ChatGPT'nin babası Sam Altman'ın yeni girişimi tartışma yarattı... "Dünyayı değiştirecek proje" dediler ama akıllara Tom Cruise'un o filmi geldi
Güncelleme Tarihi:
CharGPT ile dünyayı altüst eden OpenAI'ın CEO'su Sam Altman'ın kurucusu olduğu kripto para Worldcoin ve Tools for Humanity pek çok ülkede resmen faaliyete geçti. Kurucular dünyayı değiştirmeyi vadediyor ancak sistemin işleyişi özellikle kişisel verilerin gizliliği konusunda çok ciddi endişelere yol açıyor. Hem projeye hem de tartışmalara biraz daha yakından baktık...
ABD'deki kripto para meraklıları Temmuz ayında bir akşam New York'ta bir sanat galerisinde buluştu. Ortam bir bilim kurgu filminin setini andırıyordu. Bir köşede kaideler üzerinde her biri bir futbol topu büyüklüğünde metalik küreler bulunuyordu.
Ancak mekânda bir bilim kurgu filmi çekilmiyor, OpenAI'ın CEO'su Sam Altman'ın kurucusu olduğu kripto para projesi Worldcoin'in ve kripto para şirketi Tools for Humanity'nin lansmanı yapılıyordu. Lansmanın odak noktasını da kaidelerin üzerindeki metalik küreler oluşturuyordu.
Zira bu küreler, Tools for Humanity'nin "dünyayı değiştirecek proje" olarak nitelendirdiği girişiminin bel kemiği. Şirket, dünya üzerinde yaşayan 8 milyar kişinin gözlerini tarayıp bu tek kullanımlık kimlikler aracılığıyla yapay zekânın altüst ettiği dünyadaki herkese, belli miktarlarda kripto para dağıtmayı planlıyor.
KÜRELERDE GÖZ BEBEKLERİNİ TARAYAN KAMERALAR VAR
Worldcoin kürelerinin her birinin içinde kişilerin göz bebeklerini taramak için özel olarak geliştirilmiş bir kamera bulunuyor. Küre, tarama sonuçlarını bir tür dijital kimlik vazifesi görmesi planlanan nümerik bir koda dönüştürüyor.
Tools for Humanity, kısa vadede, göz bebeği temelli güvenlik sisteminin CAPTCHA gibi geleneksel sistemlerin yerine kullanılması üzerinden gelir elde etmeyi amaçlıyor.
CAPTCHA'ya günümüzde pek çok internet sitesinden aşinayız. 9 kare arasından belli özellikleri taşıyanları seçtiren ya da her seferinde değişen bir harf ve rakam kombinasyonunun belirlenen alana girilmesini talep eden bu sistemler, insan kullanıcıları spam hesaplardan ayırt etmek için kullanılıyor.
Worldcoin'in destekçilerinin asıl amacı yapay zekânın ilerlemesinin sonucunda işsiz kalacak milyonlarca insanı koruyacak daha geniş kapsamlı bir planı hayata geçirmek. Projenin liderleri, kürelerin, herkese ödeme yapılmasının garantilendiği "evrensel temel gelir" prensibinin temeli olabileceğini ve göz bebeği kimliklerinin gerçek kişilerin robotlardan ayrıştırılmasına yardım edeceğini öne sürüyor.
AKILLARA "MINORITY REPORT" FİLMİ GELDİ
Projeyi eleştirenler ise özel kişilere ait bir kripto şirketinin, milyarlarca kişinin biyometrik verilerini elinde bulundurmasının distopyalara yaraşır bir fikir olduğunu ve akla Tom Cruise'un başrolünde yer aldığı 2002 tarihli "Minority Report" filmini getirdiğini belirtiyor.
Steven Spielberg'ün yönettiği Minority Report (Azınlık Raporu) filmi, 2054 yılının Washington'ında geçiyordu. Geleceği görme yetisine sahip üç kâhinin desteğiyle polis bünyesinde kurulan bir suç önleme birimi sayesinde, şehirde işlenecek suçlar daha yaşanmadan önleniyordu. Kâhinlerin bu birimin başındaki isim olan John Anderton'ın 36 saat içinde bir suç işleyeceğini öngörmesi, heyecanlı olayları tetikliyordu. Filmde kişilerin kimlikleri dört bir yana yerleştirilmiş retina tarayıcı kameralarla tespit edildiğinden, Tom Cruise'un canlandırdığı Anderton, merdiven altı bir klinikte gözlerini yuvalarından çıkarttırıyor, yerine başka göz küreleri naklettirerek polisten kaçmaya çalışıyordu.
Ancak kripto projelerinin yatırımcıların gözünden iyice düştüğü 2023 yılında Tools for Humanity'e 115 milyon dolar yatırım gelmesi, projenin gördüğü ilgiyi özetlemek için yeterli.
