişilik takımlar halinde gruplanan askerler, "Vatanı savun, halkı savun" sloganlarıyla geçit resmi yaptılar. Gazeteye konuşan Run adlı bir Han Çinlisi, "Bunu destekliyoruz. Hükümetin asker takviyesi yapması üç gün aldı. Neden böyle geciktiler" dedi. Dün az sayıda Çinli sivil, ellerinde basit silahlarla sokaklarda yürürken görüldü. Dünya Uygur Kongresi lideri Rabia Kadir ise, Wall Street Journal Asia’ya yazdığı makalede, pazar gecesi polis ateşi ya da dayağı yüzünden 400 Uygur’un öldüğünü savundu. Kadir, olayların başta Kaşgar olmak üzere Doğu Türkistan’ın diğer bölgelerine yayıldığını kaydetti ve Uygurları hedef alan güvenlik önlemlerini kınadı.

Rusya’dan Çin’e destek

Rusya Dışişleri Bakanlığı, "Ayrılıkçı sloganlarla etnik hoşgörüsüzlüğü tahrik ederek karmaşayı çıkaran kişiler vatandaşlara saldırıp dövdüler, arabaları devirip yaktılar, dükkanları ve binaları yağmaladılar" açıklaması yaptı. Bölgeyi "Çin’in ayrılmaz parçası" ve olayları "Çin’in iç işi" diye niteleyen Moskova, Pekin’e tam destek verdi.

ABD: EndiÅŸeliyiz

Washington ise ihtiyatlı bir açıklama yaptı. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Rodham Clinton, "etnik çatışmalardan derin endişe duyduğunu " söyledi. Clinton, mevcut durumu anlamaya çalıştıklarını belirterek, en önemli konunun şiddetin sona erdirilmesi olduğunu dile getirdi ve itidal çağrısı yaptı.

Çin’in, yakalanan binlerce kişiden, elebaşı olduğuna hükmedilenleri idam etmesi bekleniyor.

Olayları bir avuç bölücü çıkardı

ÇİN’İN Ankara Büyükelçiliği Urumçi’de yaşanan olaylar için, "Olaylar Sincan’ı Çin Halk Cumhuriyeti’nden ayırmak isteyen bir avuç bölücü tarafından kışkırtılıp organize edilmiştir" savunmasını yaptı. Büyükelçilik’ten dün yapılan yazılı açıklamada özetle şunlar yer aldı: "26 Haziran’da Sincan kökenli işçiler ve yerel işçiler arasında kavga çıkmış ancak kontrol altına alınmıştır. ’Dünya Uygur Kongresi’ ve ’Doğu Türkistan’ gibi organizasyonlar bunu Çin’in etnik ve dini politikasına iftira atmak için kullandı ve kini kışkırtmaya başladılar. Etnik bölücü elebaşı Rabiya Kadir de ’5 Temmuz tarihinde Urumçi’de büyük bir olay çıkacak ve gelişmeleri yakından takip edip ilgili belgeleri topla’ diyerek insanları kışkırttı. Sincan Uygur Özerk Bölgesi Hükümeti durumun vahim olduğu bölgelere polisleri hızla yerleştirdi. Polis binden fazla şüpheliyi alıkoydu ve tutukladı. Urumçi’de ulaşım ve kamu düzeni normale dönmektedir."

'Ölü sayısı en az 600'

Sürgündeki Uygurların en önemli örgütü olan ve merkezi Almanya'nın Münih kentinde bulunan Dünya Uygur Kongresi'nin Başkan Yardımcısı Asker Can, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinde çıkan olaylarda ölü sayısının 600 ila 800 civarında olduğunu bildirdi.

Almanya'dan telefonla AFP'ye açıklamalarda bulunan Can, bölgedeki görgü tanıklarına dayanarak, "Bazıları bize 600 diyor, bazıları 800. Biz de 600 ila 800 arasında kişinin öldüğünü sanıyoruz. 150 kişi, Urumçi'deki Sincan traktör fabrikasında hayatını kaybetti" dedi.

Can, 2 Uygur öğrencinin parçalanarak öldürüldüğü ve ceset parçalarının Uygurları korkutmak için Tıp Fakültesi çıkışında gösterildiğini de kaydetti.