Geçtiğimiz 18 ayda kripto piyasalarının defalarca dibi görmesinin ve sektörün önde gelen birçok şirketinin iflasını açıklamasının ardından, dijital para birimlerine ilişkin heyecan büyük oranda sönümlendi. Ancak Tools for Humanity gibi bazı şirketler, yapay zekânın yarattığı ivmeden faydalanarak, kripto paraları yeniden popüler hale getirmeye çalışıyor.
Bu tür projeler aynı zamanda Altman gibi sektördeki etkili isimlerin fırtınalı dönemleri kâra çevirme çabalarının bir yansıması olarak da değerlendiriliyor. Örneğin Altman bir yandan OpenAI'ın en önemli ürünü olan ChatGPT'yi var gücüyle geliştirmeye devam ederken bir yandan da hem yapay zekânın olumsuz etkilerini azaltacak hem de kendisine para kazandıracak girişimlerde bulunuyor.
FRANSA VE ALMANYA SORUŞTURMA BAŞLATTI
Tools for Humanity'ye yönelik ilgi artarken şirketin pazarlama taktikleri ve göz bebeği tarama teknolojileri de alarm zillerinin çalmasına neden oldu. Geçen ay Fransa ve Almanya makamları Worldcoin'in veri toplama uygulamalarının soruşturulduğunu duyurdu. Son olarak hafta içinde Kenya hükümeti Tools for Humanity'e taramaları sonlandırması yönünde bir uyarı yaparken hassas verilerin nasıl işlendiği konusunda bir "şeffaflık eksikliği" olduğunu vurguladı.
Yale Üniversitesi ile Singapur Ulusal Üniversitesi'nin iş birliğinde hayata geçirilen bir okul olan Yale-NUS Koleji'nden kripto uzmanı Andrew Bailey, "Bizden onlara inanmamızı, güvenmemizi istiyorlar. Bence söz konusu hassas bilgiler olduğunda ben kimseye güvenmek zorunda olmamalıyım" dedi.
Tools for Humanity sözcüsü tarafından The New York Times'a yapılan açıklamada, şirketin Worldcoin'i "kişisel mahremiyeti koruma" amacıyla tasarladığı ve çeşitli düzenleyici kriterlere uyum konusunda devletlerle birlikte çalışacağı bildirildi.
Dünyanın birçok ülkesinde göz bebeği taraması için kaydolanlara küçük bir miktar kripto para ödemesi yapılıyor ancak ABD'de bu uygulama yok. Tools for Humanity buna gerekçe olarak "kripto şirketlerine ilişkin yasal belirsizliği" gösteriyor.
Sam Altman
KÜRELER HER 8 SANİYEDE BİR ÇALIŞIYOR
Bütün bu kaygılara karşın geçen ay yapılan Worldcoin lansmanı kripto hayranlarının akınına uğradı. Üstelik gelenlerin hiçbiri durumdan rahatsız gibi görünmüyordu. Birçok kişi kürelerin yol açacağı gizlilik sorunlarını önemsemediklerini de dile getirdi.
The New York Times'a konuşan 25 yaşındaki teknoloji sektörü çalışanı Lawrence Yan, "Artık mahremiyet diye bir şey kalmadı" derken göz bebeklerini "eğlencesine" taratmak istediğini söyledi.
Worldcoin son dönemdeki pazarlama hamlesiyle 2 milyondan fazla kayıtlı göz bebeğine ulaştı. Elbette 8 milyara ulaşmayı hedefleyen bir şirket için bu henüz yolun başı ancak yine de 2 milyon kişinin verisi azımsanacak gibi değil. Hatta Altman geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada kürelerin her 8 saniyede bir, bir göz bebeği taradığını söyledi.
day 3 of @worldcoin launch, crazy lines around the world. one person getting verified every 8 seconds now. pic.twitter.com/vHRu1sWMT3
— Sam Altman (@sama) July 26, 2023
Tools for Humanity'nin tepe yöneticisi Alex Blania da "Talepte çok ama çok büyük bir artış yaşadık. Kürelerimizin önünde uzun kuyruklar oluşuyor. Bu kuyruklar dünyanın bazı yerlerinde o kadar uzun ki başa çıkmakta zorlanıyoruz" dedi
2019'DA KURULDU, 50 ÇALIŞANI VAR
Altman ve ortakları Tools for Humanity'i 2019 yılında kurdu. 2 yıl sonra Altman sosyal medyada bir fotoğraf paylaşarak, "mümkün olduğunca çok kişiye adil bir biçimde dağıtılmış yeni bir kripto para" sözü verdi. Tüm dünyanın NSA ifşaları ve mahremiyet savunuculuğuyla tanıdığı Edward Snowden, Altman'a verdiği yanıtta "Göz kürelerini kataloglamayın" dedi.
Introducing Worldcoin, a new cryptocurrency that will be distributed fairly to as many people as possible.
— Sam Altman (@sama) October 21, 2021
Details about how it works: https://t.co/DLcAmUA4u3 pic.twitter.com/xC3W2U6Xi3
Altman ve ortaklarından Max Novendstern, Tools for Humanity'i yönetmesi için şu an 29 yaşında olan Blania'yı seçti. Blania o dönemde California Teknoloji Enstitüsü'nde teorik fizik alanında lisansüstü eğitimi alıyordu.
San Francisco ve Berlin'de ofisleri bulunan şirketin 50 kadar çalışanı var. Blania, Altman'ın günlük işleyişle yakından ilgilendiğini, önemli işe alımlarda ve genel stratejinin belirlenmesinde son sözü söylediğini belirtti.
Altman ise e-posta yoluyla The New York Times'a gönderdiği yanıtta "Worldcoin'le ilgili çok detaylı konuşmak için konuya yeterince vakıf değilim" dedi.
Ancak projeyle ilgili sosyal medya paylaşımlarını sürdüren Altman geçen ayki bir paylaşımda, "Tüm iddialı projeler gibi bu da belki yürür belki yürümez" ifadelerini kullandı.
KRİPTO PARALARIN BİR KISMININ SAHİBİ ŞİMDİDEN BELLİ
Worldcoin'le ilgili tartışmaların önemli bir kısmı potansiyel gizlilik risklerine odaklanıyor. Tools for Humanity'nin internet sitesinde, kürelerin göz bebeği verilerini depolamadığı belirtiliyor.
Sitede, "İnsanlar tarandıklarına kendilerine karmaşık kriptografiyle güvenli hale getirilmiş eş benzeri olmayan bir kimlik verilirken tüm görseller siliniyor" bilgisi yer alıyor. Blania ise uzun vadede Worldcoin kimlikleri sayesinde sosyal medya platformlarının insanları ve robotları birbirinden ayırmasının mümkün olacağını söyledi.
Halihazırda dünya genelinde birkaç yüz adet küre devrede. Şirket bu sayıyı 50.000'e çıkarmak ve milyarlarca kişiyi sisteme dahil etmek istiyor.
Blania, yükselen yapay zekâ devriminden elde edilen kârın eninde sonunda "topluma yeniden dağıtılmak zorunda" olduğunu söyledi ve ekledi: "Worldcoin'in yaptığı şey sadece Avrupa'dakilere ya da ABD'dekilere değil, herkese bir kimlik ve ekonomik anlamda erişilebilir olma yolu sağlamak."
Tools for Humanity'nin pazarlama stratejisi ağır eleştirilere hedef oldu. Şirket resmi lansman öncesi gelişmekte olan ülkelere "küre operatörleri" adı altında taşeronlar gönderdi. Bu taşeronların daha fazla kayıt almak için kullandığı göz boyama teknikleri geçen yıl Buzzfeed News ve MIT Technology Review gibi yayınların araştırmalarıyla gözler önüne serildi.
Diğer yandan kripto paranın eşit dağıtımı şimdilik sadece söylemde kalmış gibi görünüyor. Zira Tools for Humanity, yeni geliştirilen ve WLD olarak bilinen kripto paranın aşağı yukarı dörtte birinin şimdiden yatırımcılar ve şirket çalışanları için ayrıldığını açıkladı.
Blania, Tools for Humanity'nin yaşadığı sorunları Uber gibi şirketlerin problemleriyle kıyasladı. Taşeronların denetimi için "standart kalite kontrol önlemleri" aldıklarını belirten Blania, belli bir miktarın yatırımcılara ayrılmasının da yatırım almak için bir zorunluluk olduğunu söyledi.
Blania, "Bu sayının daha az olmasını isterdim ama yapacak bir şey yok" diye konuştu.
Lansman etkinliğinde görev yapan bir küre operatörü kendisine şimdiden tuhaf sorular gelmeye başladığını belirterek, "Yakın zamanda yeni bir kullanıcı 'Ya birisi yüzümü söküp kürenin önüne koyarsa?' diye sordu" dedi. Ortamdaki bir kişi gözü olmayan engelli kişilerin bu sistemden nasıl faydalanacağını sorduğunda ise operatörün cevabı, "Bu çok geçerli bir kaygı" oldu. Ancak potansiyel sorunların hiçbiri yeni kayıtlara engel olmadı. Örneğin uzun bir süre boyunca sistemin artılarını ve eksilerini değerlendiren 32 yaşındaki yazılımcı Isaac Cespedes önce, The New York Times'a, "Kripto alıp satan arkadaşıma mesaj attım. Bu işle ilgili 'Bir dolandırıcılık var gibi' dedi" diye konuştu. Ancak ilerleyen dakikalarda fikri değişen Cespedes de göz bebeğini taratanlardan biri oldu.
The New York Times'ın "Crypto’s Next Craze? Orbs That Scan Your Eyeballs." başlıklı haberinden derlenmiştir.